با تصویب جدید مجلس شورای اسلامی، از این پس هر کس بخواهد در ایران رسماً حزبی تاسیس کند یا عضو احزاب قانونی شود، باید به «ولایت مطلقه فقیه» التزام عملی داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری مجلس شورای اسلامی، براساس تصمیم روز دوشنبه ۲۳ تیر مجلس، «التزام عملی به ولایت فقیه» و عدم سوءپیشینه کیفری شرط عضویت در احزاب است.
نمایندگان مجلس ایران در جریان بررسی طرح چگونگی فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی شرایط متقاضیان تاسیس حزب و عضویت در آن را تعیین کردند.
در خبرهای مجلس شورای اسلامی اما، جزئیاتی درباره نحوه تشخیص «التزام عملی به ولایت فقیه» درج نشده‌است.
در نشست علنی روز دوشنبه و در ادامه بررسی طرح نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی شرایط متقاضیان تاسیس حزب و عضویت بدین گونه تعیین شد: «اعتقاد و التزام عملی به قانون اساسی و ولایت مطلقه فقیه، داشتن تابعیت ایرانی، داشتن حداقل مدرک کارشناسی یا معادل آن و نداشتن سوء پیشینه کیفری موثر.»
این بند از طرح نحوه فعالیت احزاب با ۱۶۰ رای موافق و ۱۰ رای مخالف به تصویب رسید.
همچنین نمایندگان مجلس با پیشنهادی مبنی بر حذف نداشتن سوءپیشینه کیفری موثر سایر اعضای حزب موافقت نکردند.
بند مربوط به التزام عملی به ولایت فقیه در آیین‌نامه اجرایی تاسیس احزاب بندی جدید است و تاکنون در کنار برخی شروط دیگر تنها التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در این آیین‌نامه ذکر شده‌بود.
یدالله طاهرنژاد، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، روز دوشنبه در گفت‌وگو با ایرنا، درباره طرح نحوه فعالیت احزاب در مجلس گفت: «جهت‌گیری مجلس در ارایه طرح و تعجیل در طرح زودهنگام در صحن علنی مجلس و مجموعه بندهایی که در این طرح آمده است به نوعی بیانگر حرکت انقباضی مجلس در راستای فعالیت سیاسی مردم و محدود کردن آن است.»
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در ادامه به بندهایی از این طرح اشاره کرد و گفت: «مواردی مانند انگشت‌نگاری و ارایه گواهی نداشتن سوءپیشینه اعضای احزاب همچنین تصمیم گیری کمیسیون ماده ۱۰ احزاب درباره انحلال احزاب و التزام عملی به ولایت فقیه با توجه به اینکه احصا آن کار آسانی نیست رویکرد تحدیدی دارد.»
حق فعالیت احزاب منوط به دریافت پروانه فعالیت نهایی شد
در همین حال در ادامه بررسی ماده ۳ این طرح، مجلس شورای اسلامی مصوب کرد که حق فعالیت احزاب همچنین منوط به دریافت پروانه فعالیت نهایی می‌شود.
در تبصره یک این ماده، نمایندگان، هیئت موسس را موظف کردند در ۶ ماه از تاریخ صدور مجوز اولیه نسبت به تشکیل مجمع عمومی موسس برای تصویب مرام‌نامه و اساسنامه اقدام کنند، در غیر این صورت مجوز اولیه تاسیس باطل می‌شود.
نمایندگان در تبصره ۳ این ماده مصوب کردند تا زمانی که احزاب پروانه فعالیت نهایی را دریافت نکرده باشند، حق فعالیت حزبی ندارند.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ جز دوره کوتاه دو ساله که فعالیت اغلب احزاب در ایران به جز هواداران نظام پادشاهی آزاد بود، همواره احزاب منتقد و مخالف ارکان نظام جمهوری اسلامی به ویژه منتقد به ولایت فقیه در تنگنا به سر برده و اغلب آنان از فعالیت آزاد در ایران منع شدند و اعضای آنان با تعقیب قضایی به زندان افتادند.
این در شرایطی است که از میانه‌های دهه ۷۰ و به دنبال روی کار آمدن دولت محمد خاتمی فعالیت احزاب در چارچوب قانون اساسی ایران تا حدودی آزادتر شد، اما همچنان برخی نهادها از جمله قوه قضائیه یا سپاه پاسداران از فعالیت آزادانه حزب‌های منتقد درون نظام جمهوری اسلامی نیز جلوگیری می‌کردند.
تا اینکه پس از اعتراض‌های گسترده سال ۸۸ در واکنش به نتیجه انتخابات بحث‌برانگیز ریاست جمهوری آن سال، برخی از حزب‌های منتقد درون نظام همچون جبهه مشارکت ایران و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نیز از فعالیت منع شدند.
