عملی شدن تهدید جمهوری اسلامی به خروج ایران از پیمان منع گسترش [سلاح‌های اتمی] «ان.پی.تی» علاوه بر همسو شدن اتحادیه اروپا با سیاست‌های آمریکا در قبال رفتارهای حکومت تهران، رقابت سه کشور عربستان، ترکیه، مصر را در راه ایجاد ظرفیت تولید سلاح‌های هسته‌ای می‌تواند به دنبال داشته باشد.
دورنمای مسابقه تسلیحات اتمی بین کشورهای خاورمیانه در حالی شکل می‌گیرد که پنج سال پس از کنفرانس ناموفق بازبینی پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی در سال ۲۰۱۵، قرار است در ماه آوریل سال جاری بار دیگر راه‌های مؤثر پیشگیری از گسترش فن‌آوری و توسعه و ساخت سلاح‌های اتمی از سوی نمایندگان ۱۹۰ کشور عضو ان.پی.تی مورد بررسی قرار گیرد.
تهدید جمهوری اسلامی به ترک پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی یکبار از سوی حسن روحانی در ماه مه سال ۲۰۱۸، بعد از اعلام خروج آمریکا از توافق اتمی (برجام) در نامه‌نگاری به رؤسای دولت‌های باقیمانده در توافق صورت گرفت و بار دیگر در واکنش به تصمیم سه کشور بزرگ اروپایی عضو گروه ناظر بر اجرای برجام، دایر بر فعال ساختن «مکانیسم حل اختلاف».
دولت تهران همچنین در التهاب ناشی از قتل قاسم سلیمانی در روز سوم ژانویه از برداشتن زودرس گام پنجم کاهش تعهدات اتمی خبر داد و در اقدامی که ناقض برجام خوانده شده، تأکید کرد که هیچ محدودیتی را در توسعه و پیشبرد برنامه‌های اتمی رعایت نخواهد کرد.
مواضع تلافی‌جویانه دولت ایران در رابطه با خروج محتمل از ان.پی.تی که در قبال خودداری اروپا از خرید نفت ایران اعلام شده بود، دولت طی روزهای اخیر از سوی سایر مسئولان حکومت، از جمله علی لاریجانی رئیس مجلس، وزیر و سخنگوی وزارت خارجه و تعدادی نمایندگان نیز تکرار و به گفتمان غالب رایج در حکومت تبدیل شده است.
تحریک مسابقه اتمی
حرف و حدیث‌های نمایندگان سه قدرت بزرگ اروپایی مبنی بر فعال ساختن مکانیسم حل اختلاف علیه ایران و اظهارات جوزف بورل دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا که متعاقباً اعلام کرد با نمایندگان جمهوری اسلامی در وین گفت‌وگوهایی داشته و به این دلیل زمان بیشتری برای فعال شدن روند ارجاع پرونده تخلف ایران از برجام به شورای امنیت مورد نیاز است، نشان داد که مواضع اروپا در رابطه با ایران به آمریکا نزدیکتر شده است.
تحول دیگری که وضعیت را برای جمهوری اسلامی و بخصوص برنامه‌های اتمی و موشکی آن دشوارتر خواهد کرد به راه افتاده مسابقه اتمی در خاورمیانه است، آن هم در ۷۵ سالگی انفجار دو بمب اتمی در شهرهای ناگازاکی و هیروشیمای ژاپن و همزمان با برگزاری کنفرانس بازبینی ان.پی.تی در مقر سازمان ملل متحد.
سه کشور ترکیه، مصر و عربستان سعودی در خط مقدم رقابت‌های تسلیحاتی تازه خاورمیانه ایستاده‌اند تا در صورت عبور بدون مانع ایران از خطوط قرمز اتمی، برنامه‌های خاص خود را کلید بزنند.
اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، چند ماه قبل در مراسم سالگرد جنبش استقلال آن کشور گفت: «کشورهای دیگر موشک و کلاهک اتمی در اختیار دارند و به ترکیه می‌گویند شما نداشته باشید! این قابل پذیرش نیست.»
ترکیه در سال ۱۹۸۰ به ان.پی.تی پیوست و در سال ۱۹۹۶ به پیمان منع مبادرت به آزمایش اتمی ملحق شد.
این کشور در سال ۱۹۵۲ نیز به عضویت پیمان ناتو درآمده بود و هم اکنون در خاک آن، به عنوان کشور عضو ناتو، در محل پایگاه هوایی اینجرلیک که در اختیار آمریکاست، ۵۰ بمب اتمی تاکتیکی (50 B61 با قدرت انفجار محدود) مستقر شده است.
ترکیه مطابق قراردادی که در سال ۲۰۱۰ میلادی با شرکت روسی «اتم استروی اکسپورت» از زیرمجموعه‌های روس اتم (طرف قرارداد با ایران در ساخت راکتور اتمی بوشهر) به امضا رساند، در تدارک ساخت چهار واحد کارخانه برق اتمی هر یک به قدرت ۱۲۰۰ مگاوات (در مجموع ۴۸۰۰ مگاوات) در اکویو واقع در ایالت مرسین است.
با وجود مشکلات سیاسی (از جمله ساقط کردن یک جنگنده روسی توسط ترکیه در مرزهای سوریه) و مشکلات مالی و نخوه پرداخت‌ها، این مجموعه قرار است از سال ۲۰۲۲ تدریجاً آغاز به کار کرده و تا سال ۲۰۲۵ تکمیل شود.
عربستان سعودی در برابر ایران اتمی احساس ناامنی بیشتری خواهد داشت، ولی برای حفظ توازن قوا مقابل همسایه بزرگ شمالی دارای برنامه فوری توسعه اتمی نیست. با این حال گفته می‌شود این کشور برای استقرار کلاهک‌های اتمی ساخت پاکستان در خاک خود تلاش‌هایی به عمل آورده است.
بیش از دو دهه پیش ریاض تعدادی موشک بالیستیک میان‌برد از چین دریافت کرده و می‌توان گمان برد که در صورت خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی اقداماتی به منظور غنی‌سازی اورانیوم و یا خرید رآکتورهای اتمی کوچک اتمی به عمل آورد.
زیرساخت‌های صنعتی مصر کهنه‌تر ولی توسعه‌یافته‌تر از عربستان سعودی است و خطر تلاش قاهره برای دست یافتن به ظرفیت مبادرت آزمایش اتمی بالاتر از ریاض.
مصر بیش و کم همزمان با ایران به عرصه اتمی وارد شد و در سال ۱۹۵۸ نخستین رآکتور اتمی آزمایشگاهی خود را از روسیه دریافت و فعال کرد.
این کشور با وجود از دست دادن شمار بزرگی از کارشناسان اتمی‌اش که جذب کشورهای دیگر شده‌اند، یک راکتور آزمایشگاهی ۲۲ مگاواتی از آرژانتین خریداری کرد و در سال ۲۰۱۵ با روس اتم نیز برای ساخت یک راکتور اتمی ۱۲۰۰ مگاواتی امضا کرد که قرار است تا چهار سال دیگر به بهره‌برداری برسد.
واکنش‌های خارجی به اقدامات ایران
برای جامعه جهانی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کوتاه‌ترین راه پیشگیری از شروع یک مسابقه تسلیحات اتمی در خاورمیانه متوقف کردن حرکت ایران به سمت بمب و از میان برداشتن ضرورت رقابت منطقه‌ای در این عرصه است.
در صورت به نتیجه رسیدن حرکت ایران به سمت بمب هسته‌ای، بازنده بزرگ اسرائیل خواهد بود که بنا به روایات مستند بیش از ۱۰۰ کلاهک اتمی در اختیار دارد و در عین حال مسلح شدن ایران به بمب اتمی را خطری علیه موجودیت خود معرفی می‌کند.
به نظر می‌رسند آمریکا و اروپا مصممند که در صورت عبور جمهوری اسلامی از خط قرمزهای تعیین‌شده اتمی علیه آن اقدام کنند و بعد از بازگشت دادن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، گام بزرگ آنها می‌تواند محاصره بنادر ایران در آب‌های جنوب را شامل شود.
فعال شدن دو ائتلاف نظامی در آب‌های خلیج فارس به رهبری آمریکا و فرانسه، اجرا کردن چنین تصمیمی را با مجوز سازمان ملل و استناد به بند هفت منشور ملل متحد ممکن و قانونی می‌سازد.
