شرکتهای ایتالیایی پس از برجام قصد سرمایهگذاری گستردهای در راه آهن ایران داشتند. پس از خروج آمریکا از برجام خیلی از این شرکتها در حال ترک ایران هستند و به نظر میرسد شرکتهای چینی در حال گرفتن جایشان هستند.
علی آقازاده، استاندار مرکزی گفته «به دلیل تحریمها» شرکت ایتالیایی که قرار بود برای احداث راهآهن سریعالسیر قم به اراک اقدام کند، اقدامی نکرده است: «قرار بر این شد که احداث این راهآهن را به چین بدهیم، که خوشبختانه چینیها آمادگی خود را برای احداث راهآهن اعلام کردند. این پروژه از محل خط اعتباری بین ایران و چین ساخته میشود و تحولی در اقتصاد استان ایجاد میکند».
در سال ۱۳۹۵ اعلام شده بود وزارت راه و شهرسازی ایران قصد دارد با کمک شرکتهای ایتالیایی، فرانسوی و چینی راه آهن ایران را متحول کنند؛ راه آهنی که برخی از زیر ساختهای آن به دوران رضا شاه و محمد رضا شاه باز میگردد.
هم اکنون ایران در تلاش برای توسعه شبکه راهآهن خود به ۲۵ هزار کیلومتر از ۱۰ هزار کیلومتر فعلی است و هفت هزار و پانصد کیلومتر آن در دست ساخت است.
راهاندازی خطوط سریعالسیر جدید و سریعالسیر شدن برخی خطوط موجود از برنامههای اصلی دولت در توسعه ریلی ایران است.
شرکتهای ایتالیایی قراربود بازیگر مهمی در صنعت ریلی ایران پس از برجام باشند. وزارت راه و شهرسازی ایران اعلام کرده بود که برای نوسازی بخشی از ناوگان ریلی و خطوط راه آهن ایران با شرکتهای ایتالیایی بیش از چهار میلیارد یورو سرمایهگذاری انجام میشود.
شرکت راهآهن ایران دو سال پیش اعلام کرده بود: «طبق برنامهریزیهای صورت گرفته ایتالیا سرمایهگذاری مستقیم خود را در دو خط سریعالسیر ریلی قم به اراک و تهران به همدان انجام خواهد داد و همچنین در حوزه تأمین ناوگان راهآهن سریعالسیر نیز حضوری جدی خواهد داشت.»
اما با خالی کردن میدان توسط شرکتهای ایتالیایی هیچ کدام از این اتفاقات رخ نداد.
حال به نظر میرسد همچنان دو چالش اصلی راهآهن ایران پابرجاست؛ یعنی خطوط و همچنین کمبود واگن و لوکومتیو جدید.
آقای آقازاده استاندار مرکزی گفته است «سال گذشته در کارخانه واگن پارس ۳۰۰ دستگاه واگن باری ساخته شد، در صورتی که در چند سال پیش بحث تعطیلی این کارخانه و پرداخت معوق حقوقان کارگران آن مطرح بود.»
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، نیز گفته است «توسعه شبکه حمل و نقل ریلی در کشور ما نسبت به حمل و نقل جادهای بسیار عقبمانده است و برای توسعه صنعت ریلی ایران به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز است.»
راه آهن ایران اعلام کرده است در سال گذشته بیش از۳۲۰ واگن فرسوده مسافری از رده خارج شده، اما تنها ۸۵ واگن جدید وارد شبکه شده است.
در سالهای ۹۵ و ۹۶ مجموعا بیش از ۶۳۴ دستگاه واگن مسافری فرسوده با ۳۰ تا ۴۵ سال کارکرد از رده خارج شده بود.
راهآهن ایران شمار واگنهای مسافری با عمر حدود ۲۵ سال را یک هزار و ۳۰۸ مورد اعلام کردهاست؛ با این حساب شمار واگنهای جایگزین شده بسیار کمتر از آنچیزیست که نیاز شبکه ریلی ایران را تامین کند و با وجود خارج کردن صدها واگن فرسوده، همچنان عمر ناوگان ریلی ایران بالا است.