روزهای پرشور انتخابات با انتخاب حسن روحانی به عنوان هفتمین رئیس جمهور ایران به پایان رسید. بیش از ۳۶ میلیون نفر پای صندوق‌های رای رفتند تا از میان شش کاندیدا، به فرد مورد نظر خود رای دهند. حاصل آن، انتخاب حسن روحانی بود، تنها کاندیدایی که به طور مشخص به مسائل زنان توجه نشان داده بود. او تنها کاندیدایی بود که نماینده خود، پروین داداندیش، را به نشست هم‌اندیشی زنان برای طرح مطالباتشان در انتخابات ۹۲ فرستاد تا شنونده خواسته‌های فعالان زن ایرانی باشد.
در این نشست که بعد از ظهر روز سه‌شنبه، ۲۱ خرداد ۱۳۹۲، با حضور زنانی از نحله‌های فکری مختلف جنبش زنان برگزار شد، تعدادی از فعالان حقوق زنان به بحث در مورد مطالبات زنان پرداختند. در این مراسم، نرگس محمدی، فعال مسایل زنان بزرگ‌ترین مطالبه زنان امروز را به رسمیت شناختن حق ایجاد تشکل‌های مستقل به منظور تقویت جامعه مدنی زنان دانست تا به گفته او بر بستر این جامعه مدنی، زنان بتوانند برای خواسته‌های خود تلاش و مبارزه کنند.
شهلا لاهیجی، فعال مسایل زنان نیز در این جلسه گفت که از منظر او حق گرفتنی است. بنابراین زنان باید حق خود را با روشی مدنی و مسالمت آمیز مطرح کنند. او تاکید کرد که تفکیک و جداسازی جنسیتی، دشمن جامعه و باعث فساد در جامعه است و باید این تفکیک‌ها و جداسازی‌ها به ویژه در مسائل آموزشی برداشته شود.
معصومه ابتکار، معاون دولت اصلاحات در سازمان محیط زیست، بزرگ‌ترین مطالبه جامعه زنان ایران را تغییر شرایط نابسامان کنونی دانست و گفت زنان ایران به عنوان قوه محرکه جامعه ایران خواهان تغییر هستند و شرایط کنونی را در شأن مردم ایران نمی‌دانند.
پروین بختیاری‌نژاد، فعال حقوق زنان ساکن پاریس، انتخاب حسن روحانی را امیدی تازه برای زنان ایرانی می‌داند و می‌گوید: «من فکر می‌کنم از طریق همان روش‌های مدنی که زنان سال‌هاست در داخل ایران برای طرح مطالباتشان پیش گرفته‌اند، می‌توانند وارد گفتگو با رییس جمهور منتخبشان شوند و موضوعات و مسایل خودشان را مطرح کنند.»
آن گونه که پروین بختیاری‌نژاد هشت سال گذشته از سخت‌ترین سال‌های جنبش زنان ایران بوده است: «زنان در دو دوره ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد به شدت سرکوب شدند. بسیاری از فعالان زنان بازداشت شدند و هنوز در بازداشت هستند. بسیاریشان مجبور بودند بازجویی‌های مکرر داشته باشند. بسیاری از ان جی او‌های زنان از ادامه فعالیت منع شده بودند. در نتیجه طرح مطالبات زنان با مشکلات و موانع جدی در این هشت ساله خصوصا چهار ساله اخیر مواجه بود. علی‌رغم این موضوع می‌بینیم که زنان بازهم پا به میدان سیاست گذاشتند و نظرات خودشان را مطرح کردند و حمایت کردند.»
اما این تنها زنان ایرانی داخل کشور نیستند که مطالبات خود را مطرح کردند، جمعی از فعالان جنبش زنان ایران در خارج از کشور هم نسبت به آن چه که گسترش نابرابری‌های جنسیتی و نقض بیش از همیشه حقوق زنان در ایران خواندند، هشدار دادند. در بیانیه این فعالان که روز پنج‌شنبه، ۲۳ خرداد منتشر شد، نامزدهای این دوره انتخابات ریاست جمهوری به خاطر «بی‌توجهی آنان به حقوق برابر جنسیتی» مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.
۱۹۰ امضا کننده این بیاینه تاکید کردند که محدود کردن حضور زنان در فضاهای عمومی در چند سال اخیر شدت یافته و مقامات ایران با غربی دانستن تفکرات فمینیستی به «سرکوب زنان» دست زده‌اند.
پروین بختیاری‌نژاد، از امضا کنندگان این بیانیه، به ادامه اعتراضات زنان امیدوار است: «مدتی پیش آماری ازدوره دوم ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد منتشر شده که براساس آن ۴۸ درصد از زنان تحصیل کرده ایران یا بیکار شده‌اند و یا نمی‌توانند شغل مناسبی داشته باشند. این‌ها همه می‌تواند مطالباتی باشد که مورد به مورد مطرح شود. در دهه‌های گذشته هم شما می‌دانید که ما از طریق روش‌های مدنی و روش‌های غیرخشونت آمیز زنان در ایران ذره ذره حق خودشان را گرفتند. این بار هم علی‌رغم اینکه ما متاسفانه از خیلی جهات برگشتیم به چند پله عقب‌تر ولی باز از طریق روش‌های مدنی می‌توانند این پله‌ها را دوباره بالا بیایند و مطالباتشان را مطرح کنند.»
مرکز امور زنان به معاونت ارتقا یافت
در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، شش کاندیدا با هم رقابت کردند. با اینکه برخی از آن‌ها کاملا زنان و مسایلشان را نادیده گرفتند اما برخی از آن‌ها هم وعده‌هایی را مطرح کردند که توانستند محمود احمدی‌نژاد را هم وارد عرصه رقایت کنند.
پس از اینکه لزوم ایجاد وزارت زنان از سوی برخی تشکل‌ها مطرح شده و حسن روحانی وعده داد که وزارت زنان تاسیس خواهد کرد، رئیس مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری اعلام کرد که این مرکز به معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری ارتقاء یافته است.
کمپین با پوشش اختیاری در حوزه‌های رای گیری
«ما، گروهی از زنان ایرانی که به حجاب اجباری اعتقاد نداریم و در خارج از کشور زندگی می‌کنیم، تصمیم گرفتیم که روز جمعه بدون حجاب و با پوشش انتخابی خودمان به حوزه‌های رای‌گیری شهرمان برویم.» این شعار کمپینی بود که به گفته یکی از اعضای آن تنها ساعتی پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری تشکیل شد. ساقی لقایی، فعال مسایل زنان ساکن ترکیه می‌گوید: «راه اندازی این کمپین به پیشنهاد یکی از دوستان ما بود که با پیامی فیس بوکی نظر تعدادی از دوستان و همفکرانش را می‌پرسید. خوشبختانه این کمپین خیلی سریع شکل گرفت. یعنی شاید بعد از ده دقیقه یک ربع که با هم حرف زدیم صفحه کمپین را درست کردیم و از دوستان دیگرمان خواستیم که به ما بپیوندند تا بتوانیم با پوشش اختیاری پای صندوق‌های رای برویم، چه کسانی که می‌خواهند رای دهند و چه کسانی که نمی‌خواهند رای بدهند.»
اما این اولین بار نیست که زنان ایرانی بدون حجاب اسلامی به سفارت‌خانه‌های جمهوری اسلامی می‌روند. سوده راد، از فعالان کمپین با پوشش اختیاری در حوزه‌های رای گیری در پاسخ به این نظر مخالفان کمپین می‌گوید: «خانم‌هایی بودند که می‌گفتند بله ما همیشه بدون روسری می‌رویم یا من قبلا هم بدون روسری رفتم یا من در انتخابات سال ۸۸ اصلا با دامن کوتاه رفتم و رای دادم و کسی هم به من چیزی نگفت. اما واقعیت این است که روزهایی که انتخابات برگزار می‌شود همیشه قوانین از جانب مسئولان کمتر جدی گرفته می‌شود. ولی خیلی از خانم‌ها هم می‌گفتند: کسی هم به من چیزی نگفت و طبیعتا راحت‌تر بودم. من فکر می‌کنم این یک تجربه است برای اینکه ببینیم ما از قوانینی فرمانبرداری می‌کنیم که لزومی به رعایتشان نیست و گویا به هر حال حکومت هم می‌داند که ما به اجرای این قوانین راضی نیستیم.»
آن گونه که از کشورهای مختلف به این کمپین گزارش داده‌اند، زنان ایرانی توانسته‌اند درکنسولگری‌های ایران در کشورهای فرانسه، آلمان، بریتانیا، جمهوری چک، ایرلند، مالزی و ایالات متحده با حجاب انتخابی خود رای دهند. کنسولگری ایران در استانبول و دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن اما برخوردهای تندی با زنان ایرانی داشته‌اند. اما آیا اساسا حجاب از نوع اجباری یا حتی اختیاری آن از اولویت‌های زنان ایرانی برای اعتراض علیه آن هست یا خیر؟
ساقی لقایی پاسخ می‌دهد: «شاید می‌شود گفت مداوم‌ترین اعتراضی که در مقابل جمهوری اسلامی همیشه وجود داشته اعتراض زنان به پوشش‌شان بوده است. در ایران زنان همواره در این ۳۵ سال به اجباری بودن حجاب اعتراض داشتند و مقابله می‌کردند. در مقاطع مختلف زمانی جلوی گشت ارشاد، کمیته و موانعی که وجود داشته ایستادگی کردند. در واقع کار ما ادامهٔ کار آن زنان است. بسیاری از زنان حتی نمی‌دانستند که می‌توانند از این امکان استفاده کنند، آن‌ها از این امر استقبال کردند، با کمپین همراهی کردند و تجربه خوبی داشتند. چند نفر از شرکت کنندگان کمپین، نوشتند که این تجربه برایشان بسیار جالب بوده و باور کرده‌اند در برابر آن‌چه نمی‌خواهند می‌توانند ایستادگی کنند و حرفشان را بزنند. آن‌ها خوشحالند که این تجربه را آغاز کرده‌اند و در آن موفق شده‌اند.»
در این نشست که بعد از ظهر روز سه‌شنبه، ۲۱ خرداد ۱۳۹۲، با حضور زنانی از نحله‌های فکری مختلف جنبش زنان برگزار شد، تعدادی از فعالان حقوق زنان به بحث در مورد مطالبات زنان پرداختند. در این مراسم، نرگس محمدی، فعال مسایل زنان بزرگ‌ترین مطالبه زنان امروز را به رسمیت شناختن حق ایجاد تشکل‌های مستقل به منظور تقویت جامعه مدنی زنان دانست تا به گفته او بر بستر این جامعه مدنی، زنان بتوانند برای خواسته‌های خود تلاش و مبارزه کنند.
شهلا لاهیجی، فعال مسایل زنان نیز در این جلسه گفت که از منظر او حق گرفتنی است. بنابراین زنان باید حق خود را با روشی مدنی و مسالمت آمیز مطرح کنند. او تاکید کرد که تفکیک و جداسازی جنسیتی، دشمن جامعه و باعث فساد در جامعه است و باید این تفکیک‌ها و جداسازی‌ها به ویژه در مسائل آموزشی برداشته شود.
معصومه ابتکار، معاون دولت اصلاحات در سازمان محیط زیست، بزرگ‌ترین مطالبه جامعه زنان ایران را تغییر شرایط نابسامان کنونی دانست و گفت زنان ایران به عنوان قوه محرکه جامعه ایران خواهان تغییر هستند و شرایط کنونی را در شأن مردم ایران نمی‌دانند.
پروین بختیاری‌نژاد، فعال حقوق زنان ساکن پاریس، انتخاب حسن روحانی را امیدی تازه برای زنان ایرانی می‌داند و می‌گوید: «من فکر می‌کنم از طریق همان روش‌های مدنی که زنان سال‌هاست در داخل ایران برای طرح مطالباتشان پیش گرفته‌اند، می‌توانند وارد گفتگو با رییس جمهور منتخبشان شوند و موضوعات و مسایل خودشان را مطرح کنند.»
آن گونه که پروین بختیاری‌نژاد هشت سال گذشته از سخت‌ترین سال‌های جنبش زنان ایران بوده است: «زنان در دو دوره ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد به شدت سرکوب شدند. بسیاری از فعالان زنان بازداشت شدند و هنوز در بازداشت هستند. بسیاریشان مجبور بودند بازجویی‌های مکرر داشته باشند. بسیاری از ان جی او‌های زنان از ادامه فعالیت منع شده بودند. در نتیجه طرح مطالبات زنان با مشکلات و موانع جدی در این هشت ساله خصوصا چهار ساله اخیر مواجه بود. علی‌رغم این موضوع می‌بینیم که زنان بازهم پا به میدان سیاست گذاشتند و نظرات خودشان را مطرح کردند و حمایت کردند.»
اما این تنها زنان ایرانی داخل کشور نیستند که مطالبات خود را مطرح کردند، جمعی از فعالان جنبش زنان ایران در خارج از کشور هم نسبت به آن چه که گسترش نابرابری‌های جنسیتی و نقض بیش از همیشه حقوق زنان در ایران خواندند، هشدار دادند. در بیانیه این فعالان که روز پنج‌شنبه، ۲۳ خرداد منتشر شد، نامزدهای این دوره انتخابات ریاست جمهوری به خاطر «بی‌توجهی آنان به حقوق برابر جنسیتی» مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.
۱۹۰ امضا کننده این بیاینه تاکید کردند که محدود کردن حضور زنان در فضاهای عمومی در چند سال اخیر شدت یافته و مقامات ایران با غربی دانستن تفکرات فمینیستی به «سرکوب زنان» دست زده‌اند.
پروین بختیاری‌نژاد، از امضا کنندگان این بیانیه، به ادامه اعتراضات زنان امیدوار است: «مدتی پیش آماری ازدوره دوم ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد منتشر شده که براساس آن ۴۸ درصد از زنان تحصیل کرده ایران یا بیکار شده‌اند و یا نمی‌توانند شغل مناسبی داشته باشند. این‌ها همه می‌تواند مطالباتی باشد که مورد به مورد مطرح شود. در دهه‌های گذشته هم شما می‌دانید که ما از طریق روش‌های مدنی و روش‌های غیرخشونت آمیز زنان در ایران ذره ذره حق خودشان را گرفتند. این بار هم علی‌رغم اینکه ما متاسفانه از خیلی جهات برگشتیم به چند پله عقب‌تر ولی باز از طریق روش‌های مدنی می‌توانند این پله‌ها را دوباره بالا بیایند و مطالباتشان را مطرح کنند.»
مرکز امور زنان به معاونت ارتقا یافت
در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، شش کاندیدا با هم رقابت کردند. با اینکه برخی از آن‌ها کاملا زنان و مسایلشان را نادیده گرفتند اما برخی از آن‌ها هم وعده‌هایی را مطرح کردند که توانستند محمود احمدی‌نژاد را هم وارد عرصه رقایت کنند.
پس از اینکه لزوم ایجاد وزارت زنان از سوی برخی تشکل‌ها مطرح شده و حسن روحانی وعده داد که وزارت زنان تاسیس خواهد کرد، رئیس مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری اعلام کرد که این مرکز به معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری ارتقاء یافته است.
کمپین با پوشش اختیاری در حوزه‌های رای گیری
«ما، گروهی از زنان ایرانی که به حجاب اجباری اعتقاد نداریم و در خارج از کشور زندگی می‌کنیم، تصمیم گرفتیم که روز جمعه بدون حجاب و با پوشش انتخابی خودمان به حوزه‌های رای‌گیری شهرمان برویم.» این شعار کمپینی بود که به گفته یکی از اعضای آن تنها ساعتی پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری تشکیل شد. ساقی لقایی، فعال مسایل زنان ساکن ترکیه می‌گوید: «راه اندازی این کمپین به پیشنهاد یکی از دوستان ما بود که با پیامی فیس بوکی نظر تعدادی از دوستان و همفکرانش را می‌پرسید. خوشبختانه این کمپین خیلی سریع شکل گرفت. یعنی شاید بعد از ده دقیقه یک ربع که با هم حرف زدیم صفحه کمپین را درست کردیم و از دوستان دیگرمان خواستیم که به ما بپیوندند تا بتوانیم با پوشش اختیاری پای صندوق‌های رای برویم، چه کسانی که می‌خواهند رای دهند و چه کسانی که نمی‌خواهند رای بدهند.»
اما این اولین بار نیست که زنان ایرانی بدون حجاب اسلامی به سفارت‌خانه‌های جمهوری اسلامی می‌روند. سوده راد، از فعالان کمپین با پوشش اختیاری در حوزه‌های رای گیری در پاسخ به این نظر مخالفان کمپین می‌گوید: «خانم‌هایی بودند که می‌گفتند بله ما همیشه بدون روسری می‌رویم یا من قبلا هم بدون روسری رفتم یا من در انتخابات سال ۸۸ اصلا با دامن کوتاه رفتم و رای دادم و کسی هم به من چیزی نگفت. اما واقعیت این است که روزهایی که انتخابات برگزار می‌شود همیشه قوانین از جانب مسئولان کمتر جدی گرفته می‌شود. ولی خیلی از خانم‌ها هم می‌گفتند: کسی هم به من چیزی نگفت و طبیعتا راحت‌تر بودم. من فکر می‌کنم این یک تجربه است برای اینکه ببینیم ما از قوانینی فرمانبرداری می‌کنیم که لزومی به رعایتشان نیست و گویا به هر حال حکومت هم می‌داند که ما به اجرای این قوانین راضی نیستیم.»
آن گونه که از کشورهای مختلف به این کمپین گزارش داده‌اند، زنان ایرانی توانسته‌اند درکنسولگری‌های ایران در کشورهای فرانسه، آلمان، بریتانیا، جمهوری چک، ایرلند، مالزی و ایالات متحده با حجاب انتخابی خود رای دهند. کنسولگری ایران در استانبول و دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن اما برخوردهای تندی با زنان ایرانی داشته‌اند. اما آیا اساسا حجاب از نوع اجباری یا حتی اختیاری آن از اولویت‌های زنان ایرانی برای اعتراض علیه آن هست یا خیر؟
ساقی لقایی پاسخ می‌دهد: «شاید می‌شود گفت مداوم‌ترین اعتراضی که در مقابل جمهوری اسلامی همیشه وجود داشته اعتراض زنان به پوشش‌شان بوده است. در ایران زنان همواره در این ۳۵ سال به اجباری بودن حجاب اعتراض داشتند و مقابله می‌کردند. در مقاطع مختلف زمانی جلوی گشت ارشاد، کمیته و موانعی که وجود داشته ایستادگی کردند. در واقع کار ما ادامهٔ کار آن زنان است. بسیاری از زنان حتی نمی‌دانستند که می‌توانند از این امکان استفاده کنند، آن‌ها از این امر استقبال کردند، با کمپین همراهی کردند و تجربه خوبی داشتند. چند نفر از شرکت کنندگان کمپین، نوشتند که این تجربه برایشان بسیار جالب بوده و باور کرده‌اند در برابر آن‌چه نمی‌خواهند می‌توانند ایستادگی کنند و حرفشان را بزنند. آن‌ها خوشحالند که این تجربه را آغاز کرده‌اند و در آن موفق شده‌اند.»
