پنج سال ابتدايی، سه سال راهنمايی و چهار سال دبيرستان و پيش دانشگاهی؛ در مجموع ۱۲ سال. ۱۲ سال جبر و هندسه و مثلثات، عربی و دينی و حرفه و فن. تازه بعد از همه اينها می شويم ديپلمه ولی ديگه کی ديپلمه رو تحصليکرده محسوب می کند؟
يک زمانی در ايران، اگر يک نفر مدرک ششم ابتدايی قديم هم داشت، تحصيلکرده به شمار می آمد، اما حالا سال ها است که حتی ديپلمه ها و ليسانسيه ها هم تحصيلکرده حساب نمی شوند.
از نظر بيشتر مردم، فرد تحصیلکرده یعنی کسی که پایش به دانشگاه رسیده باشد حتی اگر دانشگاه مکاتیه ای یا پیام نور باشد.
در اين اوضاع و احوال، مدرک تحصیلی یکی از معیارهای اندازه گیری شخصیت جوان ها و قضاوت درباه آنها در ایران است.
مدرک تحصیلی به گفته علی رضا حتی در کیفیت ازدواج و تشکیل خانواده افراد هم اثر می گذارد.
علی رضا
علی رضا می گويد با اين همه لیسانسيه های بسیاری در ایران بیکارند.
مريم هم می گويد مریم هر کس لزوما در همان رشته ای که درس خوانده، مشغول به کار نمی شود.
او می گوید:« دخترهایی را می شناسم که مدرک مهندسی دارند اما کار منشی یا اداری شرکتی را انجام می دهند.»
هرسال بیش از دو میلیون جوان ایرانی علاقه مند به تحصیل برای ورود به دانشگاه ثبت نام می کنند.
اگر چه برخی مثل ملیحه بر این باورند که تحصیلات دانشگاهی در ایران بیشتر برای بالا رفتن کلاس اجتماعی است و گروهی دیگر مانند علی رضا می گویند که تمایل جوانان برای تحصیل به دلیل فقر فرهنگی و افکار سنتی است، اما جوانان تحصیلکرده در ایران بر این باورند که ورود به دانشگاه حتی اگر از مدرک دانشگاهی هیچ استفاده ای هم نشود، فرد را ناخودآگاه تغییر می دهد.
محیط دانشگاه بهتر حرف زدن، بهتر نوشتن و به شکل مطلوب تری با جامعه ارتیاط برقرار کردن را به دانشجو می آموزد و این مسال ارتباط خيلی زيادی به سر کلاس نشستن ندارد.
ملیحه می گوید در دانشگاه یا آدم هایی از شهرها و کشورهای دیگر آشنا شده و دید متفاوتی نسبت به دنيایی اطرافش پیدا کرده است.
علی رضا هم که ازمنتقدان مدرک دانشگاهی است، تاکید می کند که یک بسیجی دانشگاه دیده نسبت به بسیجی که به دانشگاه نرفته است و تلاقی افکار در دانشگاه را تجربه نکرده است، فکر بازتری دارد.
دخترها می گویند مدرک تحصیلی به آنها استقلال بیشتری در خانواده می دهد. حتی در خانواده های سنتی تر که ازدواج در آنها گاه بيشتر شبیه یک معامله است، مدرک تحصيلی بالاتر دليلی خوب برای بالا بردن نرخ مهريه محسوب می شود.
دکتر سعید موید فر، ريیس انجمن جامعه شناسان ایران اما در گفت و گو با رادیو فردا دلیل تمایل شدید جوانان ایرانی و خانواده های ایرانی به تحصیل را انگیزه های اقتصادی مطرح می کند و می گوید: به دلیل اینکه مهم ترین منابع اقتصادی در اختیار دولت است، در ایران همیشه گرایشی کاذب نسبت به آموزش عالی وجود داشته است.
به گفته وی، در سال های اخیر به خاطر انقباظی که در سازمان های دولتی برای اشتغال ایجاد شده و با توجه به اینکه هنوز مردان نان آور خانواده هستند، تمایل آنها برای تحصیلات دانشگاهی کمتر شده است.
با اين همه، زنها هم در سال های اخير به طور فزاينده ای نقش های اقتصادی بيشتری هم در خانواده و هم در جامعه ايفا کرده اند.
در حال حاضر، شمار دختران دانشجو، براساس آمارها از تعداد پسران دانشجو بيشتر شده است و با آنکه خيلی به پول و درآمد اهميت بيشتری می دهند، دانشگاه رفتن و مدرک داشتن، همچنان امتيازی بزرگ برای «با کلاس» بودن است.
