در پی اعلامیه تاریخی چهارشنبه ۲۶ آذر از سوی رهبران آمریکا و کوبا برای پایان دادن به ۵۳ سال خصومت و قطع روابط و برقراری مناسبات کامل دیپلماتیک، شخصیت‌های جامعه یهودیان کوبا ابراز امیدواری کرده‌اند که این امر به بهبود سریع تجارت با آمریکا بینجامد و یهودیان کوبا از آن بهره‌مند شوند.
انریکو روزنبرگ، یکی از بازرگانان یهودی در میان جامعه یهودیان کوبا پنجشنبه ۲۷ آذر در مصاحبه با بخش عبری رادیو اسرائیل گفت یهودیان در پیشبرد مناسبات تجاری زادگاهشان با آمریکا پیشگام خواهند بود، و یادآور شد، شرکت‌های بسیاری در آمریکا مترصد فعالیت اقتصادی در کوبا هستند که برخی از آنها به یهودیان آمریکا تعلق دارند.
انریکو روزنبرگ همچنین یادآور شد، دو برادران کاسترو «همواره روابط خوبی با یهودیان کوبا داشته و یهودستیزی در کوبا وجود نداشته‌است».
همزمان، آلن گروس، که به اتهام جاسوسی برای آمریکا پنج سال در کوبا زندانی شده بود، چهارشنبه در بازگشت به آمریکا، از وضعیت جامعه یهودیان کوبا ابراز رضایت کرد و این جامعه را تا حد زیادی آزاد و رو به شکوفایی بیشتر اقتصادی توصیف کرد.
به نوشته جروزالم پست، آلن گروس در بیان سپاس از عواملی که برای آزادی او تلاش کرده بودند، به جامعه یهودیان کوبا و نیز یهودیان آمریکا اشاره کرد.
آلن گروس ۶۵ ساله در سال ۲۰۰۹ در چارچوب سازمان «یو اس اید» برای «کمک به گسترش امور ارتباطاتی و مخابراتی برای جامعه یهودیان کوبا» دستگیر شد.
آقای گروس خود یک یهودی است که کوبا او را به عضویت در سازمان اطلاعات آمریکا متهم کرد. او بازگشت به آمریکا را با عبارت عبری «خاگ حانوکا سامئاخ» (عید حنوکا مبارک) آغاز کرد.
آلن گراس به این اتهام از سوی کوبا بازداشت شده بود که زیر لوای تلاش برای گسترش آزادی‌های جامعه یهودیان کوبا، علیه «امنیت ملی کوبا» راهی «ماموریت» شده بود.
باراک اوباما نیز در آیین عید حنوکا در کاخ سفید به یهودیان برای آزادی آلن گروس شادباش گفته بود.
آمریکا در برابر تحویل گرفتن آقای گروس سه جاسوس کوبایی را آزاد کرد. این آزادی متقابل گونه‌ای اقدام حسن نیت در آستانه اعلامیه تاریخی رهبران دو کشور بود.
روزنامه اسرائیلی هاآرتص آدینه بیست و هشتم آذر نوشت که این «امیدواری» وجود دارد که در پی گشایش سفارت آمریکا در هاوانا، اسرائیل نیز بتواند با کوبا روابط سیاسی برقرار کند.
هاآرتص افزود که البته دلایلی که بخاطر آن کوبا با آمریکا قطع رابطه کرده بود، با دلایلی که کوبا را از اسرائیل دور کرد، کاملا متفاوت است.
کمتر از سه سال پس از انقلاب سوسیالیستی فیدل کاسترو در سال ۱۹۵۹ که کوبا را از زنجیره استعماری آمریکا آزاد کرد، و در پی بحران موشکی اکتبر سال ۱۹۶۲ که نزدیک بود به جنگ جهانی سوم بینجامد، کوبا با آمریکا قطع رابطه کرد اما سفارت خود را با اسرائیل گشوده نگاه داشت.
هاآرتص یادآور شد که اسرائیل و کوبا از آغاز استقلال اسرائیل و پس از انقلاب فیدل، تا سال ۱۹۷۳، روابط بسیار نزدیک و حسنه‌ای داشتند و انقلابی‌گری متقابل را ستایش می‌کردند.
به نوشته هاآرتص، پیشگامی و ابتکارات مشابه در اسرائیل و کوبا در طول ۲۵ سال نخست پس از تاسیس اسرائیل، اشتراکات و روح تفاهم میان دو کشور را افزایش داد و آنها را به هم نزدیک کرده بود.
حتی در جنگ شش‌روزه سال ۱۹۶۷ و پیروزی اسرائیل بر چند کشور عربی، که با کوبا و شوروی نزدیکی داشتند، فیدل کاسترو روابط کامل سیاسی با اسرائیل را حفظ کرد.
اما در جنگ یوم کیپور سال ۱۹۷۳ و پس از حمله مشترک مصر و سوریه به اسرائیل، در حالی که کوبا روابط خود را با مصر و الجزایر و سازمان آزادیبخش فلسطین به رهبری یاسر عرفات گسترش داده بود، مناسبات دولت‌های اورشلیم و هاوانا قطع شد.
اسرائیل از این قطع ارتباط که یکجانبه صورت گرفت، غافلگیر و ناخشنود شد- بویژه آنکه فیدل کاسترو به ناگهان در زمان حضور خود در نشست سران کشورهای جنبش عدم تعهد در الجزایر این تصمیم را اعلام کرد و معمر قذافی حاکم لیبی با خشنودی از این تصمیم، چند بار کاسترو را در آغوش کشید.
به نوشته هاآرتص، با وجود این، فیدل کاسترو به درستی میان قطع روابط با اسرائیل با ادامه مناسبات با یهودیان کوبا خط‌کشی کرده و یهودیان آن کشور هنوز امکان فعالیت داشتند.
اما در سال ۱۹۷۸ (همزمان با رخدادهای انقلاب ایران و تقویت نشانه‌های حمایت کاسترو از آیت الله خمینی و انقلابیون ایران) به دستور حکومت کوبا سازمان یهودیان کوبا تعطیل شد.
هاآرتص می‌نویسد که وابستگی فزاینده کوبا در سال‌های گذشته به نفت ونزوئلا و نیز به کمک‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، مانعی در راه بهبود مناسبات کوبا و اسرائیل در دوره اخیر بوده‌است اما حال در پی تحول تاریخی روزهای اخیر شاید دریچه تازه‌ای برای برقراری دوباره روابط میان اسرائیل و کوبا نیز گشوده شده باشد.
تاریخ یهودیان کوبا
شمار یهودیان باقی مانده در کوبا هزار و پانصد نفر است اما این تعداد هنوز جامعه‌ای نسبتا چشمگیر در میان کشورهای حوزه کارائیب و آمریکای مرکزی به‌شمار می‌آیند.
ریشه زندگی یهودیان در کوبا به سال ۱۴۹۲، در پی اخراج گسترده یهودیان از سرزمین اسپانیا و اندلس بازمی‌گردد. در آن زمان، یهودیان رانده شده از اسپانیا همراه با کریستف کلمب به کوبا گام نهادند.
سپس یهودیان رانده شده از پرتغال در دوران تفتیش عقاید نیز به یهودیان پیشتر آمده به کوبا پیوستند. همزمان، یهودیان و «نومسیحیان» برزیل و نیز یهودیان مهاجر از هلند راهی کوبا شدند.
نخستین سازمان یهودیان کوبا در سال ۱۹۱۴ تاسیس شد؛ در آن سال حدود دو هزار نفر یهودی در کوبا زندگی می‌کردند که اکثرا ساکن هاوانا بودند. این رقم در سال ۱۹۲۵ به هشت هزار نفر و در سال ۱۹۳۵ به بیست هزار تن افزایش یافت.
یهودیان ساکن کوبا درپی جنگ جهانی دوم بدلیل نگرانی از فضای ایجاد شدهٔ ناشی از جنگ سرد میان شوروی و آمریکا، در حالی که اتحاد جماهیری شوروی حامی فیدل کاسترو و انقلاب او بود، از بیم وخیم شدن وضع زندگی‌شان، رفتن به آمریکا را ترجیح دادند.
در سال ۱۹۵۲ در زمان انقلاب کوبا و روی کارآمدن فیدل ۱۵ هزار یهودی در کوبا باقی مانده بودند، که اکثر آنها نیز راهی آمریکا، پورتوریکو، مکزیک و نیز اسرائیل شدند.
حکومت کاسترو به یهودیان آزادی نسبی در برگزاری آیین‌های دینی‌شان داده بود اما در سال ۱۹۹۱ این آزادی‌ها افزایش یافت و یهودیان امکان یافتند آیین‌هایشان را در جمع برگزار کنند.
رائول کاسترو خود در سال‌های اخیر دست‌کم یک بار در آیین روشن کردن شمع‌های عید حنوکا در کنیسه یهودیان شرکت کرده‌است.
