یازدهم آبان دو فروند جنگنده نیروی هوایی سپاه پاسداران به وی یک پهپاد تجسسی غیرمسلح آمریکا آتش گشودند و یک هفته بعد خبر این رویداد از سوی آمریکا رسانه‌ای شد و در پی آن، سپاه پاسداران در ایران نیز رویداد مذکور را تائید کرد.
تاخیر در اعلام این خبر و این که جمهوری اسلامی نتوانست یا نخواست این پهپاد را ساقط کند یا آن را مانند پهپاد آر کیو ۱۷۰ آمریکا سالم به زمین بنشاند ضمن این که پرسش‌های مهمی را مطرح می‌کند احتمال درگیری نظامی ناخواسته در خلیج فارس را افزایش می‌دهد.
عدم توانایی پهپاد‌ها برای جنگ هوایی
پهپادهای آمریکا، به ویژه پهپادهای تجسسی آن، در مقابل جنگنده‌های دشمن قادر به دفاع از خود نیستند. ده سال پیش، نیروی هوایی آمریکا شماری از پهپادهای پرِدِتُور خود را به طور آزمایشی به موشک‌های برد کوتاهِ هوا به هوای استینگرمجهزکرد، ولی در عمل دریافت که این موشک‌ها نمی‌توانند پهپاد‌ها را از حمله‌های جنگنده‌های دشمن مصون نگه دارند و به همین جهت از مسلح کردن آنها برای جنگ هوایی دست کشید.
سرعت پهپاد‌ها به مراتب کمتر از جنگنده‌هاست و شناسایی جنگنده‌های دشمن و اقدام به‌موقع برای گشودن آتش هم به کارآیی خدمه پهپاد‌ها روی زمین بستگی دارد و هم به مجهز کردن این پرنده‌ها به سامانه‌ها و هوش مصنوعی فوق‌العاده. کار‌شناسان نظامی آمریکا بر این باورند که این کار مستلزم ده‌ها سال زمان برای تحقیق و تجربه است.
پهپاد، لقمه بی‌دردسر برای جنگنده‌ها
با این حساب معلوم نیست که چرا دو فروند سوخوی ۲۵ نیروی هوایی سپاه پاسداران نتوانستند پهپاد ام - کیو- یک پردتور آمریکا را هدف قرار دهند. وزیر دفاع ایران می‌گوید اقدام به‌موقع هواپیماهای جمهوری اسلامی منجر به «فرار پهپاد آمریکا» شده است. اما با توجه به سرعت کم پردتور – نزدیک به صد مایل در ساعت – و توانایی‌های سوخوی ۲۵ از جمله سرعت نزدیک به یک ماخ آن، ره‌گیری و ساقط کردن پهپاد آمریکا نمی‌توانست کار مشکلی باشد.
یکی از علل این کار می‌تواند عدم کارآیی خلبانان سپاه باشد و دیگر این که، به گفته سرتیپ حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوایی سپاه، به خلبانان دستور داده شده بود که به چند تیر اخطار بسنده کنند. با این اوصاف جمهوری اسلامی خواسته است به آمریکا هشدار دهد و در عین حال از بالا گرفتن تنش بین تهران و واشینگتن پرهیز کرده است.
علت تاخیر در اعلام رویداد
برخی از گزارشگران آمریکایی یک هفته تاخیر در انتشار این رویداد را با انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا مرتبط می‌دانند، ولی مقام‌های پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، این ارتباط را رد می‌کنند. به گفته این مقام‌ها، ماموریت‌های تجسسی هواپیما‌ها و پهپاد‌ها کاملا محرمانه‌اند و خبرهای مربوط به این گونه ماموریت‌ها تنها در صورت لزوم در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد.
کریستوفرهامر، ناخدای بازنشسته نیروی دریایی آمریکا، که پیشینه خدمت در ناوگان پنجم را نیز در کارنامه خدمتی خود دارد، به روزنامه کریسشن ساینس مانیتور گفته است که علت تاخیر می‌تواند ناشی از بررسی دقیق اطلاعات ضبط شده در پهپاد باشد که معمولا پنج تا شش روز طول می‌کشد.
به گفته او، تحلیل اطلاعات نوار‌ها و حس‌گرهای پهپاد می‌تواند اطلاعات جالبی را در مورد تیرهای شلیک شده و توانایی هواپیماهای سوخوی سپاه در اختیار آمریکا قرار دهد. تحلیل‌گران پنتاگون می‌توانند تشخیص دهند که این هواپیماهای سوخوی ساختِ روسیه در ایران بهینه‌سازی شده‌اند یا نه و بالاخره از عکس‌های دوربین‌های بسیار حساس پهپاد کار‌شناسان می‌توانند به نحوه کارکرد موتورهای این هواپیما‌ها و مرغوبیت سوخت مصرف شده آن نیز پی ببرند. سوخت نامرغوب می‌تواند نشانه عدم توانایی پالایشگاه‌های ایران برای تولید سوخت مناسب برای هواپیماهای جت باشد.
در مقابل جمهوری اسلامی دلایل دیگری را برای تاخیر در رسانه‌ای شدن این رویداد ارائه کرده است. سرتیپ حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوایی سپاه، گفته است که هدف جنگنده‌ها اخطار به آمریکا بود و دلیلی برای اعلام این موضوع به رسانه‌ها وجود نداشت، و این که «اگر... قصدمان این بود که آن [پهپاد] را بنشانیم یا مورد اصابت قرار دهیم، لاشه آن امروز در اختیار ما بود».
نقض حریم هوایی
جرج لیتل، سخنگوی پنتاگون، به رسانه‌ها گفته است که پهپاد آمریکا شانزده مایل با سواحل ایران فاصله داشته است: پهپاد «به‌هیچ وجه در حریم هوایی ایران نبود»؛ قطع نظر از این رویداد آمریکا تصمیم دارد پرواز پهپاد‌هایش را در حریم هوایی بین‌المللی ادامه دهد و از این راه جمهوری اسلامی را از این قصدش آگاه کرده است.
حریم دریایی ایران ۱۲ مایل دریایی (۲۲.۲ کیلومتر) است و معمولا حریم هوایی بین‌المللی بعد از حریم دریایی شروع می‌شود. گرچه پنتاگون نقطه‌ای را که هواپیماهای سوخوی به روی پهپاد آتش گشوده‌اند مشخص نکرده است، برخی از رسانه‌های غربی گزارش کردهاند که پهپاد در شرق کویت پرواز می‌کرده است، نقطه‌ای که حریم هوایی ایران و عراق و کویت تلاقی می‌کنند و تشخیص حریم هوایی این کشور‌ها در این نقطه، به‌ویژه در مواقعی که وقت زیادی برای تصمیم‌گیری در کار نباشد، کار آسانی نیست.
در مقابل فرماندهان ارشد سپاه پاسداران تاکید کردهاند که پهپاد آمریکایی در حریم هوایی ایران پرواز می‌کرده است. به تازگی (۲۱ آبان) فرمانده نیروی هوایی سپاه به خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، گفت که پهپاد مذکور ضمن «پرسه زدن بر فراز جزیره خارک» مشغول جمع‌آوری اطلاعات اقتصادی مربوط به مسائل نفتی و تردد نفتکش‌ها بوده است.
احتمال درگیری در خلیج فارس
گرچه این اولین بار است که جمهوری اسلامی به روی یک پهپاد آمریکایی آتش گشوده است، به نظر نمی‌رسد که در این برهه از زمان آمریکا واکنش نشان دهد، گو این که واشینگتن به تهران اطلاع داده است که پرواز پهپاد‌ها در حریم هوایی منطقه قطع نخواهد شد. به‌رغم این، حضور گسترده یگان‌های ناوگان پنجم ایالات متحده در خلیج فارس و دریای عمان، تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران و بالا گرفتن تنش بین دو کشور امکان درگیری ناشی از سوء‌تفاهم را در آب‌های منطقه افزایش داده است و این می‌تواند آغازگر جنگ بین دو کشور باشد.
یکی از راه‌های جلوگیری از درگیری ناخواسته ایجاد خط تلفن قرمز بین دو کشور است که دریاسالار مایکل مالن، رئیس ستاد مشترک وقت آمریکا، در شهریورماه گذشته برقراری آن را مطرح کرد که با واکنش منفی ایران مواجه شد.
روز گذشته، ۲۱ آبان، نیز سرلشکر یحیی رحیم صفوی، مشاور نظامی آیت‌الله خامنه‌ای، با رد زمزمه‌های تازه در مورد این تلفن به خبرنگاران گفت که ایران درخواست آمریکا برای برقراری تلفن قرمز را رد کرده است.
تاخیر در اعلام این خبر و این که جمهوری اسلامی نتوانست یا نخواست این پهپاد را ساقط کند یا آن را مانند پهپاد آر کیو ۱۷۰ آمریکا سالم به زمین بنشاند ضمن این که پرسش‌های مهمی را مطرح می‌کند احتمال درگیری نظامی ناخواسته در خلیج فارس را افزایش می‌دهد.
عدم توانایی پهپاد‌ها برای جنگ هوایی
پهپادهای آمریکا، به ویژه پهپادهای تجسسی آن، در مقابل جنگنده‌های دشمن قادر به دفاع از خود نیستند. ده سال پیش، نیروی هوایی آمریکا شماری از پهپادهای پرِدِتُور خود را به طور آزمایشی به موشک‌های برد کوتاهِ هوا به هوای استینگرمجهزکرد، ولی در عمل دریافت که این موشک‌ها نمی‌توانند پهپاد‌ها را از حمله‌های جنگنده‌های دشمن مصون نگه دارند و به همین جهت از مسلح کردن آنها برای جنگ هوایی دست کشید.
سرعت پهپاد‌ها به مراتب کمتر از جنگنده‌هاست و شناسایی جنگنده‌های دشمن و اقدام به‌موقع برای گشودن آتش هم به کارآیی خدمه پهپاد‌ها روی زمین بستگی دارد و هم به مجهز کردن این پرنده‌ها به سامانه‌ها و هوش مصنوعی فوق‌العاده. کار‌شناسان نظامی آمریکا بر این باورند که این کار مستلزم ده‌ها سال زمان برای تحقیق و تجربه است.
پهپاد، لقمه بی‌دردسر برای جنگنده‌ها
با این حساب معلوم نیست که چرا دو فروند سوخوی ۲۵ نیروی هوایی سپاه پاسداران نتوانستند پهپاد ام - کیو- یک پردتور آمریکا را هدف قرار دهند. وزیر دفاع ایران می‌گوید اقدام به‌موقع هواپیماهای جمهوری اسلامی منجر به «فرار پهپاد آمریکا» شده است. اما با توجه به سرعت کم پردتور – نزدیک به صد مایل در ساعت – و توانایی‌های سوخوی ۲۵ از جمله سرعت نزدیک به یک ماخ آن، ره‌گیری و ساقط کردن پهپاد آمریکا نمی‌توانست کار مشکلی باشد.
یکی از علل این کار می‌تواند عدم کارآیی خلبانان سپاه باشد و دیگر این که، به گفته سرتیپ حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوایی سپاه، به خلبانان دستور داده شده بود که به چند تیر اخطار بسنده کنند. با این اوصاف جمهوری اسلامی خواسته است به آمریکا هشدار دهد و در عین حال از بالا گرفتن تنش بین تهران و واشینگتن پرهیز کرده است.
علت تاخیر در اعلام رویداد
برخی از گزارشگران آمریکایی یک هفته تاخیر در انتشار این رویداد را با انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا مرتبط می‌دانند، ولی مقام‌های پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، این ارتباط را رد می‌کنند. به گفته این مقام‌ها، ماموریت‌های تجسسی هواپیما‌ها و پهپاد‌ها کاملا محرمانه‌اند و خبرهای مربوط به این گونه ماموریت‌ها تنها در صورت لزوم در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد.
کریستوفرهامر، ناخدای بازنشسته نیروی دریایی آمریکا، که پیشینه خدمت در ناوگان پنجم را نیز در کارنامه خدمتی خود دارد، به روزنامه کریسشن ساینس مانیتور گفته است که علت تاخیر می‌تواند ناشی از بررسی دقیق اطلاعات ضبط شده در پهپاد باشد که معمولا پنج تا شش روز طول می‌کشد.
به گفته او، تحلیل اطلاعات نوار‌ها و حس‌گرهای پهپاد می‌تواند اطلاعات جالبی را در مورد تیرهای شلیک شده و توانایی هواپیماهای سوخوی سپاه در اختیار آمریکا قرار دهد. تحلیل‌گران پنتاگون می‌توانند تشخیص دهند که این هواپیماهای سوخوی ساختِ روسیه در ایران بهینه‌سازی شده‌اند یا نه و بالاخره از عکس‌های دوربین‌های بسیار حساس پهپاد کار‌شناسان می‌توانند به نحوه کارکرد موتورهای این هواپیما‌ها و مرغوبیت سوخت مصرف شده آن نیز پی ببرند. سوخت نامرغوب می‌تواند نشانه عدم توانایی پالایشگاه‌های ایران برای تولید سوخت مناسب برای هواپیماهای جت باشد.
در مقابل جمهوری اسلامی دلایل دیگری را برای تاخیر در رسانه‌ای شدن این رویداد ارائه کرده است. سرتیپ حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوایی سپاه، گفته است که هدف جنگنده‌ها اخطار به آمریکا بود و دلیلی برای اعلام این موضوع به رسانه‌ها وجود نداشت، و این که «اگر... قصدمان این بود که آن [پهپاد] را بنشانیم یا مورد اصابت قرار دهیم، لاشه آن امروز در اختیار ما بود».
نقض حریم هوایی
جرج لیتل، سخنگوی پنتاگون، به رسانه‌ها گفته است که پهپاد آمریکا شانزده مایل با سواحل ایران فاصله داشته است: پهپاد «به‌هیچ وجه در حریم هوایی ایران نبود»؛ قطع نظر از این رویداد آمریکا تصمیم دارد پرواز پهپاد‌هایش را در حریم هوایی بین‌المللی ادامه دهد و از این راه جمهوری اسلامی را از این قصدش آگاه کرده است.
حریم دریایی ایران ۱۲ مایل دریایی (۲۲.۲ کیلومتر) است و معمولا حریم هوایی بین‌المللی بعد از حریم دریایی شروع می‌شود. گرچه پنتاگون نقطه‌ای را که هواپیماهای سوخوی به روی پهپاد آتش گشوده‌اند مشخص نکرده است، برخی از رسانه‌های غربی گزارش کردهاند که پهپاد در شرق کویت پرواز می‌کرده است، نقطه‌ای که حریم هوایی ایران و عراق و کویت تلاقی می‌کنند و تشخیص حریم هوایی این کشور‌ها در این نقطه، به‌ویژه در مواقعی که وقت زیادی برای تصمیم‌گیری در کار نباشد، کار آسانی نیست.
در مقابل فرماندهان ارشد سپاه پاسداران تاکید کردهاند که پهپاد آمریکایی در حریم هوایی ایران پرواز می‌کرده است. به تازگی (۲۱ آبان) فرمانده نیروی هوایی سپاه به خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، گفت که پهپاد مذکور ضمن «پرسه زدن بر فراز جزیره خارک» مشغول جمع‌آوری اطلاعات اقتصادی مربوط به مسائل نفتی و تردد نفتکش‌ها بوده است.
احتمال درگیری در خلیج فارس
گرچه این اولین بار است که جمهوری اسلامی به روی یک پهپاد آمریکایی آتش گشوده است، به نظر نمی‌رسد که در این برهه از زمان آمریکا واکنش نشان دهد، گو این که واشینگتن به تهران اطلاع داده است که پرواز پهپاد‌ها در حریم هوایی منطقه قطع نخواهد شد. به‌رغم این، حضور گسترده یگان‌های ناوگان پنجم ایالات متحده در خلیج فارس و دریای عمان، تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران و بالا گرفتن تنش بین دو کشور امکان درگیری ناشی از سوء‌تفاهم را در آب‌های منطقه افزایش داده است و این می‌تواند آغازگر جنگ بین دو کشور باشد.
یکی از راه‌های جلوگیری از درگیری ناخواسته ایجاد خط تلفن قرمز بین دو کشور است که دریاسالار مایکل مالن، رئیس ستاد مشترک وقت آمریکا، در شهریورماه گذشته برقراری آن را مطرح کرد که با واکنش منفی ایران مواجه شد.
روز گذشته، ۲۱ آبان، نیز سرلشکر یحیی رحیم صفوی، مشاور نظامی آیت‌الله خامنه‌ای، با رد زمزمه‌های تازه در مورد این تلفن به خبرنگاران گفت که ایران درخواست آمریکا برای برقراری تلفن قرمز را رد کرده است.
