یادداشتی از رضا تقی‌زاده: اقدام بی‌سابقه سپاه در اعلام پرتاب موشک قاصد و «ماهواره نظامی نور» را می‌توان گامی تحریک‌آمیز در جهت دور زدن آشکار سیاست‌های رسمی دولت روحانی تلقی کرد که تاکنون بر «غیر نظامی بودن فعالیت های فضایی ایران» و مغایر نبودن آن با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اصرار داشته است.
قطعنامه ۲۲۳۱ که مکمل توافق اتمی ژوئیه سال ۲۰۱۵ گروه موسوم به ۱+۵ با ایران محسوب می‌شود و به شرط رعایت مفاد آن، قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران معلق شده، یکی از شرط‌ها را پرهیز ایران از فعالیت در حوزه موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک اتمی قرار داده است.
سال گذشته و در آستانه سه پرتاب موشکی دیگر ایران که ظاهراً با انگیزه قرار دادن ماهواره‌های غیرنظامی در فضا انجام شد، مایک پومپئو اقدام جمهوری اسلامی را «پوششی برای دست یافتن به فناوری لازم برای فرستادن کلاهک جنگی به سمت آمریکا و دیگر ملت‌ها» خواند.
متعاقباً سه کشور بزرگ اروپایی امضاکننده «برجام» یعنی آلمان و بریتانیا و فرانسه، ضمن ارسال نامه‌ای مشترک به اعضای شورای امنیت در این مورد، از دبیرکل سازمان ملل خواستند که مغایرت فعالیت‌های موشکی ایران را با مفاد توافق اتمی، به شورای امنیت اعلام کند.
در مقابل، محمدجواد ظریف با یک پیام توئیتری مدعی شد «فعالیت‌های فضایی ایران غیرنظامی است و مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نیست.»
چرا حالا؟
زمان اعلام پرتاب موشک قاصد که سه مرحله‌ای و از خانواده موشک‌های قدیمی موسوم به شهاب ۳ محسوب می‌شود، از چند لحاظ حائز اهمیت است.
نخست این‌که سه کشور اروپایی عضو برجام، فعال شدن روند حل اختلاف و یا «مکانیسم ماشه» را که مربوط به بازگرداندن پرونده اتمی به شورای امنیت است اعلام ولی در حالت سکون نگه داشته‌اند.
دوم، سررسید لغو بخشی از تحریم‌های نظامی علیه ایران است که مهلت آن برای شش ماه آینده (پنج سال پس از اجرایی شدن توافق اتمی) در نظر گرفته شده.
از زمان آغاز درگیری‌های نظامیِ شش ماه گذشته در آبهای خلیج فارس که طی آن وسایل نظامی آمریکا، تأسیسات نفتی عربستان و نفتکش‌های چند کشور مورد حملات نظامی منسوب به ایران قرار گرفتند، وزیر خارجه آمریکا مکرراً خواستار پیشگیری از لغو تحریم‌های نظامی علیه ایران شده است.
درگیری‌های نظامی در آبهای خلیج فارس ظاهراً به تلافی محروم ماندن ایران از صادرات نفت و به منظور محروم ساختن دیگر کشورهای صادرکننده صورت گرفت.
پیش از آن، دولت روحانی با اعلام کاهش پلکانی تعهدات در قبال توافق اتمی، محدودیت‌های عمده‌ای را که ایران متعهد به رعایت آن‌ها شده بود برداشت، اما حتی برداشتن «گام پنجم» کاهش تعهدات اتمی هم به عادی شدن تجارت خارجی ایران با اروپا و یا خرید نفت خام ایران از سوی کشورهای اروپایی منجر نشد.
اقدام سپاه در اعلام «نظامی» بودن ماهیت پرتاب موشک «قاصد» و ماهواره «نور» که در توضیح خاصیت و یا حتی موجودیت آن هنوز مدرک روشنی ارائه نشده، دارای جنبه سیاسی مشخص و حاوی پیام روشن تهدیدآمیز برون‌مرزی و همسو با خط‌مشی اخیر علی خامنه‌ای است که در سخنرانی سه هفته گذشته خود با حضور سفیران کشورهای اسلامی تأکید کرد: «این‌که گفته می‌شود دشمنی نکنید، حرف نادرستی است.»
سپاه با اقدام اخیر قصد دارد نشان دهد که ابتکار عمل در حوزه سیاست خارجی را به‌خصوص در مورد پرونده اتمی و فعالیت‌های موشکی، از دولت به خود منتقل کرده و موفقیت «قاصد» برای در مدار قرار دادن ماهواره نور خط پایان بر چهار مرحله شکست دولت در مبادرت به اقدامی بیش‌وکم مشابه است.
هدف‌های مبهم
بدون شک برنامه‌ریزی برای انجام پرتاب موشک قاصد از مدتی قبل صورت گرفته بود، چنان‌که حاتمی، وزیر دفاع جمهوری اسلامی، روز چهارشنبه ۲۳ بهمن (۱۲فوریه) در حاشیه جلسه هیئت دولت گفت: «ماهواره و ماهوارهبر یک موضوع غیرنظامی است؛ البته امکان دارد از ماهوارهای با اهداف دفاعی هم استفاده کنیم.»
ایران نخستین ماهواره خود را در سال ۲۰۰۵ با کمک روسیه و استفاده از پرتابگر روسی در مدار قرار داد و در سال ۲۰۰۹ از محل پرتاب موشکی سمنان و با استفاده از موشک خودی اقدام به قرار دادن ماهوارهای کوچک به وزن کمتر از پنجاه کیلوگرم در فضا کرد.
اقدام فضایی سال ۲۰۰۹ در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ در دولت احمدی‌نژاد پیگیری شد و در سال ۲۰۱۵ دولت روحانی نیز برنامه فضایی را از سر گرفت ولی چهار اقدام آخر فضایی دولت بدون استثنا به شکست انجامید و بدون ارائه توضیحات مستند، شکست‌های یادشده به منابع خارجی (آمریکا) هم نسبت داده شد - اتهامی که دولت ترامپ کمترین تلاشی برای رد آن صورت نداد.
تازه‌ترین پرتاب موشک بالیستیک ایران از سوی سپاه کمتر از یک هفته بعد از معرفی دستگاه کرونایاب موسوم به «مستعان ۱۱۰ » توسط فرمانده سپاه پاسداران صورت می‌گیرد که به نوبه خود انتقادهای تندی را از سوی منابع دولتی و غیردولتی با استناد به جعلی بودن آن علیه سپاه برانگیخت.
حسین سلامی، فرمانده سپاه که چند روز پیش نوید دیدن ویروس کرونا در فاصله صد متر و در زمان پنج ثانیه را به کمک اختراع «دانشمندان بسیج» داده بود، روز چهارشنبه در حاشیه اقدام فضایی تازه گفت: «به مدد امداد الهی و تلاش دانشمندان سپاه، امروز از آسمان زمین را نگاه می‌کنیم.»
