آژانس فضایی اروپا با مأموریت «هرا» که بخشی از برنامه دفاع سیاره‌ای خود است قصد دارد میزان اثربخشی مأموریت ناسا برای تغییر مسیر یک سیارک بررسی کند.
هفته گذشته و روز هفتم اکتبر آژانس فضایی اروپا مأموریت فضایی تازه خود به نام هرا را آغاز کرد.
این مأموریت که سفر خود را با پرتابگر فالکون-۹ اسپیس‌ایکس آغاز کرد، به دیدار یک سیارک دوگانه می‌رود. سیارکی به نام دیدیموس که سیارکی کوچک‌تر به نام دیمورفوس در مدار آن قرار دارد و منظومه‌ای دوتایی از سیارک‌ها را تشکیل داده‌اند.
دیدیموس سیارکی به قطر حدود ۷۸۰ متر است و قطر سیارک قمری آن، دیمورفوس حدود ۱۶۰ متر است.
دیدار اول: دارت
سازمان فضایی ایالات‌متحده، ناسا، در سال ۲۰۲۱ مأموریتی را برای آزمودن کارایی روش دفاعی در برابر تهدیدهای سیارک‌هایی که گاه‌گاه به‌سوی زمین می‌آیند آغاز کرد.
خطر برخورد سیارک‌های نزدیک زمین، خطری جدی است که می‌تواند نه‌تنها باعث ویرانی‌های فراوان در منطقه‌ای خاص شود، بلکه اگر ابعاد جسمی که به زمین برخورد می‌کند به‌اندازه کافی بزرگ باشد می‌تواند نابودی‌هایی در مقیاس جهانی ایجاد کند و حتی حیات انسان را تهدید کند.
ما تاکنون بیش از ۳۱ هزار سیارک نزدیک به زمین را شناسایی کرده‌ایم که از بین آن‌ها ۲۳۰۰ مورد در رده سیارک‌های با خطر بالقوه بالا برای زمین به شمار می‌روند. البته برآوردها نشان از آن دارد که هنوز بیش از ۱۵ هزار جسم نزدیک به زمین با قطر بیش از ۱۴۰ متر وجود دارند که شناخته نشده‌اند.
برخلاف تصویری که فیلم‌های تجاری نشان می‌دهد، دفاع از زمین در برابر چنین اجرامی کار ساده‌ای نیست. بهترین امید ما برای دفاع در برابر چنین مواردی شناسایی زودهنگام و استفاده از روش‌هایی است که در طول زمان بتواند مسیر این اجرام را تغییر دهد.
یکی از این روش‌ها استفاده از انرژی جنبشی یک پرتابه است. زمانی که سیارکی را در فاصله‌ای دوردست شناسایی می‌کنیم شاید بتوانیم با فرستادن یک پرتابه و ضربه زدن به آن، اندکی در مسیرش تغییر ایجاد کنیم و این تغییر کوچک بتواند تا زمان رسیدن آن به زمین به‌اندازه کافی جهتش را تغییر دهد که ما را از خطر نجات دهد.
مأموریت دارت به همین منظور آغاز شد و به سراغ منظومه سیارکی دوتایی دیدیموس رفت و قمر آن را هدف قرارداد. دلیل این انتخاب این بود که اولاً، سیارکی مورد هدف قرار بگیرد که در صورت تغییر مسیر خطری برای زمین به همراه نداشته باشد و دوم این‌که به دلیل ساختار دوتایی آن امکان محاسبه دقیق اثر برخورد وجود داشته باشد. مأموریت با موفقیت انجام شد و به نظر می‌رسد تغییری که در مدار این سیارک‌ها اتفاق افتاد به‌اندازه کافی مقبول بود.
برای اطلاعات بیشتر درباره خطرات برخوردهای فضایی با زمین می‌توانید اپیزود ۳۵ پادکست چیستا را گوش کنید.
دیدار دوم: هرا
حالا و چهار سال پس‌ازآن برخورد، آژانس فضایی اروپا (ESA) و در راستای پروژه دفاع سیاره‌ای خود مأموریتی را عازم همین سامانه سیارکی کرده است. این مأموریت که هفته گذشته سفرش را بر فراز فالکون-۹ اسپیس‌ایکس آغاز کرد در مرحله اول وظیفه دارد با کمک مجموعه‌ای از ابزارهای تصویربرداری نور مرئی، طیف‌نگاری، ارتفاع‌سنج و همین‌طور مکعب‌واره (ماهواره‌های کوچک) به بررسی اثرات برخورد دارت با این سامانه سیارکی پس از چهار سال بپردازد.
اما این همه کاری نیست که هرا در راه و مسیر خود انجام خواهد داد. این مأموریت هم‌زمان به بررسی دقیق‌تر ساختار این سامانه سیارکی خواهد پرداخت.
در کنار ابزارهایی که روی این مأموریت نصب است، هرا به همراه خود دو مکعب‌واره نیز حمل می‌کند. یکی از این کاوشگرهای کوچک به نام میلانی، سعی خواهد کرد با ابزار پیشرفته طیف‌سنجی، نقشه طیفی سیارک‌ها را تهیه‌کرده تا ترکیبات سطحی و همین‌طور مواد معدنی تشکیل‌دهنده سیارک دیمورفوس را مشخص کند. این اطلاعات نه‌تنها برای درک ماهیت سیارک مهم است که به محققان کمک می‌کند که تصویری دقیق‌تر از اثرات برخورد مأموریت دارت داشته باشند.
این مکعب‌واره همچنین به بررسی و تفکیک بقایای غبار اطراف این سیارک خواهد پرداخت.
مکعب‌واره دیگر «یونتاس» نام دارد که هدف اصلی‌اش بررسی ساختارهای زیرسطحی سیارک دیمورفوس است. عمده این تحقیقات با کمک ابزاری راداری که روی این کاوشگر نصب‌شده است صورت خواهد گرفت.
سیارک‌ها؛ یادگاران کهن و هشداردهندگان آینده
سیارک‌ها به‌نوعی فسیل‌های منظومه شمسی هستند. شکل‌گیری آن‌ها به‌روزهای آغازین منظومه شمسی باز می‌گردد اما برخلاف سیارات و اقمار بزرگ، تحت تأثیر فرسایش قرار نگرفته و همانند عکسی یادگاری، شرایط ابتدایی شکل‌گیری منظومه شمسی ما را در خود ضبط کرده‌اند. فرض‌هایی درباره این‌که ممکن است منابع آبی سیاره زمین در روزهای آغازین به‌واسطه برخوردهای سیارکی با سطح زمین به سیاره ما آورده شده باشد وجود دارد؛ اما درعین‌حال این یادگاران کهن می‌توانند نقش پایان‌دهنده حیات به شکلی که ما می‌شناسیم را بر روی سیاره بازی کنند. همان‌طور که برخورد یکی از آن‌ها در حدود ۶۰ میلیون سال به عصر دایناسورها پایان داد و باعث آغاز عصر حکمرانی پستانداران شد.
