رنگی تازه؛ انقلاب نارنجی(بخش چهارم)

در اوج تظاهرات آزادیخواهان و هواداران آزادی به سود ویکتور یوشنکو، نامزدشان در انتخابات ریاست جمهوری، نظام حاکم بر اوکرائین نیز کوشید تا با بر پا کردن تظاهراتی به سود ویکتور یوشنکو – نخست وزیر وقت- اعتراض گسترده مردم یه نتیجه دور دوم انتخابات را کمرنگ جلوه دهد. اما این بار شور آزادیخواهی اکثریت شرکت کنندگان در انقلاب نارنجی ژرفتر از آن بود که خیابانها را خالی و در اختیار شرکت کنندگان در تظاهرات فرمایشی و حکومتی بگذارد.

حکومت طرفدار حفظ وضع موجود، هزاران تن را بسیج کرد و از گوشه و کنار اوکرائین به پایتخت آورد تا به سود ویکتور یانوکوویچ فریاد سر دهند. اما با حضور انبوه اوکرائینیهای تشنه آزادی و مردمسالاری، تنها حاصل این نمایش دولتی برجسته کردن شمار اندک هواداران یانوکوویچ در برابر انبوه دوستداران یوشنکو بود. این اختلاف را بیش از هر چیز، موج خوردن رنگ نارنجی، رنگ مظهر آزادیخواهی در کی یف به نمایش میگذاشت.

استیوارت هنسل Stuart Hansel، کارشناس تخصصی Economist Intelligence چاپ لندن، در بررسی آنچه در یک ماهه نخست اعتراضات گسترده در اوکرائین روی داد این رویدادها را دور از انتظار ارزیابی کرد: "... با توجه به آنچه در یک ماه گذشته اتفاق افتاد، واقعاً به سختی میشود تصور کرد که مردم به طرف نوع دولتی برگردند که تاکنون بر سر کار بوده است. به نظر میرسد که اوکرائین از نقطه عطفی خاص گذشته است".

با گذشت از همین نقطه عصف و لحظه تاریخ ساز، اعتراض به تقلبات گسترده در دور دوم انتخابات به سود نامزد جناح اقتدار گرای حاکم بر اوکرائین دامنه بیشتری یافت.

سرانجام روز سوم دسامبر 2004، دیوان عالی کشور اوکرائین بن بست سیاسی در آن کشور را از میان برداشت و رای داد که با توجه به گستردگی تقلبات در دور دوم انتخابات به هیچ روی نمیتواند بر نتیجه آن انتخابات مهر تایید بزند و نامزد جناح اقتدار گرای حاکم، ویکتور یانوکوویچ را روانه کاخ ریاست جمهوری کند. دیوان عالی کشور به عنوان راه رفع بن بست سیاسی در اوکرائین پیشنهاد کرد که رای گیری برای تعیین ریاست آینده جمهوری در آن کشور روز بیست و ششم دسامبر بار دیگر برگذار شود.

دیوان عالی کشور در حالی چنین رایی داد که هواداران ویکتور یانوکوویچ، نامزد جناح حاکم، از برگذاری مجدد کل انتخابات پشتیبانی میکردند نه از برگذاری مجدد دور دوم آن. در پی صدور حکم دیوان عالی کشور در این زمینه، همه چیز حکایت از آن داشت که ویکتور یوشنکو، نامزد متمایل به غرب، سرانجام در تجدید دور دوم انتخابات، مزه شیرین پیروزی را خواهد چشید. اما پیش بینی قاطع درباره تجدید دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در اوکرائین هنوز ممکن نبود.

استوارت هنسل، کارشناس مسائل اوکرائین در لندن، تاکید میکند که در اوکرائین حضور مردم معترض و آزادیخواه در گیرو دار انقلاب نارنجی بیسابقه است: "... ببینید، آنچه در اوکرائین میگذرد تا امروز سابقه ندارد که کسی شبیه به آن را در اینجا دیده باشد. مردمی که چهار سال پیش در آخرین باری که لئونید کوچما با اتهاماتی خیلی شدید درباره سوء استفاده از قدرت روبرو شد به خیابانها ریختند شمارشان اصلاً قابل قیاس با مردمی که امروز به خیابانها سرازیر شده اند نیست. چهار سال پیش، شمار احتماع کنندگان در هر تظاهرات حداکثر ده هزار تا بیست هزار نفر بود".

آلکساندر سوش کو Sushko، مدیر یکی از کانونهای اندیشه ورزی و اندیشه پردازی در کی یف – پایتخت- در اوج انقلاب نارنجی بر پایان دورانی از حکومتهای خودمحور و اقتدارگرا در اوکرائین را نوید داد و یادآور شد که بازگشت به دوران چنین حکومت هایی ناممکن است: "... بازگشت به گذشته؟ اگر همه چیز صرفاً منازعه ای میان نخبگان میبود؛ اگر یوشنکویی با یانوکوویچی مرافعه میداشت، و بعد همه چیز آرام میشد، آن وقت بازگشت هم ممکن میبود. اما امروز روشن است که ما با منازعه ای میان نخبگان حاکم روبرو نیستیم. جامعه به روشنی نشان داده است که چه چیزی را نخواهد پذیرفت...".

جامعه اوکرائین حکومت به سبک گذشته را طرد کرده بود و به هیچ روی آمادگی تکرار آن را نداشت. این واقعیت در مناظره تلویزیونی دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری بازتاب یافت. در مناظره ویکتور یانوکوویچ، نامزد محافظه کاران اقتدارگرا، و از سوی دیگر ویکتور یوشنکو، رهبر انقلاب نارنجی.

در ادامه این رشته برنامه ها به همین مناظره تلویزیونی میپردازیم...