دور تازه مذاکرات اتمی در وین که انتظار می‌رفت با پرداختن به جزئیات توافق ۲۴ نوامبر ژنو، مسیر گفت‌وگوهای بعدی را هموارتر و زمان دست یافتن به توافق نهایی بین ایران و گروه ۱+۵ را کوتاه‌تر سازد، پیش از آغاز، در سایه بی‌تفاوتی، سردی و بی‌تکلیفی مذاکره‌کنندگان قرار گرفته است، خطری که در صورت تداوم می‌تواند مذاکرات آینده را با تهدید جدی روبه‌رو سازد.
بدون تردید فرصت‌طلبی تندروهای حاکمیت و رسانه‌های منسوب به نظامیان، در جریان و بعد از پایان دیدار کاترین اشتون از ایران، و روانه ساختن موج انتقادها به سوی وزارت خارجه، و شخص ظریف، به اتهام داشتن اطلاع قبلی از برنامه دیپلمات ارشد جامعه اروپا و نیت دیدار برنامه‌ریزی‌شده وی از نرگس محمدی، فعال شناخته شده زنان، و گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی، که بعد از تحمل شکنجه در زندان جان باخت، وزارت خارجه را در موضع دفاعی و مذاکرات ۲۷ و ۲۸ وین را پیش از آغاز تحت تاثیر مستقیم قرار داد.
اظهار نظر رسانه‌ای محمود علوی، وزیر اطلاعات، مبنی بر این که «به وزارت خارجه نسبت به قصد اشتون به دیدار از محکومان فتنه هشدار داده بود» به این گمانه قوت داد که موج تازه حملات علیه دولت و وزارت خارجه با چراغ سبز رهبر جمهوری اسلامی صورت گرفته است.
اگرچه وزارت اطلاعات از جمله حوزه‌های زیر نظارت مستقیم رهبر جمهوری اسلامی و عملا خارج از حوزه اختیارات رئیس دولت است، انتظار می‌رفت در رویکردی متفاوت با گذشته که رویارویی حیدر مصلحی وزیر اطلاعات دولت دهم با احمدی‌نژاد نمونه مشخص آن است، تقابل وزیر اطلاعات با مجموعه دولت و وزیر خارجه دست‌کم شکل علنی و رسانه‌ای به خود نگیرد.
نوشته‌های جواد ظریف در صفحه فیس‌بوک وی پیش از عزیمتش به وین مبنی بر گلایه از منتقدان، و همچنین تهدید تلویحی او به کناره‌گیری که طی مصاحبه‌ای در داخل مطرح شد، حاکی از سنگینی فشارهایی است که مذاکره‌کننده ارشد اتمی جمهوری اسلامی قبل از داخل شدن به دور تازه گفت‌وگوها بر شانه‌های خود احساس می‌کرد.
بالا بردن مانع مذاکرات از سوی اصولگرایان
اولین واکنش وزارت خارجه به فشارهای داخلی علیه مذاکرات اتمی، کاهش دادن طول مذاکرات از سه روز به دو روز، به بهانه آغاز سال نو، و واکنش بعدی، که می‌توان آن را عقب‌نشینی بزرگ‌تری تلقی کرد، لغو جلسه شام متعارف بین ظریف و کاترین اشتون بود که در تمام دیدارهای قبلی برگزار می‌شد و به عاملی برای تلطیف محیط گفت‌وگوها تبدیل شده بود.
تحریکات تندروهای نظام، که در آنها دست شاخه نظامی حاکمیت پیداست، در روزهای مانده به آغاز دور تازه مذاکرات تنها به ایجاد موج‌های رسانه‌ای محدود نماند.
گردآوری امضا از میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این بهانه که در مذاکرات اتمی «مذاکره‌کنندگان حقوق اتمی را فراموش نکنند» و تاکید بر حفظ نامحدود ظرفیت غنی‌سازی در داخل کشور و عدم قبول هر نوع تغییر در روند تکمیل رآکتور چهل مگاواتی آب سنگین اراک، اقدامی بود در جهت محدود کردن حوزه اختیارات مذاکره‌کنندگان پیش از داخل شدن آنها به مذاکرات وین.
متهم ساختن «برخی نهادهای اطلاعاتی خارجی» از سوی اصغر زارعان که وی را مسئول امنیتی بلندپایه سازمان انرژی اتمی ایران معرفی کرده‌اند، به «تلاش برای خرابکاری در تاسیسات آب سنگین اراک» اقدام تحریک‌آمیز دیگری بود که تنها می‌توانست متوجه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بازرسان آن شده و آینده همکاری‌های ایران با آژانس و اجرای پروتکل الحاقی را که بخش اجتناب‌ناپذیر توافق‌های اتمی آینده است مورد تهدید قرار دهد.
آینده مذاکرات اتمی
وزارت خارجه دولت روحانی و محمدجواد ظریف انتظار داشتند که دیدار خانم اشتون از ایران به یک پیروزی سیاسی و در نتیجه تحکیم موقعیت داخلی مذاکره‌کنندگان منجر شود.
حتی انعکاس خارجی گزارش دیدار خانم اشتون با دو نماینده ناراضیان ایران در سفارت اتریش نیز در نگاه وزارت خارجه می‌توانست به عنوان نماد گشودن تدریجی محیط امنیتی حاکم بر ایران تلقی شده و عامل مثبتی به حساب آید.
به این دلیل جواد ظریف با کم‌اهمیت خواندن دیدار یاد شده و مقایسه آن با «جایگاه جهانی و قدرت جمهوری اسلامی» تلاش کرد انتقادهای اصولگرایان را که خواستار تشکیل «کمیته مستقل حقیقت‌یاب» در این زمینه شده‌اند، تا حدودی خنثی سازد، اما به نتیجه مورد نظر نرسید.
به این ترتیب پیش از عزیمت هیئت ایرانی به وین و آغاز دور تازه گفت‌وگوهای اتمی، اصولگرایان داخلی مخالف مذاکرات، با استفاده از فرصت دیدار اشتون از ایران و جنجالی ساختن ملاقات وی با دو نماینده زنان ناراضی و معترض، موفق شده‌اند مذاکرات حساس جاری را تحت تاثیر خواسته‌های خود قرار دهند.
گفت‌وگوهای اتمی ایران و گروه ۱+۵ که تاکنون با محرمانه نگاه داشتن موضوع مذاکرات و چراغ خاموش انجام و به حصول توافق موقت ۲۴ نوامبر ژنو منجر شده، اینک با خطر خاموشی موتور مذاکره‌کنندگان و باز ماندن کامل از حرکت روبه‌رو است.
در صورت میدان گرفتن بیشتر اصولگرایان داخلی، نهایی ساختن توافق موقت ژنو از عهده و توان دولت روحانی خارج خواهد شد.
در همین زمینه
انتخاب سردبیر
پرخواننده‌ترین‌ها
۱