وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه ۲۸ اردیبهشت گفت که «پروتکل الحاقی به هیچ وجه اجازه دسترسی بیرویه و بدون دلیل به ساختارهای کشورها را فراهم نمیکند بلکه چارچوبی قاعدهمند را ایجاد میکند که هم اکنون در ۱۲۴ کشور در حال اجرا است.»
به گزارش خبرگزاری ایسنا، محمد جواد ظریف، در عین حال سخنان مقامات غربی درباره بازرسی از مراکز نظامی ایران را اظهاراتی «هیجانی» خواند که به گفته او «برای آرام کردن برخی گروههای فشار» بیان شدهاست.
وی اضافه کرد: «مقررات موجود مانع سوء استفاده از این گونه دسترسیها میشود که در واقع بازرسی نیست بلکه دسترسی است و چارچوبهای آن کاملاً مشخص و مدیریت شدهاست.»
بر پایه پروتکل الحاقی در پیمان منع گسترش سلاح هستهای یا همان انپیتی که ایران در تفاهم اتمی لوزان اجرای داوطلبانه آن را پذیرفته، بازرسان آژانس انرژی اتمی مجاز خواهند بود هر زمان که لازم میدانند از تأسیسات هستهای ایران بازرسی سرزده داشته باشند.
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس با تأکید بر حق بازرسی از مراکز نظامی ایران «بر اساس پروتکل الحاقی» گفتهاست که در صورت امضای توافق نهایی اتمی میان ایران و گروه ۱+۵، راه بازدید بازرسان این سازمان از بعضی تأسیسات نظامی ایران هموار خواهد شد.
با این حال علیاکبر ولایتی، مشاور امور بینالملل رهبر جمهوری اسلامی، روز یکشنبه ۲۷ اردیبهشت، با اشاره به اظهارات آیتالله علی خامنهای تأکید کرد که «مسئولین نظامی مأذون نیستند برای بازرسی سیستم دفاعی جمهوری اسلامی ایران، به فردی اجازه بدهند و این مسائل جزء امنیت جمهوری اسلامی ایران است.»
در همین حال، حمید بعیدینژاد، عضو تیم مذاکرهکننده اتمی ایران، در صفحه اینستاگرام خود نوشت که تیم مذاکرهکننده ایران با گروه ۱+۵ از همان ابتدای مذاکرات با «اعطای اختیار خاص به آژانس» برای بازرسی از تأسیسات نظامی ایران مخالفت کردهاست.
وی درعین حال اضافه کرد: «تنها فرضی که میتواند برای دسترسی به... تأسیسات نظامی متصور باشد، ادعای سر و کار پیدا کردن این تأسیسات غیر هستهای با مواد هستهای و یا درگیر شدن در چرخه تولید سوخت... میباشد.»
به گفته آقای بعیدینژاد، هر گونه دسترسی به تأسیسات نظامی باید از طریق اعمال «سازوکار دسترسی مدیریت شده» صورت گیرد که در این شرایط، کشور میتواند به هنگام اعطای دسترسی به آژانس «تمامی تجهیزات لازم و نواحی و فعالیتهای غیر مرتبط را از چشم اعضای آژانس بپوشاند.»
عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکرهکننده اتمی ایران، شامگاه سهشنبه ۱۵ اردیبهشت، در یک برنامه تلویزیونی ضمن رد نکردن احتمال بازرسی از مراکز نظامی ایران گفته بود که بازرسیهای «احتمالی» بر اساس پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح هستهای «مدیریت شده» خواهد بود.
آقای عراقچی روز یکشنبه ۲۰ اردیبهشت، «دسترسی مدیریتشده» به مراکز نظامی ایران را «نمونهبرداری محیطی» خواند.
در سخنانی مشابه، علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، نیز روز دوشنبه ۷ اردیبهشت، گفته بود که «بازرسان بر اساس پروتکل الحاقی میتوانند از مناطق اطراف مراکز غیرهستهای نمونهبرداری کنند».
گفتههای این مقامات دولت ایران در حالی بیان میشود که پیش از آن مقامات نظامی ایران از بازرسیِ مراکز نظامی به عنوان خط قرمز نام برده و تأکید کرده بودند که اجازه بازرسی از این مراکز را نخواهند داد.
از جمله حسین سلامی، جانشین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز شنبه ۲۹ فروردین، در هشداری شدیداللحن گفته بود که جمهوری اسلامی جواب بازدید از مراکز نظامی ایران را «با سرب داغ» خواهد داد.