فرود بیژن
جوان ۱۹ ساله‌ای از اهالی کوزوو که سابقاً به گروه «حکومت اسلامی» (داعش) پیوسته بود، به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی از تجارب خود و زندگی در بسترهای پرورش اسلام‌گرایی تندرو می‌گوید.
در طول مصاحبه، این جوان لاغراندام مرتب سیگار می‌کشد و وقتی که خاطراتش از پیوستن به داعش را تعریف می‌کند دست‌هایش می‌لرزد.
او می‌گوید که پیش از این هیچگاه کوزوو را ترک نکرده بود ولی دو سال پیش از یکی از گذرگاه‌های مرزی بین ترکیه و سوریه سر درآورد که از مسیرهای اصلی پیکارجویان خارجی برای پیوستن به صفوف داعش است. قاچاقچی‌های این گروه پیکارجویان خارجی را از مرز عبور داده و آنها پس از دو هفته آموزش نظامی در شهر رقه عازم جبهه می‌شوند.
اما این جوان که برای افشا نشدن هویت واقعی‌اش خود را با نام «آدم» معرفی می‌کند، چند ساعت قبل از عبور از مرز تصمیم خود را عوض کرد و به کوزوو بازگشت.
او می‌گوید: «متوجه شدم که رفتن به سوریه ربطی به اسلام ندارد.»
پایتخت گروه‌های جهادی در بالکان
دولت کوزوو تخمین می‌زند که بیش از ۳۰۰ نفر از اتباع این کشور برای جهاد به کشورهای خاورمیانه رفته‌اند. این کشور با جمعیتی حدود ۲ میلیون نفر که در سال ۲۰۰۸ از صربستان مستقل شد، به نسبت جمعیتش بزرگترین صادرکننده پیکارجو به گروه‌های جهادی است.
بخصوص شهر کاچانیک در جنوب کوزوو به عنوان پایتخت گروه‌های جهادی در بالکان شهرت پیدا کرده‌است. طی سه سال گذشته از جمعیت ۳۰ هزار نفری این شهر حداقل ۲۴ مرد جوان برای پیوستن به گروه‌های جهادی به عراق و سوریه رفته‌اند.
آدم پس از دریافت دعوتی از طریق ای‌میل برای شرکت در سخنرانی‌های امام جماعت یکی از شهرهای اطراف روند سمت‌گیری به‌سوی گروه‌های تندرو را شروع کرد. او پنج ماه در این جلسات آموزشی و تفسیر قرآن شرکت کرد و همراه با گروه دیگری از مردان جوان در مسجد کوچکی که خودشان ساخته بودند زندگی می‌کرد.
این جلسات را یک نهاد خیریه اسلامی به نام جوانان مسلمان آلبانی در شهر کاچانیک برگزار می‌کرد. این یکی از چندین سازمان مخفی و تندرویی است که هزینه‌های آن توسط عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی خلیج فارس تأمین می‌شود که اسلام‌گرایی تندرو را ترویج می‌کنند. این نهادها به شستشوی مغزی جوانان و فرستادن آنها نزد گروه‌های جهادی متهم شده‌اند.
آدم می‌گوید آموزش‌های این نهاد بسیار سخت‌گیرانه و تند بود. «به ما می‌گفتند به کافه نرویم و حق نداریم با زنان دست بدهیم.»
نشانه‌های گسترش سخت‌گیری‌های اسلامی در منطقه را می‌توان به خوبی مشاهده کرد. تعداد زنانی که مقنعه و پوشش اسلامی دارند و یا مردهایی که ریش بلند گذاشته‌اند افزایش یافته‌است.
به گفته آدم این کلاس‌ها از تدریس و تفسیر قرآن شروع می‌شد و بعد به موضوع شهادت و بالاخره به جنگ در سوریه و عراق می‌پرداخت. او می‌گوید معمم معروفی به نام زکریا قاسمی در مورد جهاد تدریس می‌کرد.
این فرد چندی پیش در ویدئویی در یوتیوب گفته بود «خون کفار برای ما بهترین نوشیدنی است.» رسانه‌های محلی می‌گویند زکریا قاسمی مسئول جذب و اعزام حداقل ۱۱ نفر به گروه داعش است که سه نفر از آنها در سوریه کشته شده‌اند.
از آدم پرسیدیم آیا پس از رها کردن این گروه، او را تهدید کرده‌اند. در پاسخ گفت «من هیچگاه احساس خطر نکرده‌ام. تصمیم خودم بود.»
نهادهایی که با پول کشورهای عربی خلیج فارس و تحت عنوان سازمان‌های خیریه کار می‌کنند در مناطق روستایی مثل کاچانیک که دولت به آنها توجهی ندارد و فقر و بیکاری شدید است، ریشه دوانده‌اند و مردان ساکن این مناطق برای تبلیغ و ترویج ایده‌های آنها اهداف مناسبی هستند.
خیریه‌های اسلامی مدرسه و خوابگاه دایر می‌کنند و برنامه‌هایی هم برای کمک‌های اجتماعی و رفاهی به مردم دارند؛ ولی در عین حال مبلغ و مروج اسلام‌گرایی تندرو هستند و به نظر می‌رسد در کاچانیک پایگاه کوچکی برای خود فراهم کرده‌اند.
آدم معتقد است نهادهای خیریه که عرب‌ها پول آنها را تأمین می‌کنند روی خانواده‌های فقیر و معمولاً خانواده‌های تک‌سرپرست تمرکز می‌کنند. به گفته او در ازای شرکت در کلاس‌های آموزش اسلامی به نوجوان، مسکن، پول جیب، و لباس و کفش می‌دهند. اکثر کسانی که جذب این نهادها می‌شوند پسران جوانی هستند که تحصیلات دبیرستانی خود را تمام کرده ولی کار و منبع درآمدی ندارند.
بسیم ایلازی شهردار کاچانیک می‌گوید: «این خیریه‌ها ثبت شده نیستند و به‌وسیله یک عده افراد تندرو مردم فقیر را به افکار خود جلب کرده‌اند.» او با اشاره به چند ساختمان و کارخانه تعطیل شده در حومه شهر می‌گوید: «مشکلات اقتصادی دلیل اصلی پیوستن افراد به یک چنین گروه‌هایی است.»
