در پی شکایت شرکت «دانا گاز» امارات متحده عربی از عدم پایبندی ایران به قرارداد گازی سال ۲۰۰۱، دادگاه بینالمللی داوری در پاریس شرکت ملی نفت ایران را به پرداخت ۶۰۷.۵ میلیون دلار جریمه محکوم کرد.
شرکت «دانا گاز» روز سهشنبه ۶ مهرماه با اعلام این خبر گفته است که این تنها بخشی از جریمه شرکت ملی نفت ایران به خاطر لغو قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز به امارات، موسوم به پرونده کرسنت، است که زیان ۸.۵ سال شرکت دانا از فسخ یکجانبه قرارداد توسط ایران را شامل میشود و قرار است دادگاه بعدی برای تعیین بخش عمده زیان که مربوط به ۱۶.۵ سال بعدی قرارداد ۲۵ ساله است، در ماه اکتبر سال آینده در پاریس برگزار شود.
این گزارش میگوید نتیجه داوری پیرامون زیان ۱۶.۵ سال بعدی قرارداد در سال ۲۰۲۳ اعلام خواهد شد.
قرارداد موسوم به «کرسنت» در سال ۲۰۰۱ و دوران وزارت نفت بیژن زنگنه در دولت دوم محمد خاتمی، شکل نهایی گرفت و بنا بر توافق بهعمل آمده مابین شرکت ملی نفت ایران با شرکت یاد شده قرار بود از سال ۲۰۰۵ و بعد از کشیدن خط لوله از میدان نفت سلمان در خلیج فارس (مخزن مشترک با ابوظبی) روزانه حدود ۱۴ تا ۱۵ میلیون متر مکعب گاز ترش به امیر نشین شارجه صادر شود.
«دانا گاز»، یک شرکت انرژی خصوصی اماراتی است که بنیانگذار و بزرگترین سهامدار آن کرسنت پترولیوم امارات است.
بهای فروش گاز در قرار داد یاد شده بر پایه ۱۰۰۰ متر مکعب گاز، معادل یک بشکه نفت در نظر گرفته شد. در این قرارداد، برای هفت سال اول فروش گاز ایران قیمت نفت بهصورت ثابت و به میزان ۱۸ دلار برای هر بشکه نفت تعیین شده و بهای فروش هر ۱۰۰۰ متر مکعب گاز نیز به همین نسبت ۱۷.۵ دلار در نظر گرفته شد.
برای ۱۸ سال بعد از هفت سال اولیه و تا پایان زمان ۲۵ ساله قرارداد، قیمت فروش گاز برپایه قیمت نفت خام دبی ( ۴۰ دلار در هر بشکه)، بهصورت ثابت هر ۱۰۰۰ متر مکعب ۳۸.۸۵ دلار تعیین شد.
این قراراداد با روی کار آمدن دولت محمود احمدینژاد متوقف شد. محمدرضا رحیمی، رئیس وقت دیوان محاسبات که بعداً در دولت دهم معاون اول محمود احمدینژاد شد، گفته بود، این قرارداد ۲۰ میلیارد دلار زیان به ایران وارد خواهد کرد، چرا که بهای گاز صادراتی بسیار پایین در نظر گرفته شده است.
امارات در سال ۲۰۰۹ علیه ایران به دیوان داوری بینالمللی شکایت کرد و در سال ۲۰۱۴ رأی ابتدایی دادگاه به نفع امارات صادر شد.
مقامات ایران هنوز نسبت به موضوع جریمه ۶۰۷ میلیون دلاری از بابت تاخیر ۸.۵ سال اول در تحویل گاز به امارات واکنشی نشان ندادهاند، اما شرکت «دانا گاز» امارات میگوید بخش «بزرگ» زیان ناشی از فسخ قرارداد به ۱۶.۵ سال بعدی قرارداد ۲۵ ساله برمیگردد.
هنوز دقیقاً معلوم نیست میزان خسارتی که شرکت «دانا گاز» برای ۱۶.۵ سال بعدی قرارداد در نظر گرفته، چه میزان است، اما در سال ۲۰۱۴ و همزمان با رای ابتدایی دادگاه بینالمللی به نفع امارات، محمدرضا نعمت زاده وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت، از محکومیت ۱۸ میلیارد دلاری ایران در پرونده کرسنت خبر داده بود؛ موضوعی که وزارت نفت ایران به سرعت آن را رد کرد و گفت پرونده فعلا در دست بررسی است.
ایران طی سالهای گذشته در دو پرونده دیگر مناقشه گازی در دادگاههای بینالمللی جریمه شده که یکی از آنها جریمه ۱.۹ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۷ به خاطر گرانفروشی گاز به ترکیه و دیگری جریمه ۲ میلیارد دلاری پارسال علیه ایران به خاطر تأخیر در پرداخت پول گاز وارداتی از ترکمنستان بوده است.
