جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل دوره‌ای بی‌سابقه از تهدید و تنش را می‌گذرانند؛ ایران با ۷۵ برابر مساحت بیشتر و ۹ برابر جمعیت افزون‌تر در تقابل با کشوری که از زمان انقلاب بهمن ۵۷ آن را دشمن خود می‌داند.
گروه داده‌کاوی رادیوفردا به بررسی تفاوت‌های اقتصادی و اجتماعی ایران و اسرائیل براساس ۱۰ شاخص مهم پرداخته است که حاصل آن می‌تواند تصویر روشن‌تری از شرایط دو طرف ارائه بدهد.
۱- قدرت اقتصادی
مهم‌ترین شاخص برای سنجش قدرت اقتصادی یک کشور، میزان تولید ناخالص داخلی آن است.
براساس تازه‌ترین آمارهای بانک جهانی، در سال ۲۰۲۳ میلادی، ارزش تولید ناخالص داخلی اسرائیل بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار بیشتر از ایران بوده است. این در حالیست که جمعیت ایران حدود ۹ برابرِ جمعیت اسرائیل است.
اگر سرانهٔ تولید ناخالص داخلی دو کشور را ملاک قرار دهیم، توان اقتصادی هر اسرائیلی حدود ۱۲ برابر توان یک ایرانی است.
متوسط درآمد هر اسرائیلی در سال گذشتهٔ میلادی بیش از ۵۰ هزار دلار و در ایران حدود ۴۵۰۰ دلار بوده است.
سرانهٔ تولید ناخالص داخلی در سراسر جهان کمی بیش از ۱۳ هزار دلار برای هر نفر است که حدود سه برابر ایران اما یک‌چهارم اسرائیل است.
۲- تورم
بیش از یک دهه است که ایران با تورم بی‌سابقه دست‌وپنجه نرم می‌کند. صندوق بین‌المللی پول متوسط نرخ تورم ایران در سال ۲۰۲۴ را حدود ۳۷ درصد برآورد کرده است. این رقم در اسرائیل ۲.۵ درصد پیش‌بینی شده بود که با ادامه جنگ جاری، در ماه‌‌های اخیر به حدود ۳.۵ درصد افزایش یافته است.
نرخ تورم ایران حدود هفت برابر متوسط تورم جهانی و نزدیک به چهار برابر متوسط تورم در کل منطقهٔ خاورمیانه است. این در حالی است که نرخ تورم در اسرائیل حدود یک‌چهارم متوسط منطقه و نصف میانگین تورم جهانی در سال ۲۰۲۴ میلادی است.
۳- بازار کار و فعالیت اقتصادی
براساس آمارهای رسمی، ایران یکی از پایین‌ترین نرخ‌های بیکاری تاریخ معاصر خود را تجربه می‌کند، اما این پدیده نه به دلیل رونق اشتغال بلکه به علت شرایط بحرانی است که باعث بیرون ماندن میلیون‌ها ایرانی از بازار کار و فعالیت اقتصادی شده است.
طبق آخرین آمارهای رسمی، نرخ مشارکت اقتصادی در ایران ۴۱ درصد است، به این معنا که تنها ۴۱ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سال آمادگی و تمایل به کار و فعالیت اقتصادی دارند. این در حالیست که نرخ مشارکت اقتصادی در اسرائیل حدود ۶۵ درصد است، یعنی بیش از دوسومِ جمعیتِ در سن کارِ این کشور در بازار کار و فعالیت اقتصادی حضور دارند.
۴- سطح دستمزد
میزان حضور در بازار کار تنها شاخص مؤثر در وضعیت اشتغال مردم یک کشور نیست؛ سطح دستمزد هم نقش مؤثری در کیفیت نیروی کار و اثر آن در رشد تولید و اقتصاد دارد.
حداقل دستمزد ماهانهٔ یک کارگر در اسرائیل حدود شش هزار شِکِل، معادل بیش از ۱۵۰۰ دلار آمریکا، است. این رقم حدود ۹ برابر ارزش حداقل دستمزد ماهانهٔ یک کارگر در ایران است.
بر اساس مصوبه شورای عالی کار در سال ۱۴۰۳، حداقل دریافتی یک کارگر دارای دو فرزند نزدیک ۱۱ میلیون تومان است که با احتساب متوسط قیمت دلار بازار آزاد در نیمه نخست سال ۱۴۰۳، کمی بیش از ۱۸۰ دلار ارزش دارد.
۵- روابط تجاری با کشورهای دیگر
بیش از یک دهه است که تحریم‌ها و بحران‌های اقتصادی بر روابط تجاری ایران با کشورهای دیگر اثر گذاشته است، چنانکه ایران جایگاه خود را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان نفت دنیا از دست داده است.
بر اساس آخرین داده‌های کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد)، مجموع ارزش تجارت خارجی ایران در سال ۲۰۲۳ میلادی، ۱۶۳ میلیارد دلار است، یعنی معادل ۳۶صدمِ درصدِ کل تجارت خارجی جهان.
وضعیت اسرائیل هم کمابیش همین است؛ مجموع صادرات و واردات کالا در این کشور در سال گذشته ۱۵۸ میلیارد دلار بوده است، یعنی معادل ۳۴صدمِ درصدِ کل تجارت خارجی دنیا.
مهم‌ترین شریک تجاری ایران چین است. ارزش مراودات تجاری ایران و چین در سال گذشته با احتساب نفت و محصولات نفتی حدود ۳۳ میلیارد دلار بوده است. چین بعد از آمریکا دومین شریک تجاری اسرائیل نیز به حساب می‌آید. ارزش کل واردات و صادرات کالا بین اسرائیل و چین حدود ۱۸ میلیارد دلار است که تقریباً نصف مراودات تجاری ایران و چین است.
۶- جمعیت و زادوولد
جمعیت ایران حدود ۹ برابر اسرائیل است. براساس برآوردهای مرکز آمار ایران، جمعیت کشور در سال گذشته به مرز ۸۶ میلیون نفر رسید. طبق برآوردهای جمعیتی سازمان ملل متحد، جمعیت اسرائیل در سال گذشته میلادی به حدود ۱۰ میلیون نفر رسیده است.
اما روند افزایش جمعیت در اسرائیل به‌مراتب سریع‌تر از ایران است.
نرخ باروری در اسرائیل در سال گذشتهٔ میلادی حدود سه فرزند به‌ازای هر زن محاسبه شده است، درحالی‌که در ایران این شاخص به یک و هفت‌دهمِ فرزند به‌ازای هر زن سقوط کرده است.
برآورد می‌شود رشد جمعیت در ایران دست‌کم تا دو دههٔ آینده مثبت خواهد بود، اما بعد از آن جمعیت روند کاهشی پیدا خواهد کرد.
۷- دسترسی به پزشک و بیمارستان
آخرین داده‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که میزان دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی در اسرائیل بهتر از ایران است.
نرخ دسترسی به پزشک در اسرائیل دو و نیم برابرِ ایران است. در این کشور به‌ازای هر هزار نفر ۳.۷ پزشک وجود دارد، درحالی‌که این نسبت در ایران ۱.۵ پزشک به‌ازای هر هزار نفر است.
نرخ دسترسی به تخت بیمارستانی نیز در ایران کمتر از دو تخت برای هر هزار نفر و در اسرائیل کمی بیش از سه تخت به‌ازای هر هزار نفر برآورد می‌شود.
۸- شکاف جنسیتی
در آخرین گزارش شکاف جنسیتی مجمع جهانی اقتصاد، ایران از میان ۱۴۶ کشور در رتبهٔ ۱۴۳ قرار دارد. این در حالی است که اسرائیل در رده‌بندی شکاف جنسیتی در رتبه ۹۱ قرار دارد.
شاخص شکاف جنسیتی ترکیبی از بیش از ۱۰ زیرشاخص است که شرایط زنان را در حوزه‌های اقتصاد، آموزش، سلامت و سیاست می‌سنجد.
در گزارش سال ۲۰۲۴ مجمع جهانی اقتصاد، وضعیت زنان تنها در کشورهای سودان، کویت و جمهوری وانواتو (جزیره‌ای در اقیانوس آرام) بدتر از ایران ارزیابی شده است.
۹- تحصیلات زنان
اگر نرخ ثبت‌نام زنان در دانشگاه را شاخص کلیدی برای سنجش دسترسی زنان به تحصیلات عالی به حساب آوریم، در این صورت اوضاع ایران و اسرائیل تفاوت خیلی چشمگیری با یکدیگر ندارند.
طبق آخرین برآوردهای یونسکو، حدود ۶۱ درصد زنان ایران بعد از اتمام دبیرستان در دانشگاه ثبت‌نام می‌کنند. این نسبت در اسرائیل حدود ۷۰ درصد است.
۱۰- آزادی
طبق آخرین گزارش «خانه آزادی» (فریدم هاوس)، ایران با امتیاز ۱۱ از ۱۰۰ در رده کشورهای «غیرآزاد» و از میان ۲۱۰ کشور جهان در جایگاه ۱۸۶ قرار دارد.
اسرائیل با امتیاز ۷۴ از ۱۰۰ در رتبهٔ ۷۸ این جدول و در گروه کشورهای «آزاد» قرار گرفته است.
شاخص آزادی ترکیبی از وضعیت آزادی‌های سیاسی و فردی شهروندان در کشورهای جهان است.
