لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۳:۱۴

بارقه امید در درمان ایدز


پزشکان آلمانی می‌گویند یک بیمار حامل ویروس اچ.آی.وی و مبتلا به سرطان خون،‌ پس از آنکه تحت عمل پیوند سلول‌های بنیادین قرار گرفت، ظاهرا به دلیل جهش ژنی شخص اهداکننده، از بیماری ایدز رهایی یافته است.

البته این موضوع نخستین بار حدود سه ماه پیش آشکار شد اما انتشار آن در شماره روز چهارشنبه نشریه معتبر پزشکی «نیو اینگلند ژورنال» اعلان رسمی آن به شمار می‌رود.

فرد بیمار یک آمریکایی ۴۲ ساله ساکن آلمان است که حدود دو سال پیش به علت ابتلا به بیماری سرطان خون در بیمارستانی در برلین بستری شد.

دکتر گرو هوتر، سرپرست تیم معالج در مرکز پزشکی دانشگاه برلین، حال کنونی بیمار را خوب توصیف می‌کند و می‌گوید: «امروز دو سال از عمل پیوند می‌گذرد و نشانه‌ای از وجود ویروس اچ.آی.وی همچنان در بدن بیمار دیده نمی‌شود.»

به نوشته وب‌سایت شبکه تلویزیونی سی.ان.ان، معالجه فرد بیمار تنها متوجه سرطان خون او بود اما تیم معالج تعمدا تصمیم گرفت اهداکننده همساز را از بین کسانی بیابد که دارای جهش ژنی مقاوم در برابر ویروس اچ.آی.وی باشند.

این نوع خاص جهش ژنی به نام CCR5 delta32 شناخته می‌شود و در یک تا سه درصد سفیدپوستان اروپایی روی می‌دهد.

این جهش ژنی در واقع CCR5 را در بدن پذیرنده از کار می‌اندازد. CCR5 به طور معمول در سطح سلول‌های «تی» یافت می‌شود که سلول‌های سامانه ایمنی بدن هستند و ویروس اچ.آی.وی به آنها حمله می‌کند.

ویروس اچ.آی.وی با به خدمت گرفتن CCR5 (و همچنین CD4) به سوی قفل شدن آنها و سرانجام تخریب کامل سلول‌های سامانه ایمنی بدن پیش می‌رود.

از آنجا که ویروس اچ.آی.وی نمی‌تواند بر روی سلول‌های فاقد CCR5 بنشیند بنابر این کسانی که این جهش ژنی در آنها روی داده به طور طبیعی در برابر ایدز مقاومند.

افرادی که یک نسخه از جهش ژنی CCR5 delta 32 را به ارث برده باشند (یعنی از طرف یکی از والدین خود گرفته باشند) اگر به ویروس اچ.آی.وی آلوده شوند مدت بیشتری طول می‌کشد تا به ایدز بگیرند.

اما افرادی که دو نسخه از این جهش را دارا باشند (از طرف هر دو والد) در هیچ حالتی به ویروس اچ.آی.وی آلوده نمی‌شوند. اهداکننده سلول‌های بنیادین باید دارای دو نسخه جهش ژنی باشد.

اما چرا این روش در درمان بیماری ایدز عمومیت نیافته است؟

دکتر جی لوی (Jay Levy)، از دانشگاه کالیفرنیای سان‌فرانسیسکو که سرمقاله نشریه پزشکی یادشده را تدوین کرده است،‌ می‌نویسد: «با این که این روش معالجه امیدبخش و نویددهنده است،‌ برای یاری رساندن به طیف متنوع آلودگان به اچ.آی.وی کمتر جذابیت دارد. استفاده از عمل پیوند سلول‌های بنیادین، به عنوان روشی معمول، تندروی و همچنین خطرناک است.

به نوشته دکتر جی لوی، حدود یک‌سوم افرادی که تن به این نوع عمل می‌دهند در جریان عمل می‌میرند.

بازگردیم به بیمار ۴۲ ساله‌ای که در برلین بستری شده بود: در آزمایش‌های پیش از عمل نوع خفیفی از ابتلا به ویروس اچ.آی.وی (موسوم به X4) در او تشخیص داده شد. این نوع خاص به طور معمول برای آلوده کردن سلول‌ها از CCR5 استفاده نمی‌کند. بنابر این،‌ این احتمال می‌رفت که ویروس همچنان قادر باشد رشد کند و سلول‌های سامانه ایمنی بدن را تخریب سازد.

اما علی رغم این احتمال،‌ پس از عمل آزمایش‌ها نشان از آن دارد که بیمار از اچ.آی.وی و سرطان خون (هر دو) رهایی یافته است.

دکتر هوتر،‌ سرپرست تیم معالج، می‌گوید: «در واقع هیچ توضیح خاصی نداریم که چرا نشانه‌ای از بازگشت ویروس مشاهده نشده است.»

تنها طی سال ۲۰۰۷ حدود دو میلیون نفر بر اثر ابتلا به بیماری ایدز جان باختند و حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار مورد جدید ابتلا به ویروس اچ.آی.وی ثبت شدند.

در حال حاضر بیش از ۱۵ میلیون زن مبتلا به ویروس اچ.آی.وی در سراسر جهان هستند.
XS
SM
MD
LG