پروژه «سی‌آر ۹۲۹» پروژه روسیه و چین برای ساخت یک هواپیمای پهن پیکر است. پروژه‌ای که اگر موفق شود ممکن است به چالشی برای شرکت‌های غربی تبدیل شود.
شرکت روسی یو‌ای‌سی (یونایتد ایرکرفت کورپوریشن) که حاصل اتحاد بزرگان ساخت هواپیما در روسیه است، در همکاری با شرکت کوماک چین در حال انجام این پروژه بسیار بلند پروازنه است. پروژه‌ای که به غیر از متخصصان هوا و فضای چین و روسیه، از بسیاری از کارشناسان زبده سابق شرکت‌هایی مانند بوئینگ و ایرباس هم در آن استفاده می‌شود. در این پروژه بسیاری از کارشناسان سابق شرکت‌های هواپیماسازی غربی استخدام شده‌اند.
از طرفی برخی گزارش‌ها هم حاکی از حملات سایبری و دزدی اطلاعات توسط چینی‌ها و روس‌ها از شرکت‌های غربی است؛ تا اطلاعات کافی برای توسعه صنعت هوا و فضای چنین و روسیه و بهسازی آن بدست بیاید. این اطلاعات تا کنون در ساخت دو هواپیمای پنهانکار چین و یک هواپیمای پنهانکار روس استفاده شده و احتمالا می‌تواند کمک زیادی هم برای توسعه اولین هواپیمای مشترک پهن‌پیکر مسافربری چین و روسیه داشته باشد.
شرکت کوماک با ساخت سی ۹۱۹ که یک هواپیمای باریک پیکر و رقیب بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس ۳۲۰ است، گام مهمی را در صنعت هواپیماسازی تجاری چین برداشته است. این اتفاق در روسیه و در شرکت یو‌ای‌سی با توسعه ام سی ۲۱ روی داده است. این دو هواپیما هنوز تجاری نشده‌اند و در حال گذراندن آزمایش‌های پیش از پرواز هستند. پیش از این هواپیماها، چین با ساخت هواپیمای کوچک مسافربری ای‌آر‌جـی۲۱ وارد صنعت ساخت هواپیماهای مسافربری شده بود و روسیه با ساخت سوپرجت ۱۰۰ با ظرفیت زیر ۱۰۰ نفر به بازار هواپیماهای مسافربری بازگشته بود. این دو هواپیما البته چندان در بازار موفق نبودند، اما شکست هم نخوردند.
حالا شرکت‌های چینی و روس با اتحاد با هم می‌خواهند به نبرد دو شرکت بزرگ هواپیماساز جهان یعنی ایرباس و بوئينگ که سازندگان انحصاری هواپیماهای پهن‌پیکر در جهان هستند، بروند. البته ایرباس هم بدون شرکت‌های آمریکایی نمی‌تواند هواپیمای پهن پیکر بسازد و می‌توان گفت که در اصل شرکت‌های روس و چینی می‌خواهند به انحصار آمریکا در این بازار پایان دهند. البته هواپیمای مشترک چینی و روس در دو مدل ساخته می‌شود؛ یک مدل با قطعات شرقی و یک مدل با قطعات ترکیبی روس، چینی، اروپایی و آمریکایی.
این هواپیمای پهن پیکر قرار است ۳۰۰ نفر ظرفیت داشته باشد. طول این هواپیما حدود ۶۳ متر تعریف شده که نزدیک به طول بوئینگ ۷۸۷ سری ۹۰۰ است. سرعت این هواپیما حدود ۹۰۸ کیلومتر در ساعت تعریف شده است و برد آن ۱۲ هزار کیلومتر در نظر گرفته شده که البته حدود دو هزار کیلومتر کمتر از بوئینگ ۷۸۷ سری ۹۰۰ است.
بزرگ‌ترین چالش روس‌ها و چینی‌ها برای این هواپیما ساخت موتور است. در حال حاضر هم شرکت‌های روس و چینی هواپیماهای خود را با دو مدل موتور روس و مدل موتور آمریکایی می‌فروشند. اما اکثر مشتریان تا کنون موتورهای آمریکایی را سفارش داده‌اند.
روس‌ها هم اکنون در حال کار روی موتور پی دی ۳۵ برای این هواپیما هستند. این موتور توسعه یافته موتور پی دی ۱۴ است که روس‌ها برای هواپیمای ام سی ۲۱ از آن استفاده می‌کنند. این موتور هم توسعه یافته موتور ایلیوشین ۷۶ است.
غیر از مشکلی که روس‌ها و چینی‌ها در برخی مسائل فنی مانند موتور یا سیستم‌های الکترونیکی دارند، مشکل پوشش مناسب قطعه و خدمات پس از فروش نیز وجود دارد. مشکلی که هم اکنون سوخو سوپرجت ۱۰۰ هم با آن دست به گریبان است. شرکت‌هایی که از سوخو سوپرجت ۱۰۰ مانند آئرو فلوت استفاده می‌کنند، گزارش داده‌اند که به دلیل مشکل پشتیبانی در قطعه و خدمات پس از فروش، ساعت پروازی هواپیماهای سوخو کمتر از استاندارد است و به جای اینکه این هواپیما روزانه بتواند هشت ساعت پرواز کند، تنها روزی حدود چهار ساعت توان پروازی دارد.
البته روس‌ها و چینی‌ها از نظر فنی، در زمینه هواپیماهای ترابری و نظامی ترابری و بمب افکن‌های دوربرد دست‌آوردهای بزرگی داشته‌اند. برای نمونه چینی‌ها در ساخت «شیان وای۲۰» که یک هواپیمای ترابری بزرگ نظامی است، از آخرین روش‌های طراحی هواپیما در جهان استفاده کرده‌اند. اما حتی اگر روس‌ها و چینی‌ها در زمینه چالش‌های فنی مانند موتور موفق شوند و حتی اگر با خوش بینی بتوانند چالش خدمات پس از فروش و تامین قطعات را بر طرف کنند، سال‌ها طول می‌کشد تا بتوانند اعتماد جهان را برای استفاده از محصولات خود بدست آورند، و تا سال‌ها باید همچنان بر فروش محصولات خود به شرکت‌های هوایی دولتی چین، روسیه و کشورهای متحد خود متکی باشند.
البته ورود این هواپیما شاید خبر خوبی برای برخی خطوط هوایی در ایران باشد که از خرید هواپیمای پهن‌پیکر غربی محروم هستند. به‌شرط آنکه روس‌ها و چینی‌ها بتوانند هواپیمایی با حداقل قطعات غربی (زیر ده درصد) بسازند و این شرکت‌ها هم زیر بار تحریم‌های احتمالی بروند. حتی اگر این اتفاق هم رخ دهد باز سال‌ها طول می‌کشد تا خاطره بد هواپیماهای روس از ذهن ایرانی‌ها پاک شود.
