مجله تايم، روز ۲۶ نوامبر در وب سايت اينترنتی خود گزارشی درباره روابط جمهوری اسلامی ايران و واتيکان منتشر کرده است.
جف اسراييلی، نويسنده اين گزارش، در مطلب خود، از قصد ايران برای بهره گيری از نفوذ پاپ در بين مسيحيان به ويژه در غرب برای حل و فصل منازعات خود با آمريکا و جلوگيری از حمله احتمالی اين کشور به ايران سخن گفته است. متن اين گزارش را در ادامه می خوانيد:
پاپ ازجمله مهره های اصلی بازی سياسی به شمار می آيد که اکنون پيرامون مسئله ايران جريان دارد. به گفته منابع موثق در رم، مقامات ايران در خفا، زمينه لازم برای رجوع به پاپ بنديکت شانزدهم و مقامات ارشد واتيکان را، برای ميانجيگری در مرحله نهايی اختلافات ايران با آمريکا فراهم می کنند.
اين زمينه سازی برای زمانی است که ايالات متحده آمريکا بخواهد به گزينه نظامی عليه ايران متوسل شود.
با اين حال، پاپ بنديکت هشتاد ساله تا حد ممکن از ابراز هرگونه اظهار نظر عمومی در رابطه با عدم موفقيت ايران برای همکاری با بازرسان اتمی سازمان ملل و يا سخن گفتن از احتمال يک جنگ از سوی برخی مقامات دولت آمريکا در مقابل ايران دوری کرده است.
اما ايران که بيش از پنجاه و سه سال است با حوزه اسقفی واتيکان روابط سياسی مثبتی را حفظ کرده است، ممکن است بخواهد از پاپ بنديکت به عنوان برگ برنده، در جلوگيری از حمله نظامی آمريکا در آينده ای نزديک استفاده کند.
يک ديپلمات ارشد در رم در رابطه با رهبری جمهوری اسلامی ايران گفت:« به نظر می رسد که واتيکان جزو استراتژهای آنها باشد. آنها می دانند که زنگ خطر کی به صدا در می آيد و نيز می دانند که دخالت واتيکان روشن ترين و متمايل ترين مسير دستيابی به رای و عقيده عمومی مردم در دنيای غرب است. آنها با استفاده از اين مسئله می توانند برای خود فرصت زمانی بيشتری بخرند.»
به گفته يک مقام ارشد واتيکان، چنانچه شرايط سياسی ميان ايران و آمريکا در ماه های آينده متشنج تر
گردد، واتيکان می تواند نقش محوری موثری در اين زمينه ايفا کند.
اين مقام ارشد، که نامش اعلام نشده، اضافه می کند:« ايرانی ها به حوزه اسقفی واتيکان توجه خاصی دارند. اين توجه از وجوه مشترک دينی ما بر می انگيزد. چنانچه شرايط بحرانی تر شود، ممکن است ما از اين مسئله برای وساطت و ميانجيگری استفاده کنيم.»
اقدامات بالقوه، می تواند شامل يک سلسله درخواست های عمومی از طرف پاپ، ارسال گروهی از نمايندگان واتيکان به واشينگتن و تهران و يا انجام يک سفر از سوی محمود احمدی نژاد، رييس جمهوری اسلامی ايران به واتيکان باشد.
در راهرو ورودی سفارت جمهوری اسلامی ايران در ايتاليا، که در يکی از محله های سرسبز رم قرار دارد، تصوير بزرگی از آيت الله خمينی و نوشته های قديمی مربوط به روابط ميان پاپ ها و پادشاهان ايران، از جمله نامه ای به چشم می خورد، که پاپ پيونس پنچم در شانزدهم نوامبر سال ۱۵۶۱ ميلادی برای شاه طهماسب اول نوشته است.
- آزادسازی پانزده ملوان بريتانيايی در ايران، که در ماه آوريل گذشته صورت گرفت، و آقای احمدی نژاد آن را يک هديه عيد پاک خواند، تنها يک روز پس از ارسال نامه ای انجام شد که پاپ برای آزادسازی آنها به مقامات جمهوری اسلامی ايران فرستاده بود.
احمد فهيما، معاون سفير و دومين مقام ارشد سفارت ايران در رم می گويد:« علی رغم برخی نگرانی ها که به خاطر سخنرانی تحريک کننده سال گذشته پاپ درباره اسلام در شهر رگنسبورگ آلمان ايجاد شد، روابط ميان ايران و واتيکان بسيارمثبت و در سطحی خوشايند است.»
وی می افزايد:«آزادسازی پانزده ملوان بريتانيايی در ايران، که در ماه آوريل گذشته صورت گرفت، و آقای احمدی نژاد آن را يک هديه عيد پاک خواند، تنها يک روز پس از ارسال نامه ای انجام شد که پاپ برای آزادسازی آنها به مقامات جمهوری اسلامی ايران فرستاده بود.»
به گفته آقای فهيما، «به درخواست پاپ احترام خاصی گذاشته شد.»
وی همچنين به ديدار ميان پاپ بنديکت و محمد خاتمی، رييس جمهوری پيشين ايران، به عنوان يک رابطه متقابل مثبت اشاره می کند و می گويد:«سياست های حوزه اسقفی واتيکان در سراسر جهان با ارزش تلقی می شود.»
آقای فهيما در پاسخ به سئوالی که، درباره بن بست فعلی ميان ايران و غرب پديد آمده ، می گويد که ايران تنها برای اهداف مسالمت آميز تلاش می کند به انرژی اتمی دست يابد.
وی همچنين می گويد ترديد دارد که ايالات متحده آمريکا بتواند مشکلات اصلی منطقه خاورميانه، از جمله عراق و لبنان را بدون کمک ايران حل کند.
آقای فهيما می افزايد:« ما انتظار حمله نظامی آمريکا به عنوان يک ابرقدرت را نداريم، اما چنانچه آنها بخواهند دست به چنين اقدامی بزنند، من اطمينان دارم که مقامات واتيکان از اين گزينه طرفداری نخواهند کرد.»
شمار اعضای هيئت نمايندگان سياسی دولت ايران در واتيکان به طرز شگفت انگيزی بالا است و تنها جمهوری دومينيکن نمايندگان بيشتری در واتيکان دارد.
اعضای هيئت ايران، به طور رسمی هر ماه با رايزنان و مشاوران ويژه پاپ ديدار می کنند. با اين حال، گفت وگوهای غير رسمی در پياده روها، کافه ترياها و موسسات وابسته به کليسا نيز بخشی از فعاليت های دائمی سياسی رم به شمار می آيد.
اين گفت وگوها طی ماه های اخير بر زورآزمايی های سياسی غرب بر سر برنامه اتمی ايران متمرکز بوده است.
يکی از اعضای اصلی کليسای کاتوليک که در اين گفت وگوها شرکت داشته است، می گويد:« پاپ تنها در شرايط لازم سخنان خود را به صراحت بيان می کند. اين بار، فرقی که در مقايسه با وضعيت عراق وجود دارد، اين است که ما اميدواريم کشيشان آمريکايی نيز بتوانند عليه طرح های حمله به ايران، به صراحت اظهار نظر کنند. چنين اقدامی می تواند کمک بزرگی باشد.»
با اين حال، پاپ بنديکت فعلا تلاش می کند تا حد ممکن از دخالت در اين بازی سياسی دوری کند. وی برای مثال در سفر ماه سپتامبر خود به اتريش و در سخنرانی اصلی خود خطاب به سياستمداران وين، که دفاتر اصلی آژانس بين المللی انرژی اتمی درآنجا واقع است، به مسئله اتمی ايران اشاره ای نکرد.
- ما انتظار حمله نظامی آمريکا به عنوان يک ابرقدرت را نداريم، اما چنانچه آنها بخواهند دست به چنين اقدامی بزنند، من اطمينان دارم که مقامات واتيکان از اين گزينه طرفداری نخواهند کرد.
با وجود اين، مقامات واتيکان نسبت به احتمال توسعه سلاح های اتمی در ايران ابراز نگرانی می کنند.
کشيش بزرگ، چه از لحاظ دينی- عقيدتی و چه از لحاظ عقايد شخصی حاضر است به هر قيمتی شرايط ايجاد مذاکرات ميان طرفين را فراهم کند.
پاپ بنديکت شانزدهم در سال ۲۰۰۳ ميلادی، به عنوان کاردينال ارشد واتيکان با عزمی راسخ از مخالفت های پاپ ژان پل دوم عليه حمله نظامی آمريکا به عراق حمايت کرد.
درواقع، امروز نيز بسياری در رم سياست های دولت جرج بوش و برخی چهره های تندرو آمريکايی در مقابل ايران را به روزهای پيش از آغاز جنگ عراق تشبيه می کنند.
يکی از کارمندان داخلی واتيکان می گويد:«حوزه اسقفی واتيکان آنچه را که بر سرعراق آمد، فراموش نکرده است. با مشاهده شرايط فعلی ايران و با توجه به تجربه عراق، واتيکان با مسائل جاری بسيار محتاطانه برخورد می کند.»
در رم نيز مقامات دولتی ايران و آمريکا مانند ديگر نقاط جهان، با يکديگر رابطه مستقيم برقرار نمی کنند.
سياستمداران واتيکان هر چند وقت يک همزمان با تلاش های دائمی برای ايجاد ثبات در لبنان، مسئله ايران را نيز مطرح می کنند.
کليسای واتيکان به علت اجتماع بزرگ مسيحيان لبنان فعالانه در مذاکرات لبنان شرکت می کند. با اينکه جمعيت مسيحی ايران نسبتا کوچک است، اما دولت ايران حوزه اسقفی واتيکان را همچون يک مهره اصلی در زمينه وسيع تر روابط دينی- عقيدتی قلمداد می کند.
کارشناسان مذهبی می گويند ميان ساختار اصول مذهب کاتوليک و اسلام شيعه شباهت های شگفت انگيزی وجود دارد.
دانيال ماديگان، کشيش و پژوهشگر اسلام وعضو کميسيون روابط دينی - اسلامی واتيکان می گويد:« آنچه که در ايران وجود دارد، نوعی آيين و رسوم آکادميک با ديدگاه های فلسفی و عرفانی است که در بسياری از موارد به اصول مذهب کاتوليک شباهت دارد.»
وی اضافه می کند که در روحانيت دين شيعه، سلسله مراتب ويژه ای وجود داد که در ديگر شاخه های دين اسلام مشاهده نمی شود.
آقای ماديگان می گويد که ايرانی ها در طول تاريخ ديگر فرهنگ ها و اديان را مطالعه کرده اند و «بر جوانب غربی خود آگاهند.»
وی می گويد:«آنها درحال حاضر به خاطر تحريم های اعمال شده منزوی شده اند، اما حقيقتا علاقه مندند با دنيا ارتباط داشته باشند.» و رم يکی از آن نقاطی است که اين رابطه متقابل در آنجا آغاز شده است.
