سری دوم عکس‌های «آلبوم‌خانۀ» کاخ گلستان، شامل صدها عکس دیده‌نشده از دوران قاجار ازجمله تصاویری از پادشاهان، دربار، سفرهای شاهان و درباریان و نیز بناهای تاریخی، فضاهای عمومی و سبک زندگی مردم، روز یکشنبه سوم فروردین توسط منبعی ناشناس در اینترنت منتشر شد.
انتشار این تصاویر با توجه به محدودیت دسترسی به اسناد و تصاویر تاریخی، مورد استقبال گستردهٔ محققان، پژوهشگران تاریخی و عکاسان قرار گرفته است.
خردادماه سال ۱۴۰۳ نیز، انتشار لینک دانلود هزاران قطعه از عکس‌های «آلبوم‌خانه» سلطنتی کاخ گلستان توسط فردی ناشناس در شبکه‌های اجتماعی، که حاوی ۳۲۰۰ عکس از دورهٔ قاجار در ۷۴ پوشه بود، خبرساز شد.
منتشرکنندهٔ ناشناسی که این عکس‌های جدید را منتشر کرده است، لینک دانلود این مجموعه را که حجمی در حدود ۱۰.۵ گیگابایت دارد و حاوی بخش دیگری از عکس‌های «آلبوم‌خانه» کاخ گلستان است، در قالب ۸۰ پوشه، که اولین آن شمارهٔ ۲ و آخرین آن «نمای بناهای کاخ گلستان» نام دارد، به مناسبت نوروز منتشر کرده است.
این مجموعه که به‌عنوان عیدی به محققان زمینه‌های مختلف دوران قاجار تقدیم شده، با کیفیتی بهتر از سری اول و در اغلب موارد با رنگ اصلی عکس‌ها برای نخستین‌بار منتشر شده و آن‌طور که منتشرکنندهٔ عکس‌ها گفته، برخی از شیشه‌های نگاتیو نیز که از عکس‌ها پیدا شده در این مجموعه موجود است.
بخشی از این عکس‌ها که در روزهای پایانی سال ۱۴۰۳ در فضای ابری اینترنت قرار گرفته‌اند، سال گذشته هم منتشر شده بودند، ولی مابقی همگی جدید هستند و در میان آن‌ها عکس‌های تاریخی ارزشمند و دیده‌نشدهٔ زیادی وجود دارد.
شمار قطعات عکسی که در این سری آلبوم‌ها منتشر شده کمتر از سری اول است، اما به‌عنوان اسنادی تاریخی و دست‌اول از دوران قاجار، مجموعه‌ای بسیار باارزش محسوب می‌شود.
منتشرکنندهٔ ناشناس این عکس‌ها نوشته است: «سری دوم عکس‌های لورفتهٔ کاخ گلستان در ادامهٔ کار نیک یکی از کاربرانی که در اوایل سال جاری عکس‌هایی را از مجموعهٔ آلبوم‌خانهٔ کاخ منتشر کرد، انتشار می‌یابد، به این امید که با روی کار آمدن مدیریتی جدید، کارآمد و آگاه در کاخ گلستان، روش منسوخ و بی‌ارزش خدمت‌رسانی به محققان تغییر یابد.»
منتشرکنندهٔ سری اول آلبوم‌های «آلبوم‌خانهٔ سلطنتی کاخ گلستان» هم در پیامی که همراه لینک دانلود آلبوم‌ها منتشر شد، ضمن تقبیح کار کسانی که اسناد مهم تاریخی را «حبس» می‌کنند، نوشته بود این عکس‌ها را برای علاقه‌مندان هنر و فرهنگ ایران منتشر می‌کند.
عکس‌های تازه منتشرشده که به‌عنوان بخشی از تاریخ عکاسی ایران به‌شمار می‌روند، مربوط به اواخر دورهٔ ناصری و زمان مظفرالدین‌شاه هستند. در بسیاری از آن‌ها حاشیه‌نویسی مرسوم عکس‌ها در قرن نوزدهم و دوران قاجار دیده می‌شود.
این عکس‌ها، جدا از دربار، کاخ سلطنتی و زندگی درباریان، بخشی از جامعهٔ ایران را نشان می‌دهند و بررسی آن‌ها اطلاعات زیادی از دوران قاجار، شامل مناظر، وضعیت عمارت‌ها، کوشک‌ها و بناهای تاریخی، لباس‌ها و نحوهٔ پوشش مردم، سبک زندگی، رویدادها و مراسم حکومتی، آیین‌های ملی و مذهبی، مشاغل و اقوام ایرانی را می‌تواند در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ ایران قرار دهد.
پرتره‌های شاهان، شاهزادگان، درباریان، زنان حرم، روحانیان، مردم عادی و خارجیان مقیم ایران بخش دیگری از این عکس‌های منتشرشده است.
انتشار این تصاویر قرن نوزدهمی از نظر تاریخ عکاسی اهمیت جهانی نیز دارد؛ چراکه «آلبوم‌خانهٔ» کاخ گلستان با بیش از ۵۰ هزار قطعه عکس از دوران قاجار، یکی از بزرگ‌ترین آرشیوهای عکس جهان به‌شمار می‌رود و دلیل آن هم ورود زودهنگام عکاسی به ایران است.
ورود عکاسی به ایران با اختلاف حدود سه سال از اعلام موجودیت آن در فرانسه رخ داد و نخستین دستگاه‌های عکاسی به روش داگرئوتیپ، به درخواست محمدشاه قاجار، در سال ۱۸۴۱ به ایران وارد شد.
اولین عکسبرداری در ایران، بر روی صفحهٔ نقره، در سال ۱۲۶۰ هجری قمری، در زمانی که ناصرالدین‌میرزا ولیعهد ایران بود، در تبریز انجام شده است.
دورهٔ شکوفایی عکاسی در ایران در قرن نوزدهم میلادی را اما باید دورهٔ پنجاه‌سالهٔ سلطنت ناصرالدین‌شاه دانست.
شاه قاجار که خود به عکاسی علاقه‌مند بود، باعث توسعهٔ آن در درون دربار شد و با تأسیس «عکاس‌خانهٔ کاخ گلستان» و نیز تشویق و حمایت از عکاسان، که منجر به تأسیس رشتهٔ عکاسی در مدرسهٔ دارالفنون شد، توانست کمک شایانی به ثبت تصاویر و اسناد هنری و تاریخی گران‌بهایی از ایرانِ دوران قاجار کند.
تمایل ناصرالدین‌شاه به عکاسی موجب شد تا عکس‌های بسیاری توسط خود او گرفته شود. دستخط و توضیحات او در حاشیهٔ بسیاری از عکس‌ها و عبارت معروف «خودمان انداختیم» دیده می‌شود. موضوع اغلب این عکس‌ها، خودش، زنان حرم‌سرا، وقایع روزمره در کاخ و چهرهٔ برخی رجال آن دوران است که شماری از آن‌ها در میان عکس‌های منتشرشده به چشم می‌خورند.
آلبوم‌خانهٔ کاخ گلستان، گنجینه‌ای از عکس‌های دورهٔ سلطنت شاهان قاجار، به‌اضافهٔ آلبوم‌های اهداشده به آنان است و سابقهٔ گردآوری‌شان به حدود سال ۱۲۶۶ هجری قمری، یعنی نزدیک به ۱۸۰ سال پیش، می‌رسد.
پیشتر ادارهٔ این کاخ اعلام کرده بود که آلبوم‌خانه شامل هزار و ۵۲۰ آلبوم و حدود ۹ هزار شیشه از مهم‌ترین مخازن دنیا و «دومین مخزن عکس و فیلم بعد از موزهٔ ملی بریتانیا» است؛ گنجینه‌ای که تصاویر موجود در آن برای سال‌ها به‌دلیل سیاست‌های سخت‌گیرانه دیده نشدند و حتی اجازهٔ دسترسی محققان و پژوهشگران به آن‌ها نیز داده نشد.
مسئولان این مجموعه که زیرمجموعهٔ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است، پس از انتشار سری اول این عکس‌ها، در اطلاعیه‌ای مدعی شدند آن‌چه منتشر شده، تنها «بخش کوچکی» از آلبوم‌های تاریخی کاخ گلستان است که به «آلبوم‌های سایه» شهرت دارند.
آلبوم‌های سایه در واقع آلبوم‌های اسکن‌شده از روی نسخهٔ اصل هستند که به‌منظور خدمات‌دهی به پژوهشگران و دانشگاهیان تهیه می‌شوند.
برخلاف کاربران شبکه‌های اجتماعی و محققان که از انتشار آزادانهٔ بخشی از عکس‌های گنجینهٔ کاخ گلستان استقبال کرده‌اند، مدیران این مجموعه هنوز به انتشار سری دوم عکس‌های «آلبوم‌خانه» واکنشی نشان نداده‌اند.
آن‌ها سال گذشته وعده داده بودند که آلبوم‌های کاخ گلستان را در دسترس عموم قرار خواهند داد؛ وعده‌ای که تا امروز به آن عمل نشده است و حالا باید دید پس از انتشار دومین سری این عکس‌ها، به وعدهٔ خود عمل خواهند کرد یا نه؟
