سکوت رسانه‌های داخلی و هیئت حاکمه ایران در رابطه با قرار داد راهبردی اخیر آمریکا با عمان برای استفاده از تسهیلات بندری در دُقم و صلاله، نشانه نارضایتی جمهوری اسلامی از این توافق و در عین حال تصمیم به پرهیز از ایجاد تنش در مناسبات تهران با مسقط است.
جمهوری اسلامی در گذشته هر نوع افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه خلیج فارس و دریای عمان را به چالش کشیده و با آن به مخالفت برخاسته است.
مناسبات جمهوری اسلامی با عمان بسیار نزدیک‌تر از هر کشور دیگر عرب در منطقه به شمار می‌رود و مسقط پایتخت آن کشور میزبان گفت‌وگوهای پنهان نمایندگان تهران با دولت اوباما بود که در نهایت به توافق اتمی ژوئیه سال ۲۰۱۵ منجر شد.
به دلیل حساسیت و اهمیت حفظ مناسبات سیاسی و همکاری‌های تهران با عمان، جمهوری اسلامی از اظهار نظر رسمی پیرامون دیدار غیرمنتظره نتانیاهو از عمان در ۲۶ اکتبر سال گذشته و همچنین دیدار و گفت‌وگوهای یوسف بن‌علوی وزیر خارجه عمان با نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در حاشیه کنفرانس خاورمیانه در ورشو نیز که برگزاری آن به نوبه خود عکس‌العمل تند جواد ظریف را برانگیخته بود، خودداری ورزید و موضوع را با سکوت نسبی برگزار کرد.
نتانیاهو در ورشو، بعد از انجام گفت‌وگو با وزیر خارجه عمان گفته بود: «روابط حسنه میان اسرائیل و عمان تأثیر خود را بر دیگر رهبران عرب نیز به جا گذاشته و جهان را متحول می‌کند».
انگیزه‌های آمریکا برای حضور در بندر دُقم
آمریکا از زمان دولت اوباما تا کنون مذاکراتی را با عمان برای تأمین دسترسی به تسهیلات بندری در دُقم انجام داده بود و این گفت‌وگوها سرانجام روز یکشنبه ۲۴ ماه مارس، چهارم فروردین، به امضای قراردادی مابین دو طرف در مسقط منجر شد.
حضور نظامی آمریکا در دُقم و صلاله که در حاشیه دریای عرب و با فاصله‌ای نه چندان دور از خلیج عمان قرار دارند از یک سو دسترسی به تنگه هرمز را که جمهوری اسلامی بارها تهدید به مسدود ساختن آن کرده، آسان می‌سازد و از سوی دیگر نزدیکی صلاله به یمن کنترل مسیر ارسال موشک‌های ساخت ایران برای حوثی‌های یمن را ممکن خواهد کرد.
در حال حاضر آمریکا نیروی دریایی بزرگی را در آب‌های خلیج فارس مستقر کرده و شناورهای عمدتاً مستقر در بحرین به‌طور منظم با واحدهای تازه از راه رسیده تعویض می‌شوند.
حضور نظامی آمریکا در دُقم هزینه نگاه دارای نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس کاهش داده و امکان دسترسی سریع از راه زمین به تنگه هرمز را فراهم می‌آورد.
جمهوری اسلامی به منظور پرهیز از تحریم‌های فروش نفت آمریکا علیه ایران علاوه بر فروش نفت قاچاق (از راه زمینی به کردستان عراق، افغانستان و پاکستان) از راه دریا و با توسل به تعویض کشتی‌های نفت‌کش روی آب، مبادرت به فروش نفت می‌کند.
هفته قبل حتی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی هم مدعی توقیف یک فروند نفت کش حامل نفت قاچاق در آب‌های جنوب شد.
آمریکا می‌تواند با استقرار در دُقم و صلاله نظارت بر فروش نفت قاچاق ایران را افزایش دهد. وضعیت دُقم همچنین به آمریکا اجازه می‌دهد ضمن تخلیه محموله‌های سنگین نظامی و انتقال سریع آن به تنگه هرمز، پذیرای ناوهای هواپیما برخود شده و ناوهای اعزامی بدون نیاز به داخل شدن در آب‌های خلیج فارس از دُقم دور زده و به محل قبلی خود بازگردند.
رقابت چین و آمریکا
بندر دُقم که پیشتر روستایی کوچک محسوب می‌شد، با کمک سرمایه‌های خارجی می‌تواند ضمن توسعه تسهیلات بندری به یک قطب صنعتی-تجاری پیشرفته در دریای عرب تبدیل شود.
چین با محاسبه استعدادهای محل و آمادگی دولت عمان، دو سال پیش متعهد به سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰ میلیارد دلاری در آن منطقه شد که تاکنون پیشرفت چندان در اجرای طرح‌های مربوط صورت نگرفته است.
حضور آمریکا در دُقم می‌تواند چین را به پیگیری سریع‌تر طرح‌های حضور غیرنظامی در آن منطقه ترغیب کند، هرچند چینی‌ها شاید چندان از همسایگی با نیروهای نظامی آمریکا در آن محل خشنود نباشند.
چین در اجرای طرحی مشابه و در رقابت با هند، توسعه بندر گواتر متعلق به پاکستان را در منطقه عهده‌دار شده و جمهوری اسلامی نیز به علت نداشتن امکانات مالی کافی توسعه بندر چابهار را که ۴۵ سال پیش آغاز شده بود در اندازه‌هایی بسیار کوچک‌تر به هند واگذار کرد.
چین از دو سال پیش تاکنون در باب‌المندب و خاک جیبوتی حضور نظامی در جوار نیروهای آمریکایی را تجربه کرده و همسایگی دو قدرت در دُقم تازه‌ترین تحول در این زمینه محسوب می‌شود.
با امضای قرارداد حضور نظامی آمریکا در بنادر دُقم و صلاله، آمریکا با یک تیر دو نشان را در نظر دارد که بدون تردید از میان آن دو مراقبت از تحرکات و تحریکات جمهوری اسلامی در آب‌های منطقه به مراتب مهم‌تر از رقابت با چین دیده می‌شود.
