سقوط یک فروند دیگر از هواپیماهای «ایران - ۱۴۰» در نزدیکی شاهین‌شهر اصفهان، که به کشته شدن تمامی سرنشینان آن انجامید، ارزیابی مجدد ضریب امنیت پرواز با هواپیمای یادشده را ضروری ساخته است.
این هواپیما که با مشارکت اوکراین و روسیه در ایران مونتاژ می‌شود در گذشته نیز چندین نمونه سقوط و آتش گرفتن موتور را تجربه کرده است.
اولین حادثه مرگبار سقوط «آن - ۱۴۰» (انتونف) که نمونه ایرانی آن «ایران - ۱۴۰» خوانده می‌شود، در ۲۳ دسامبر سال ۲۰۰۲ اتفاق افتاد که طی آن تمامی ۴۵ سرنشین اوکراینی و روسی هواپیما به قتل رسیدند. سرنشینان یادشده مدیران بلندپایه و کادر فنی شرکت‌های صنایع هوایی روسیه و اوکراین بودند که برای حضور در مراسم مونتاژ دومین هواپیمای «ایران - ۱۴۰» عازم شاهین‌شهر اصفهان بودند.
هواپیمای یادشده در ساعت ۱۱:۲۳ از خارکف بر خاسته بود و بعد از دو ساعت و ۲۵ دقیقه پرواز برای سوخت‌گیری در طرابوزان ترکیه به زمین نشست. پس از انجام سوخت‌گیری، هواپیما در ساعت ۱۴:۵۱ مجددا به مقصد اصفهان به پرواز درآمد ولی در حدود یک ساعت بعد در مرکز ایران سقوط کرد.
مقام‌های ایران در آن زمان «خطای خلبان در استفاده درست از تجهیزات پرواز و در نتیجه قرار دادن هواپیما در مدار پروازی نامناسب» را علت سقوط معرفی کردند.
یک سال بعد، پرواز دیگری از همین نوع هواپیما، در حالی که تعدادی از مسئولان ایرانی برای بازدید از خط مونتاژ «ایران - ۱۴۰» و مشاهده اولین هواپیمای مونتاژ شده عازم اصفهان بودند دچار حادثه شد و به نشستن اضطراری تن داد.
دو سال پس از آن نیز، در ماه اوت سال ۲۰۰۵، یک فروند دیگر از این نوع هواپیما ضمن پرواز مجبور به انحراف مسیر و حرکت به سمت اراک شد و پس از نشستن اضطراری در فرودگاه آن شهر از باند خارج و بشدت آسیب دید. علت آن حادثه «آتش گرفتن موتور هواپیما» اعلام شد.
از سال ۲۰۰۳ تاکنون، ایران پنج فروند از این نوع هواپیما را مونتاژ کرده است که سه فروند از آنها هم اکنون در امور حمل و نقل مسافری مورد استفاده قرار می‌گیرند. نمونه‌های ساخت اوکراین و ایران این هواپیما هم اکنون در خطوط داخلی و از سوی شرکت‌های ایران‌ایر، سفیران، ماهان و بانک صنعت و معدن مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
مذاکره برای خرید و مونتاژ این هواپیماها در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۹۹۵ آغاز شد و در سال ۲۰۰۰ با دست گرفتن ایجاد خط مونتاژ در اصفهان، توسط دولت خاتمی به نتایج ابتدایی رسید.
به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه ایران، خرید هواپیمای جدید از دو منبع یادشده برای ایران ناممکن است. به این دلیل، ناوگان هوایی ایران فوق‌العاده فرسوده شده و هواپیماهای روسی ارزان قیمت نیز که به عنوان جانشین هواپیماهای بوئینگ و ایرباس در خطوط هوایی ایران به کار گرفته شده‌اند تاکنون حوادث مرگبار متعدی را با تلفات نظامی و غیرنظامی پشت سر نهاده‌اند.
ایران در نظر داشت با سرمایه‌گذاری در تولید هواپیمای انتونف ۱۴۰ بخشی از مشکلات حمل و نقل هوایی در مسافت‌های کوتاه را از میان بردارد. این هواپیما که دارای دو موتور ملخی (شش پره) با سیستم جت (توربو) است قادر به حمل ۵۴ مسافر و سرنشین است. مسافت متوسط این هواپیماها تا ۱۸۰۰ کیلومتر برآورد می‌شود.
شرکت ایرانی «هسا»، که مجری طرح مونتاژ هواپیمای یادشده است، اعلام کرده است که در طراحی این هواپیما نیز با اوکراین همکاری کرده است. تعداد قابل ملاحظه‌ای از کارکنان این شرکت تاکنون به این منظور در روسیه و اوکراین دوره‌های آموزشی گذرانده‌اند.
ایران قصد داشت با افزایش ظرفیت حمل مسافر و تغییر شکل بدنه، مبادرت به تولید دو مدل اصلی این هواپیما کند (بدنه کشیده برای حمل مسافر و بدنه پهن برای حمل بار)، و از این طریق ضمن استفاده از آنها در خطوط مسافری نیازهای نظامی خود را نیز تا حدودی پاسخگو شود.
هدف تعیین شده ایران برای تولید هواپیمای یادشده، سالانه ۱۲ فروند است که تاکنون به دلیل مشکلات فنی تحقق این هدف با تاخیر روبه‌رو شده است. با وجود این، ایران اعلام کرده است که تا سال ۲۰۲۰، حدود ۱۰۰ فروند از این نوع هواپیماها را در اختیار خواهد گرفت.
به دلیل ادامه محدودیت‌های خرید از خارج، ایران استفاده از این هواپیماها را به منظور انجام گشت‌زنی در مرزهای آبی و خاکی خود نیز مورد مطالعه قرار داده است. ظاهرا قرار است تا تعداد ۲۰ فروند از این نوع هواپیماها در نیروهای مسلح ایران مورد استفاده قرار گیرند.
به علاوه، در نظر است که با نصب تجهیزات الکترونیکی و همچنین رادارهای پیش‌نگر و پهلویی در نمونه‌های متفاوت، تعدادی از آنها در ظرفیت‌های مورد نیاز جنگ الکترونیکی و ایفای نقش رادار پرنده (مشابه سیستم آمریکایی آواکس) هم مورد استفاده قرار گیرند.
در سال ۲۰۰۵ و شش ماه پس از به روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد، سومین رئیس جمهوری ایران، بخش دیگری از طرح تولید «ایران - ۱۴۰» را پیگیری کرد و مصطفی نجار، وزیر دفاع دولت تازه، اعلام داشت که با اوکراین برای تولید موتور هواپیمای یادشده در اصفهان به توافق رسیده است.
در این مرحله، نیروهای نظامی ایران آشکارا در طرح تولید «ایران - ۱۴۰» داخل شدند. در بیانیه یادشده که از سوی تلویزیون سراسری ایران پخش شد، گفته شد که ایران تولید ۱۴۰۰ موتور جت را برای چند سال بعد در نظر گرفته است.
در سال ۲۰۰۶ و به دنبال تکرار حادثه‌های مختلف، گفته شد که ایران ممکن است مشارکت در طرح تولید این هواپیماها را متوقف سازد. شرکت «هسا» در آن زمان با صدور بیانیه‌ای این مطلب را رد کرد.
بجز استفاده در خطوط داخلی مسافری و مصارف نظامی، ایران صدور این هواپیما به خارج را نیز مورد بررسی قرار داده بود. به منظور فروش این هواپیماها که بهای هر فروند از آنها در حدود ۸.۵ میلیون دلار برآورد شده، ایران تاکنون مذاکراتی با سودان، سوریه و ونزوئلا به عمل آورده است.
اینک با سقوط یک فروند دیگر از هواپیماهای موسوم به «ایران - ۱۴۰» مسأله ضریب امنیت پرواز با هواپیماهای یادشده که هم اکنون در خطوط داخلی ایران مورد استفاده مسافری قرار می‌گیرد و قرار است زمینه استفاده از آنها در آینده گسترش نیز بیابد، بار دیگر مورد سؤال قرار خواهد گرفت.
به علاوه، تأمین نیازهای مسافری و نظامی آینده ایران هم که تا حدود زیادی به توفیق این طرح و گسترش آن پیوند داده شده بود در ابهام قرار خواهد گرفت.
این هواپیما که با مشارکت اوکراین و روسیه در ایران مونتاژ می‌شود در گذشته نیز چندین نمونه سقوط و آتش گرفتن موتور را تجربه کرده است.
اولین حادثه مرگبار سقوط «آن - ۱۴۰» (انتونف) که نمونه ایرانی آن «ایران - ۱۴۰» خوانده می‌شود، در ۲۳ دسامبر سال ۲۰۰۲ اتفاق افتاد که طی آن تمامی ۴۵ سرنشین اوکراینی و روسی هواپیما به قتل رسیدند. سرنشینان یادشده مدیران بلندپایه و کادر فنی شرکت‌های صنایع هوایی روسیه و اوکراین بودند که برای حضور در مراسم مونتاژ دومین هواپیمای «ایران - ۱۴۰» عازم شاهین‌شهر اصفهان بودند.
هواپیمای یادشده در ساعت ۱۱:۲۳ از خارکف بر خاسته بود و بعد از دو ساعت و ۲۵ دقیقه پرواز برای سوخت‌گیری در طرابوزان ترکیه به زمین نشست. پس از انجام سوخت‌گیری، هواپیما در ساعت ۱۴:۵۱ مجددا به مقصد اصفهان به پرواز درآمد ولی در حدود یک ساعت بعد در مرکز ایران سقوط کرد.
مقام‌های ایران در آن زمان «خطای خلبان در استفاده درست از تجهیزات پرواز و در نتیجه قرار دادن هواپیما در مدار پروازی نامناسب» را علت سقوط معرفی کردند.
یک سال بعد، پرواز دیگری از همین نوع هواپیما، در حالی که تعدادی از مسئولان ایرانی برای بازدید از خط مونتاژ «ایران - ۱۴۰» و مشاهده اولین هواپیمای مونتاژ شده عازم اصفهان بودند دچار حادثه شد و به نشستن اضطراری تن داد.
دو سال پس از آن نیز، در ماه اوت سال ۲۰۰۵، یک فروند دیگر از این نوع هواپیما ضمن پرواز مجبور به انحراف مسیر و حرکت به سمت اراک شد و پس از نشستن اضطراری در فرودگاه آن شهر از باند خارج و بشدت آسیب دید. علت آن حادثه «آتش گرفتن موتور هواپیما» اعلام شد.
از سال ۲۰۰۳ تاکنون، ایران پنج فروند از این نوع هواپیما را مونتاژ کرده است که سه فروند از آنها هم اکنون در امور حمل و نقل مسافری مورد استفاده قرار می‌گیرند. نمونه‌های ساخت اوکراین و ایران این هواپیما هم اکنون در خطوط داخلی و از سوی شرکت‌های ایران‌ایر، سفیران، ماهان و بانک صنعت و معدن مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
مذاکره برای خرید و مونتاژ این هواپیماها در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۹۹۵ آغاز شد و در سال ۲۰۰۰ با دست گرفتن ایجاد خط مونتاژ در اصفهان، توسط دولت خاتمی به نتایج ابتدایی رسید.
به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه ایران، خرید هواپیمای جدید از دو منبع یادشده برای ایران ناممکن است. به این دلیل، ناوگان هوایی ایران فوق‌العاده فرسوده شده و هواپیماهای روسی ارزان قیمت نیز که به عنوان جانشین هواپیماهای بوئینگ و ایرباس در خطوط هوایی ایران به کار گرفته شده‌اند تاکنون حوادث مرگبار متعدی را با تلفات نظامی و غیرنظامی پشت سر نهاده‌اند.
ایران در نظر داشت با سرمایه‌گذاری در تولید هواپیمای انتونف ۱۴۰ بخشی از مشکلات حمل و نقل هوایی در مسافت‌های کوتاه را از میان بردارد. این هواپیما که دارای دو موتور ملخی (شش پره) با سیستم جت (توربو) است قادر به حمل ۵۴ مسافر و سرنشین است. مسافت متوسط این هواپیماها تا ۱۸۰۰ کیلومتر برآورد می‌شود.
شرکت ایرانی «هسا»، که مجری طرح مونتاژ هواپیمای یادشده است، اعلام کرده است که در طراحی این هواپیما نیز با اوکراین همکاری کرده است. تعداد قابل ملاحظه‌ای از کارکنان این شرکت تاکنون به این منظور در روسیه و اوکراین دوره‌های آموزشی گذرانده‌اند.
ایران قصد داشت با افزایش ظرفیت حمل مسافر و تغییر شکل بدنه، مبادرت به تولید دو مدل اصلی این هواپیما کند (بدنه کشیده برای حمل مسافر و بدنه پهن برای حمل بار)، و از این طریق ضمن استفاده از آنها در خطوط مسافری نیازهای نظامی خود را نیز تا حدودی پاسخگو شود.
هدف تعیین شده ایران برای تولید هواپیمای یادشده، سالانه ۱۲ فروند است که تاکنون به دلیل مشکلات فنی تحقق این هدف با تاخیر روبه‌رو شده است. با وجود این، ایران اعلام کرده است که تا سال ۲۰۲۰، حدود ۱۰۰ فروند از این نوع هواپیماها را در اختیار خواهد گرفت.
به دلیل ادامه محدودیت‌های خرید از خارج، ایران استفاده از این هواپیماها را به منظور انجام گشت‌زنی در مرزهای آبی و خاکی خود نیز مورد مطالعه قرار داده است. ظاهرا قرار است تا تعداد ۲۰ فروند از این نوع هواپیماها در نیروهای مسلح ایران مورد استفاده قرار گیرند.
به علاوه، در نظر است که با نصب تجهیزات الکترونیکی و همچنین رادارهای پیش‌نگر و پهلویی در نمونه‌های متفاوت، تعدادی از آنها در ظرفیت‌های مورد نیاز جنگ الکترونیکی و ایفای نقش رادار پرنده (مشابه سیستم آمریکایی آواکس) هم مورد استفاده قرار گیرند.
در سال ۲۰۰۵ و شش ماه پس از به روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد، سومین رئیس جمهوری ایران، بخش دیگری از طرح تولید «ایران - ۱۴۰» را پیگیری کرد و مصطفی نجار، وزیر دفاع دولت تازه، اعلام داشت که با اوکراین برای تولید موتور هواپیمای یادشده در اصفهان به توافق رسیده است.
در این مرحله، نیروهای نظامی ایران آشکارا در طرح تولید «ایران - ۱۴۰» داخل شدند. در بیانیه یادشده که از سوی تلویزیون سراسری ایران پخش شد، گفته شد که ایران تولید ۱۴۰۰ موتور جت را برای چند سال بعد در نظر گرفته است.
در سال ۲۰۰۶ و به دنبال تکرار حادثه‌های مختلف، گفته شد که ایران ممکن است مشارکت در طرح تولید این هواپیماها را متوقف سازد. شرکت «هسا» در آن زمان با صدور بیانیه‌ای این مطلب را رد کرد.
بجز استفاده در خطوط داخلی مسافری و مصارف نظامی، ایران صدور این هواپیما به خارج را نیز مورد بررسی قرار داده بود. به منظور فروش این هواپیماها که بهای هر فروند از آنها در حدود ۸.۵ میلیون دلار برآورد شده، ایران تاکنون مذاکراتی با سودان، سوریه و ونزوئلا به عمل آورده است.
اینک با سقوط یک فروند دیگر از هواپیماهای موسوم به «ایران - ۱۴۰» مسأله ضریب امنیت پرواز با هواپیماهای یادشده که هم اکنون در خطوط داخلی ایران مورد استفاده مسافری قرار می‌گیرد و قرار است زمینه استفاده از آنها در آینده گسترش نیز بیابد، بار دیگر مورد سؤال قرار خواهد گرفت.
به علاوه، تأمین نیازهای مسافری و نظامی آینده ایران هم که تا حدود زیادی به توفیق این طرح و گسترش آن پیوند داده شده بود در ابهام قرار خواهد گرفت.
