ارزيابی کارشناسان: کاهش خطر جنگ

انتشار گزارش سازمان های اطلاعاتی آمريکا مبنی بر اينکه ايران «برنامه ساخت سلاح هسته ای» خود را در سال ۲۰۰۳ ميلادی متوقف کرده ، واکنش های فراوان کارشناسان و کشورهای مختلف را به همراه داشته است.

آخرين گزارش سازمان ملی برآوردهای امنيتی آمريکا – National Intelligence Estimate – حاکی است که جمهوری اسلامی ايران تا سال ۲۰۰۳ ميلادی در تلاش بوده تا سلاح هسته ای توليد کند، اما اين تلاش در همان سال متوقف شده است.

اين سازمان گزارش خود را بر اساس رشته اطلاعاتی که از ۱۶ سازمان امنيتی آمريکا جمع آوری کرده، تنظيم کرده است و در گزارش دو سال پيش خود تاکيد کرده بود که ايران به دنبال ساخت سلاح هسته ای است.

شماری از کارشناسان، در پی انتشار اين گزارش در گفت و گو با راديو فردا، ديدگاه های مختلفی را درباره اين گزارش مطرح کرده اند.

مارک فيتزپاتريک، کارشناس ارشد موسسه بين المللی مطالعات استراتژيک در لندن در همين زمينه به راديو فردا گفت که اين گزارش می تواند به عنوان تاييد گفته های محمد البرادعی، مدير کل آژانس بين المللی انرژی اتمی تعبير شود که گفته است در حال حاضر خطر فوری از سوی ايران وجود ندارد.

وی افزود:«البته سازمان های اطلاعاتی غربی و آژانس بين المللی انرژی اتمی از دانش و اطلاعات يکسانی برخوردار نيستند و سازمان های اطلاعاتی به اطلاعات و شواهد وسيع تری دسترسی دارند، اما حال هر دو به نتايج مشابهی دست يافته اند؛ هرچند البته ايران می تواند هر زمان که بخواهد برنامه تسليحاتی خود را از سر گيرد.

رضا تقی زاده، تحليلگر مسايل ايران و استاد دانشگاه گلاسکو در اسکاتلند نيز در همين باره به راديو فردا گفت:« اين گزارش شايد خطر برخورد نظامی برای مقابله با برنامه هسته ای ايران را کاهش دهد، البته اين به معنی آن نيست که فعاليت ها برای صدور قطعنامه سوم عليه ايران کاهش پيدا کند.»

وی افزود:« آنچه که قضيه را جالب توجه می کند احتمال رسيدن به يک توافق پنهانی ميان ايران و آمريکا است. در دو سه ماه اخير خشونت ها در عراق کاهش پيدا کرده و مقامات آمريکايی هم به توفيق هايی که در اين زمينه به دست آوردند اشاره کرده اند.

آقای تقی زاده گفت:« اگر انتشار اين گزارش به نوعی نتيجه همکاری پنهانی ميان ايران و آمريکا باشد، شايد اين امر بتواند زمينه گفت وگوهای بيشتر را فراهم کند.»

صادق زيباکلام، تحليلگر سياسی و استاد علوم سياسی دانشگاه تهران نيز در گفت و گو با راديو فردا گفت:« گزارش سازمان ملی برآوردهای اطلاعاتی آمريکا درباره ايران، مهر تاييدی بر گفته های مسئولان جمهوری اسلامی است.»

وی افزود:« « اين گزارش چيز جديدی در بر ندارد و همان حرفی را می زند که مسئولان جمهوری اسلامی هميشه می گفته اند که به دنبال سلاح هسته ای نيستند. حتی اگر ايران بخواهد سلاح هسته ای توليد کند هم در وضعيتی نيست که به توليد سلاح هسته ای بپردازد.»

به گفته صادق زيباکلام، ايران در سال ۲۰۰۳ توانايی ساخت بمب هسته ای را نداشته است. وی گفت:« ايران يا هر کشور ديگری تا نتواند چرخه غنی سازی اورانيوم را تکميل کند، نمی تواند به دنبال سلاح هسته ای برود. حتی ايران اگر می خواست تا سال ۲۰۰۳ سلاح هسته ای توليد کتد هم نمی توانست. اکنون هم نمی تواند چون چرخه سوخت هسته ای را تکميل نکرده است.»

با اين حال حسن فتحی، روزنامه نگار نزديک به حزب کارگزاران در تهران، می گويد احتمال دارد اين گزارش ايران را به شرايط عراق، پيش از حمله آمريکا به اين کشور نزديک کند.

وی به راديو فردا گفت:« اين گزارش می تواند زمينه ساز دو اقدام عليه ايران باشد. يکی اينکه زمينه برای تنظيم و فرستادن قطعنامه سوم به شورای امنيت سازمان ملل تسريع شود و مساله ديگر اينکه آمريکا و پنتاگون را در مسيری قرار دهد که به بهانه اين گزارش دست به اقدامات حادی عليه ايران بزنند.»

حسن فتحی همچنين گفت ايران بايد شفاف سازی کند و تا زمانی که درباره برنامه هسته ای خود شفاف سازی نکند، گزارش های تندتری نيز منتشر خواهد شد.

آقای فتحی گفت:« حالا اين گزارش خيلی خوش بينانه است. ما گزارش های بدتری هم داشته ايم مبنی بر اينکه به اين ترتيب که ايران با اين روندی که برای نصب سانتريفيوژها پيش گرفته، در شش يا هفت سال آينده قادر خواهد بود سلاح هسته ای توليد کند.»

از سوی ديگر، شهرام چوبين، مدير موسسه مطالعات استراتژيک در ژنو نيز در همين زمينه به راديو فردا گفت: «انتشار برآورد اخير سازمان های اطلاعاتی آمريکا، توسل به گزينه نظامی را کاهش می دهد و بازار گرمی تهديدات هسته ای از سوی ايران را زير سئوال می برد.»