تنفیذها و تحلیف‌ها؛ از بنی‌صدر تا روحانی

صلاحيت رئيس جمهور منتخب ايران پيش از شرکت در انتخابات رياست جمهوری بايد به تاييد شورای نگهبان قانون اساسی برسد.

حکم رئيس جمهور منتخب بايد پس از تاييد نهايی نتيجه انتخابات، باز توسط شورای نگهبان، به امضای رهبر جمهوری اسلامی برسد.

امضای حکم رئيس جمهور بر اساس بند نه اصل ۱۱۰ قانون اساسی که وظايف و اختيارات رهبر را تشريح می‌کند، صورت می‌گيرد.

اهدای حکم امضا شده رياست جمهوری به رئيس جمهور منتخب توسط رهبر در مراسمی که به «تنفيذ» مشهور شده صورت می‌گيرد.

مسئولان جمهوری اسلامی می‌گویند، تنفیذ حکم رئیس جمهور منتخب توسط ولی فقیه، به رئیس جمهور مشروعیت دینی می‌دهد. در غیر این صورت او «طاغوت» است.

رئيس جمهور همچنین باید در مجلس شورای اسلامی به قرآن سوگند بخورد تا کار خود را به طور رسمی آغاز کند.

دو رئیس جمهور با ریاست جمهوری کوتاه

نخستين انتخابات رياست جمهوری ايران، چهارم بهمن ۱۳۵۸ برگزار شد و ابوالحسن بنی‌صدر با ۷۶ درصد کل آرا به عنوان نخستين رئيس جمهور کشور انتخاب شد.

روح‌الله خمينی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، حکم رياست جمهوری آقای بنی‌صدر را در حالی‌که به علت ناراحتی قلبی در بيمارستان بستری بود، در روز ۱۵ بهمن تنفيذ و اهدا کرد.

عمر رياست جمهوری اولين رئيس جمهور کوتاه بود. ابوالحسن بنی‌صدر روز سی و يکم خرداد ۱۳۶۰ با رای عدم کفايت سياسی مجلس مواجه شد و يک روز بعد، روح‌الله خمينی که کمتر از دو سال قبل، حکم رياست جمهوری او را تنفيذ کرده بود، اين بار حکم برکناری او را تاييد کرد.

انتخابات زودرس رياست جمهوری، دوم مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد و محمدعلی رجايی با حدود ۹۰ درصد کل آرا، دومين رئيس جمهور ايران شد.

مراسم تحليف آقای رجايی روز بعد ، برگزار شد و حکم رياست جمهوری او نه روز بعد توسط بنیانگذار جمهوری اسلامی امضا و اهدا شد.

اما عمر رياست جمهوری آقای رجايی از رياست جمهوری آقای بنی‌صدر هم کمتر بود. دومين رئيس جمهور ايران، حدود يک ماه بعد بر اثر انفجار بمب در دفتر نخست وزيری کشته شد.

تنفیذ در جماران

سيدعلی خامنه‌ای رئيس جمهور بعدی ايران بود که حکم رياست جمهوری‌اش برای بار نخست در ۱۷ مهر ۱۳۶۰ تنفيذ شد.

در مراسم تحليف و سوگند سومين رئيس جمهور عبدالکريم موسوی اردبيلی، قرآن را برای سوگند خوردن رييس جمهور منتخب نگه داشت.

حکم دور دوم رياست جمهوری آقای خامنه‌ای در ۱۲ شهريور ۱۳۶۴ و در جماران توسط روح‌الله خمينی تنفيذ شد.

اين آخرين بار بود که بنیانگذار جمهوری اسلامی، احکام رياست جمهوری را تنفيذ می‌کرد. با درگذشت روح‌الله خمينی، نوبت به آقای خامنه‌ای رسيد تا به عنوان رهبر جمهوری اسلامی، امضاکننده احکام روسای جمهور آتی باشد.

نخستين رئيس جمهوری که حکمش در ۱۲ مرداد ۱۳۶۸ به تنفيذ رهبر جمهوری اسلامی رسيد، اکبر هاشمی رفسنجانی بود.

حکم او چهار سال بعد در پنجم مرداد ۱۳۷۲ برای يک دوره چهار ساله ديگر تنفيذ شد.


آغاز حاشیه‌ها

مراسم تحليف و تنفيذ سيدمحمد خاتمی، رئيس جمهور بعدی، بدون حاشيه خاصی در سال‌ ۱۳۷۶ برگزار شد.

اما اتفاقی که مراسم امضا و اهدای حکم رياست جمهوری رئيس جمهور را جنجالی کرد، بوسيدن دست آيت‌الله خامنه‌ای توسط محمود احمدی‌نژاد‌، رئيس دولت نهم بود که روز ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ رخ داد.

البته آقای احمدی‌نژاد چهار سال بعد در مراسم تنفيذ مجدد خود، به جای دست رهبر جمهوری اسلامی شانه او را بوسيد.

در آن مراسم، اکبر هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی، دو رئيس جمهور اسبق که به نتايج انتخابات ۸۸ اعتراض داشتند، حضور نداشتند.

یکی دیگر از غايبان آن مراسم، حسن روحانی، رئيس جمهور فعلی ايران بود که از نزديکان هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی شناخته می‌شود و مراسم تنفيذش به عنوان هفتمين رئيس جمهور ايران، شنبه ۱۲ مرداد برگزار شد.