رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در تازه‌ترین سخنان خود در آخر هفته‌ای که گذشت، ائتلاف شش‌حزبی اپوزیسیون ترکیه را «مزدور بیگانه» لقب داد؛ خواستار برگزاری همه‌پرسی به منظور اسلامی‌تر کردن کشور در زمینه حجاب و مقابله با همجنسگرایان شد؛ و پایتخت یونان را تهدید به حمله موشکی کرد.
آقای اردوغان که روز شنبه در جریان یک برنامه مبارزه انتخاباتی در شهر بندری سامسون ترکیه سخن می‌گفت، همچنین خبر داد که قصد دارد «انشاءالله» در سال ۲۰۲۳ دوباره نامزد ریاست‌جموری شود، اما این آخرین بار خواهد بود.
اردوغان نزدیک به ۲۰ سال است بر ترکیه حکومت کرده است. او نخست در سال ۲۰۰۳ به عنوان نخست‌وزیر و سپس در سال ۲۰۱۴ به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد.
حمله موشکی به آتن
رئیس‌جمهور ترکیه در سخنرانی آخر هفته خود در شهر سامسون، تهدید کرد که آتن را با موشک‌های بالیستیک خواهد زد.
ترکیهٔ تحت کنترل رجب طیب اردوغان، باوجود وخامت روزافزون وضعیت مالی شهروندان این کشور و تورم افسارگسیخته، تمرکز زیادی بر روی افزایش هزینه‌های نظامی کرده و آقای اردوغان در سخنرانی روز شنبه خود از ساخت موشک بالیستیک کوتاه‌بردی به نام «تایفون» توسط ارتش ترکیه خبر داد.
او ضمن اعلام این خبر گفت: «اکنون شروع به تولید موشک‌های خود کرده‌ایم. البته که این تولید، یونانی‌ها را می‌ترساند. کلمه تایفون را که بگویید، یونانی می‌ترسد و می‌گوید: این را به آتن خواهند زد. خب، مسلماً [آتن] را خواهد زد. اگر آرام نمانید، اگر بخواهید چیزی را از آمریکا به جزایر بیاورید، از اینجا و آنجا بیاورید، کشوری مانند ترکیه باید کاری انجام دهد.»
اردوغان همچنین تهدید کرد که «یک شب به‌طور ناگهانی» نیروهای ترکیه را در خاک یونان پیاده خواهد کرد.
جزایری که آقای اردوغان به آنها اشاره می‌کند، جزو خاک یونان هستند و در روبه‌روی سواحل غربی ترکیه قرار دارند. در ماه‌های اخیر، آنکارا از استقرار تجهیزات نظامی در این جزایر شکایت کرده است اما یونان می‌گوید این تجهیزات را برای دفاع از خاک خود به محل آورده و در مقابل، به حضور نظامی قابل توجه ترکیه در کرانه‌های دریای اژه، از جمله ناوگان بزرگ ناوچه‌های آبی‌خاکی، اشاره می‌کند.
در واکنش به سخنان رئیس جمهور ترکیه، نیکوس دندیاس، وزیر امور خارجه یونان روز دوشنبه در هنگام ورود به بروکسل برای نشست روابط خارجی اتحادیه اروپا گفت که «تهدید به حمله موشکی علیه یونان توسط یک کشور متحد، یکی از اعضای ناتو، ناپذیرفتنی و محکوم است. او اضافه کرد که «نگرش‌هایی از نوع کره شمالی نمی‌تواند و نباید وارد ائتلاف آتلانتیک شمالی شود».
یانیس اویکونومو، سخنگوی دولت یونان نیز در یک نشست خبری در آتن گفت: «اردوغان باید به خوبی بداند که کشور ما را نه می‌توان به وحشت انداخت و نه می‌توان مرعوب کرد. آقای اردوغان فکر می‌کند اگر حرف‌های غیرمنطقی و ناعادلانه را مرتبا تکرار کند، می‌تواند آنها را منطقی و عادلانه جا بزند. قرار نیست چنین اتفاقی بیافتد.»
روابط بین این دو کشور همسایه و هم‌پیمان ناتو مدت‌هاست که تیره شده و دو طرف بر سر یک رشته از مسائل، از جمله ادعاهای ارضی در دریای اژه و حقوق اکتشاف انرژی در شرق مدیترانه اختلاف نظر دارند. این دو کشور در نیم قرن گذشته سه بار به مرز جنگ رسیده‌اند و ترکیه در ماه‌های اخیر لحن جنگی خود علیه یونان را تشدید کرده است.
قضیه حجاب و اقلیت‌های جنسی
رجب طیب اردوغان در تلاش برای کسب آرا در آستانه انتخابات حساس سال ۲۰۲۳، در بخش دیگر سخنرانی تازه خود در سامسون گفت که به دنبال برگزاری همه‌پرسی در مورد مسئله حق پوشیدن روسری و غیرقانونی کردن ازدواج‌های همجنسگرایان است.
او گفت که در این مورد «بیایید سراغ ملت برویم. اگر آنها [اپوزیسیون] این مسئله را در پارلمان حل نکنند، ما از ملت خواهیم پرسید.»
پیشنهادی که از سوی دولت او مطرح می‌شود اقدامی برای مجبور کردن زنان و دختران به پوشیدن روسری و حجاب تلقی نمی‌شود، بلکه مربوط به محدودیت‌های مربوط به حجاب زنان در دانشگاه‌ها و ادارات دولتی است.
پوشیدن روسری و محدودیت‌های مربوط به حجاب زنان در دانشگاه‌ها و ادارات دولتی حدود دو دهه پیش در ترکیه موضوع مناقشه‌برانگیزی بود ولی با توجه به تمامی تغییرات و اصلاحاتی که دولت‌های پیاپی حزب اسلامگرای عدالت و توسعه در این زمینه انجام داده‌اند دیگر اهمیت خود را از دست داده است.
با این همه، حزب سکولار جمهوری خلق ترکیه که همواره با حجاب در ادارات دولتی، دانشگاه‌ها و پارلمان مخالف بوده است، اخیرا با هدف جلب حمایت اقشار متدین در ترکیه خواستار تصویب آن به عنوان متمم قانون اساسی شد.
وزیر کشور دولت اردوغان، به تازگی آزاد بودن اقلیت‌های جنسی در ترکیه را «تروریسم فرهنگی» نامید و مدعی شد که «یک سازمان تروریستی آن را در ترکیه پیاده می‌کند.»
آقای اردوغان نیز با استفاده از این جو، تغییرات گسترده‌تری را در قانون اساسی پیشنهاد کرده که علاوه بر حفاظت از حق زنان در پوشیدن روسری و حجاب، تفسیر سنتی از بنیان‌های خانواده از جمله «مقابله با روندهای انحرافی» را نیز در بر می‌گیرد.
منتقدان می‌گویند که آقای اردوغان در پوشش «دفاع از خانواده» تلاش می‌کند از احقاق حقوق اقلیت‌های جنسیتی، از جمله ازدواج همجنسگرایان، جلوگیری کند.
نتایج برخی از نظرسنجی‌های جدید نشان می‌دهد که مسئله حجاب فقط برای هشت درصد از مردم ترکیه موضوع سیاسی یا اجتماعی مهمی است. در مقابل، بسیای از جوانان شهرنشین معتقدند که هدف اصلی حزب عدالت و توسعه از تغییر قانون اساسی سرکوب اقلیت‌های جنسیتی و تحکیم تسلط این حزب بر ارکان حکومتی است.
حزب عدالت و توسعه در سال‌های اخیر تبلیغات عليه اقلیت‌های جنسیتی را تشدید کرده است و حتی در مواضع رسمی خود آنها را افراد «منحرف و بی‌اخلاق» معرفی می‌کند.
سلیمان سویلو، وزیر کشور دولت اردوغان، به تازگی آزاد بودن اقلیت‌های جنسی در ترکیه را «تروریسم فرهنگی» نامید و مدعی شد که «یک سازمان تروریستی، دقیقاً سیاست اروپا و آمریکا را در این زمینه در ترکیه پیاده می‌کند.» او برای مدعای خود سند و شواهدی ارائه نکرد.
حزب عدالت و توسعه اردوغان و متحدانش ۳۳۶ کرسی از ۶۰۰ کرسی پارلمان را در اختیار دارند. آنها امیدوارند که برخی دیگر از نمایندگان به اصلاحیه قانون اساسی رأی دهند، زیرا انجام چنین اصلاحاتی در مجلس به ۴۰۰ رأی نیاز دارد.
بحث مجدد در مورد محدود کردن آزادی‌های اجتماعی در ترکیه در شرایطی از سوی دولت اردوغان مطرح می‌شود که ایران، کشور همسایه، طی سه ماه اخیر شاهد اعتراضاتی گسترده علیه خفقان اجتماعی و سلب آزادی‌هایی است که ۴۴ سال است بر جامعه ایران تحمیل شده است.
انحراف افکار عمومی از مشکلات کشور؟
رجب طیب اردوغان دو دهه پیش، در پس‌زمینه نارضایتی گسترده از تورم، ضعف لیر ترکیه و فساد نخبگان حاکم به قدرت رسید اما دو دهه بعد از تسلط او بر سیاست این کشور، اقتصاد ترکیه در حال سقوط است.
در حال حاضر تورم در ترکیه از ۸۰ درصد فراتر رفته و لیر ترکیه بیش از ۸۰ درصد از ارزش خود را طی پنج سال گذشته از دست داده‌است. در همین حین، اردوغان و خانواده‌اش، بدون هیچ توضیح قانونی، میلیاردر شده‌اند.
اکنون تحلیلگران می‌گویند که پیش کشیدن بحث «بنیان خانواده» و جزایر یونانی از سوی اردوغان همزمان با انتخابات پیش رو از ترفندهایی است که او امید دارد با آن، باری دیگر رای بیاورد.
در انتخابات عمومی مجارستان در سال ۲۰۲۲، نخست‌وزیر پوپولیست مجارستان، ویکتور اوربان، از تاکتیک مشابهی استفاده کرد و دربارهٔ مسائل دگرباشان جنسی در سیستم آموزشی، در همان روز انتخابات یک همه‌پرسی برگزار کرد. اوربان با تاکتیک‌های پوپولیستی خود، علی‌رغم امید زیاد مخالفان به برتری، در انتخابات پیروز شد.
دکتر مایکل روبین، عضو ارشد اندیشکده امریکن اینترپرایز (AEI)، می‌نویسد «از آنجایی که اردوغان کنترلی به شکل دیکتاتوری بر ترکیه اِعمال کرده و هر اپوزیسیون مؤثری را برکنار و زندانی نموده یا به حاشیه رانده است، نمی‌تواند مسئولیت تنگناهای اقتصادی و سیاسی ترکیه را به گردن دیگران انداخته و از آن شانه خالی کند. در عوض، او به دنبال ایجاد یک بحران برای منحرف کردن تمرکز شهروندان است. تصرف جزایر یونان و واکنش آتن به چنین اقدامی، بهترین حرکت انحرافی برای دولت او خواهد بود.»
