رسانه‌های ترکیه حوالی ساعت ۱۱ شب از حضور تعدادی از تانک‌های زرهی و نیروهای رزمی در مسیر پل‌های بغاز ایچی و سلطان محمد فاتح خبر دادند. هنوز دقایقی نگذشته بود که حاکمیت ارتش بر برج مراقبت پرواز فرودگاه آتاترک ترکیه بر سرخط خبرها آمد.
دیری نپایید که بسته شدن فرودگاه‌های شهرهای آنکارا، ازمیر نیز اعلام شد و سپس برنامه‌های عادی تلویزیون رسمی دولت ترکیه (تی.آر. تی) مسکوت مانده و تقریباً نصف شب گذشته مجری خبری تلویزیون تی‌آرتی با قرائت بیانیه‌ای از سوی «دولت حامی صلح» از حاکمیت ارتش بر نهادهای دولتی و احتراز مردم از بیرون آمدن از منازل تأکید داشت و در این بیانیه ذکر شده بود که کودتا برای حمایت از نظام جمهوری سکولار، حفظ وحدت ملی ترکیه، دولت ترکیه و نظام دموکراتیک آن بوده که از طرف «نظام سابق» (اردوغان) تهدید می‌شده‌است.
در همین حال خبرهای ضد و نقیضی در رسانه‌های داخلی (شبکه‌های خصوصی) و خارجی پخش می‌شد که نشان از وقوع کودتا می‌داد. اما در همین حال مسئولان دولتی ترکیه طی مصاحبه‌هایی از طریق اسکایپ و یا تلفنی خبر از حاکمیت دولت بر نهادها داده و اقدام به کودتا را منتسب به گروهی از نظامیان می‌کردند که وابستگی به دولت موازی موسوم به طرفداران فتح‌الله گولن دارند.
گرچه فتح‌الله گولن نیز بعد از ساعاتی اقدام به کودتا را محکوم کرد و از این حادثه ابراز برائت کرد ولی نخست وزیر ترکیه و دیگر مسئولان دولتی اصرار بر این داشتند که این افراد گروه حرکت موازی بر علیه دولت هستند. اوایل ساعات صبحگاهی شبکه سی‌ان‌ان ترک اعلام کرد که فرماندهی این کودتا را سرهنگ محرم کوسا که پیشتر سمت مشاور حقوقی فرماندهی ارتش را بر عهده داشته‌است.
محرم کوسا در جریان دستگیری رهبران اقدام نظامی موسوم به بالیوز دستگیر و زندانی شده و سپس عفو گرفته و ترخیص شده بود.
تمام این حوادث در شرایطی رخ داد که اردوغان برای حمایت از حکومت قانونی از مردم خواست که از خانه‌ها بیرون آمده و در میادین شهر حضور داشته باشند. در همین حال رهبران احزاب مخالف اعم از کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق و دولت باغچه‌لی رهبر حزب حرکت ملی ضمن محکوم کردن اقدام کودتاگران، حمایت خود را از حاکمیت دولت اردوغان اعلام داشتند.
در همین حال حضور هواداران اردوغان در خیابان‌ها موجب آن شد که نیروهای ارتشی از فرودگاه آتاترک و میدان تقسیم استانبول دوری گزینند.
حادثه گفته شده از اواسط شب تا ساعت ۶٫۳۰ صبح با تحرکات نیروهای کودتاگر و نیروهای دولتی به همراه پلیس ادامه یافت. در این بین طبقه آخر ساختمان پارلمان ترکیه هدف گلوله‌باران بالگردها قرار گرفت و هلی‌کوپترهای سکورسکی به محل سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه (میت) نیز حمله کردند.
از سوی دیگر دو بمب نیز در اطراف محل کاخ ریاست جمهوری در بش‌تپه آنکارا و محل آموزش نیروهای ویژه پلیس در گول‌باشی شهر آنکارا منفجر شد که تعدادی در این حادثه جانشان را از دست دادند.
خبرهایی دال بر فرار اردوغان از کشور بر سر زبانها بود تا اینکه بعد از عقب‌نشینی نیروهای ارتش از فرودگاه آتاترک، رجب طیب اردوغان در برابر دوربین‌های تلویزیون در فرودگاه قرار گرفت و از حاکمیت دولت بر کشور سخن گفته و ضمن محکوم کردن حرکت شورشی گروهی از ارتشیان، آنان را تهدید به عقوبتی سخت کرد.
در همین حال دیدگاه‌های مسئولان کشورهای مختلف نیز تماماً حکایت از ابراز نگرانی از وضعیت موجود و محکوم کردن آشوبگران داشت. فدریکا موگرینی با نشست فوری وزرای خارجه اتحادیه اروپا که در شهر اولان‌باتور مغولستان حضور دارند برای بررسی اوضاع فعلی ترکیه، هماهنگ کردن پیام‌های سیاسی و حمایت از شهروندان این اتحادیه در ترکیه تماس حاصل کرد. در همین حال وزیران خارجه این اتحادیه نیز حمایت خود را از نهادهای دموکراتیک ترکیه اعلام و کاربرد خشونت علیه آنها را محکوم کردند.
در هر حال با آغاز روز، پل‌های ارتباطی مهم روی تنگه بسفر به دست نیروهای پلیس افتاد و کودتاگران عقب‌نشینی کرده و بنابه اعلام دادستانی کشور بیش از ۷۵۰ نفر از نظامیان دستگیر و عمده آنها شناسایی شده و سربازانی که در کودتا دست داشتند نیز دستگیر و به نیروهای پلیس تحویل داده شدند.
نگاهی به کارنامه کودتاها در ترکیه نشان می‌دهد که اقدام به کودتای فعلی، نه جنبه کودتای پست‌مدرنیست را داراست که در سال ۱۹۹۷ توسط ارتش ترکیه علیه نجم‌الدین اربکان رهبر حزب رفاه که نخست وزیر دولت ائتلافی محسوب می‌شد اتفاق افتاد و نه مشابه کودتایی است که در سپتامبر ۱۹۸۰ توسط ژنرال کنعان اورن علیه دولت سلیمان دمیرل رخ داد.
در کودتای انجام گرفته علیه نجم‌الدین اربکان که به عنوان کودتای پست مدرن شناخته می‌شود، نظامیان با ارسال یادداشتی رسمی به وی طلب کناره‌گیری از دولت و استعفایش را کرده و او را به دلیل داشتن گرایش اسلام‌گرایی که مغایر با ارکان نظام جمهوری سکولار ترکیه بود شایسته اداره دولت نمی‌دیدند. کودتای یادشده بدون خونریزی و استعفای اربکان محقق شد و دولت تغییر کرد.
اما کودتای انجام گرفته در دهه ۱۹۶۰ علیه عدنان مِندِرس و همچنین کودتاهای به وقوع پیوسته در سال‌های ۱۹۷۱ و ۱۹۸۰ علیه دولت سلیمان دمیرل دارای ویژگی‌هایی بود که با تمامی کودتاهای اتفاق افتاده در جهان تطابق داشت.
نیروهای شورشی با اشغال مجلس، رادیو و تلویزیون، اعلام منع آمدوشد عمومی، دستگیری وزیران دولت و برخی از نمایندگان و حاکمیت بر مجلس به سرعت دولت را ساقط و با صدور بیانیه‌ای دولت نظامی را اعلام کرده بودند.
اما این بار شورش انجام گرفته دارای چنین ویژگی‌های بارز و مشخصی نیست. چراکه اولاً زمان وقوع اقدام به کودتا نامناسب و در شرایطی است که هنوز مردم در خیابان‌ها بودند. تحرکات انجام گرفته از ظهر آغاز شده و تانک‌ها از قرارگاه‌ها و پادگان‌های زرهی در داخل شهر حرکت کرده و به راحتی در منطقه بوستانلی، تنگه بسفر و فرودگاه آتاترک جای می‌گیرند و هیچ نیروی امنیتی و یا نظامی دلایل این تحرکات را تجسس نمی‌کند.
ثانیاً با وجود حضور نمایندگان احزاب در مجلس که وزرای دولت نیز برای تصمیم‌گیری در مجلس بودند، این محل مورد تعرض قرار نگرفته و تنها در ساعات اولیه صبحگاهان مورد محاصره قرار می‌گیرد. ثالثاً تنها ساختمان رادیو و تلویزیون ترکیه تسخیر شده و شبکه‌های خصوصی وابسته به دولت پیام‌ها و هدایت مردم را برای قیام علیه شورشگران ادامه می‌دهند.
در این میان هلی‌کوپترها تنها به محل حضور اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در هتلی واقع در شهر مرمریس در استان موغله حمله کردند و این در حالی است که رئیس جمهوری ترکیه دو ساعت پیش به استانبول پرواز کرده بود.
آنچه که در این میان نباید فراموش کرد و از نظر دور داشت این است که چنین اقدام کودتاگرانه بیش از اینکه اقدامی جدی باشد بیشتر به شبه‌کودتا می‌ماند زیرا فاقد مشخصه‌ها و پارامترهای لازم است.
به نظر می‌رسد این اتفاق چه به صورت کودتا و یا شبه‌کودتا ولو با دخالت دولت موازی گولن و یا هر گروه و اتاق فکر دیگری که بوده باشد باعث می‌شود دولت به سهولت دست به تصفیه ارتش زده و بعد از این برای استقرار بیشتر خود با تکیه بر این اتفاق هر طرح و خواسته‌ای همچون سیستم ریاستی و تغییر قانون اساسی را به سهولت اجرا کند.
این اتفاق منجر به آن شد که بار دیگر همه متوجه آن باشند که مردم ترکیه دیگر مردم گذشته نبوده و به دمکراسی پایبند هستند و علیرغم اعتراض به دولت، در حفظ ثبات جامعه از لحاظ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مصمم می باشند. از همه مهمتر اینکه رهبران احزاب نیز اعم از موافق و مخالف به صورت وحدت ملی در حمایت از ارکان ملی و آرمانهای جمهوری ترکیه بر آمده و حضور بسیج وار مردم بر علیه شورشیان خود نشان از وحدت ملی دارد.
------------------------------
نظر نویسنده الزاماً دیدگاه رادیو فردا را منعکس نمی‌کند.
