سی سال از امضای منشور ۷۷ توسط مخالفان سياسی نظام کمونيستی در «چکسلواکی» می گذرد. امضای اين منشور، اولين گرد همايی بزرگ فعالان سياسی ضد کمونيستی در اين کشور به شمار می رود.
منشور ۷۷ آغازگر موجی از اعتراضات ضدکمونيستی شد که در سال ۱۹۸۹ نهايتا به اين نظام سياسی در چکسلواکی پايان داد و دو سال بعد، این کشور تجزیه شد و کشور جمهوری چک در کنار کشور اسلواکی، اعلام استقلال کرد.
برای بسياری از مردم جهان، امضای منشور ۷۷ حرکت قهرمانانه ای برای پايان دادن به نظام مستبدانه کمونيستی با خوانش شوروی، در چکسلواکی بود. هدف از نوشتن اين منشور، اعتراض به سياست های نظام کمونيستی بود و کسانی که به آن پيوستند، خواستار ايجاد آزادی و رعايت حقوق شهروندان بودند.
بسياری از کسانی که نامشان زير اين منشور به چشم می خورد، مانند واتسلاو هاول رييس جمهور چک در دهه نود، سال ها در زندان بودند. اين منشور نام خود را از سال ۱۹۷۷ می گيرد. سی و يکم ژانويه آن سال، ۲۴۳ نفر از انديشمندان سياسی، رهبران دينی، روشنفکران و هنرمندان چک و اسلواک آن را امضا کردند.
همه چيز از گفت و گو هايی آغاز شد که در رستوران ولتاوا در کنار رودخانه ولتاوا در پراگ جريان داشت؛ پاتوق مورد علاقه واتسلاو هاول.
يان سوکوپ، صاحب ولتاوا می گويد اين رستوران، جای معمولی نبود. آقای سوکوپ در ادامه می گويد: «ولتاوا رستورانی بود، که برای واتسلاو هاول معنی خاصی داشت، به خصوص به اين خاطر که امضاکنندگان منشور ۷۷ در آن گرد هم می آمدند. ولی در عين حال جايی بود، که هاول در آن با همسرش اولگا ديدار می کرد.»
در سال ۱۹۴۰ میلادی، کمونيست ها اين رستوران را از صاحب آن گرفتند. نه تنها منشور ۷۷ در اين رستوران پايه گذاری شد، بلکه در دهه ۷۰ و ۸۰ ميلادی به محلی برای تجمع مخالفان سياسی چک و اسلواک بدل شد.
پس از دگرگونی های سياسی در سال ۱۹۸۹، رستوران به صاحب اصلی آن بازگردانده شد. ولی، نکته ديگری که شکل گرفتن منشور ۷۷ را از ديگر حرکت های اعتراض آميز سياسی در ديگر کشورهای بلوک شرق متمايز می کند، تاثير يک گروه موسيقی است. منشور ۷۷ در واقع پس از دستگيری اعضای گروه ضد کمونيستی موسيقی راک «پلستيک پيپل آف ده يونيورس» پايه گذاری شد. اين گروه راک، نه تنها در هنر بلکه در تاريخ سياسی چک و اسلواکی، جايگاه منحصر به فردی دارد.
منشور ۷۷ نه تنها در چکسلواکی، که در ديگر کشورها نيز به سرعت مشهور و در مدت زمان کوتاهی در معروف ترين روزنامه های غربی منتشر شد. در پراگ، يک روز بعد از امضای منشور ۷۷، واتسلاو هاول و ديگر امضاکنندگان آن تلاش کردند تا بيانيه را به دست مقام های رسمی برسانند؛ حرکتی به ظاهر بی نتیجه، که به دستگيری امضاکنندگان انجاميد.
اندکی پس از امضای منشور ۷۷، هزاران تن از هنرمندان، نوازندگان و نويسندگان، منشوری عليه منشور ۷۷ امضا کردند، که نام نمادین «ضدمنشور» را به خود گرفت.
تقابل اين دو بيانيه مختلف به عقيده برخی سبب شده است که گرامیداشتی برای سالگرد امضای منشور ۷۷ به طور رسمی وجود نداشته باشد.
يان ماخاچک، روزنامه نگار چکی که از امضا کنندگان منشور نخست بود می گويد: «اين که سالگرد منشور ۷۷ گرامی داشته نمی شود، به اين دليل است، که برخی از چکی ها، چندان به آن چه بعد از منشور يا عليه آن انجام دادند غره نيستند. با اين همه شرم آور است که ما اين همه دانشگاه در سراسر کشور داريم و هيچ کدام هيچ مراسمی برای سالگرد آن برگزار نمی کنند.»
فرانچيشک شولتس، سردبير يک روزنامه بزرگ چکی نظر ديگری دارد. آقای شولتس می گويد: «مردم از اين که عده محدودی ار مخالفان سياسی، فروپاشی کمونيسم را تنها مديون خودشان می دانند راضی نيستند.»
البته گروه بزرگی از چکی ها منشور را امضا نکردند ولی اين به گفته آقای شولتس به «طبيعت مردم چک» باز می گردد. او می گوید: «ما هيچ چيز بدی نمی خواهيم انجام دهيم. ما نمی خواهيم به کسی آزار برسانيم. ما فقط می خواهيم به آرامی نجات پيدا کنيم و زنده باشيم. و الان يک گروه کوچک از فعالان سابق سياسی همه چيز را که به سقوط کمونيسم انجاميد به خودشان ربط می دهند.»
واتسلاو هاول که سالها است به عنوان چهره ای آزادی خواه، شهرتی جهانی یافته است، در حال حاضر در ايالات متحده است. وی تصميم دارد، کنفرانسی برای بزرگداشت منشور ۷۷ برگزار کند. ولی دوستانش می گويند وقتی به چک بازگردد احتمالا اول به رستوران ولتاوا می رود تا لبی تر کند.
منشور ۷۷ آغازگر موجی از اعتراضات ضدکمونيستی شد که در سال ۱۹۸۹ نهايتا به اين نظام سياسی در چکسلواکی پايان داد و دو سال بعد، این کشور تجزیه شد و کشور جمهوری چک در کنار کشور اسلواکی، اعلام استقلال کرد.
برای بسياری از مردم جهان، امضای منشور ۷۷ حرکت قهرمانانه ای برای پايان دادن به نظام مستبدانه کمونيستی با خوانش شوروی، در چکسلواکی بود. هدف از نوشتن اين منشور، اعتراض به سياست های نظام کمونيستی بود و کسانی که به آن پيوستند، خواستار ايجاد آزادی و رعايت حقوق شهروندان بودند.
بسياری از کسانی که نامشان زير اين منشور به چشم می خورد، مانند واتسلاو هاول رييس جمهور چک در دهه نود، سال ها در زندان بودند. اين منشور نام خود را از سال ۱۹۷۷ می گيرد. سی و يکم ژانويه آن سال، ۲۴۳ نفر از انديشمندان سياسی، رهبران دينی، روشنفکران و هنرمندان چک و اسلواک آن را امضا کردند.
همه چيز از گفت و گو هايی آغاز شد که در رستوران ولتاوا در کنار رودخانه ولتاوا در پراگ جريان داشت؛ پاتوق مورد علاقه واتسلاو هاول.
يان سوکوپ، صاحب ولتاوا می گويد اين رستوران، جای معمولی نبود. آقای سوکوپ در ادامه می گويد: «ولتاوا رستورانی بود، که برای واتسلاو هاول معنی خاصی داشت، به خصوص به اين خاطر که امضاکنندگان منشور ۷۷ در آن گرد هم می آمدند. ولی در عين حال جايی بود، که هاول در آن با همسرش اولگا ديدار می کرد.»
در سال ۱۹۴۰ میلادی، کمونيست ها اين رستوران را از صاحب آن گرفتند. نه تنها منشور ۷۷ در اين رستوران پايه گذاری شد، بلکه در دهه ۷۰ و ۸۰ ميلادی به محلی برای تجمع مخالفان سياسی چک و اسلواک بدل شد.
پس از دگرگونی های سياسی در سال ۱۹۸۹، رستوران به صاحب اصلی آن بازگردانده شد. ولی، نکته ديگری که شکل گرفتن منشور ۷۷ را از ديگر حرکت های اعتراض آميز سياسی در ديگر کشورهای بلوک شرق متمايز می کند، تاثير يک گروه موسيقی است. منشور ۷۷ در واقع پس از دستگيری اعضای گروه ضد کمونيستی موسيقی راک «پلستيک پيپل آف ده يونيورس» پايه گذاری شد. اين گروه راک، نه تنها در هنر بلکه در تاريخ سياسی چک و اسلواکی، جايگاه منحصر به فردی دارد.
منشور ۷۷ نه تنها در چکسلواکی، که در ديگر کشورها نيز به سرعت مشهور و در مدت زمان کوتاهی در معروف ترين روزنامه های غربی منتشر شد. در پراگ، يک روز بعد از امضای منشور ۷۷، واتسلاو هاول و ديگر امضاکنندگان آن تلاش کردند تا بيانيه را به دست مقام های رسمی برسانند؛ حرکتی به ظاهر بی نتیجه، که به دستگيری امضاکنندگان انجاميد.
اندکی پس از امضای منشور ۷۷، هزاران تن از هنرمندان، نوازندگان و نويسندگان، منشوری عليه منشور ۷۷ امضا کردند، که نام نمادین «ضدمنشور» را به خود گرفت.
تقابل اين دو بيانيه مختلف به عقيده برخی سبب شده است که گرامیداشتی برای سالگرد امضای منشور ۷۷ به طور رسمی وجود نداشته باشد.
يان ماخاچک، روزنامه نگار چکی که از امضا کنندگان منشور نخست بود می گويد: «اين که سالگرد منشور ۷۷ گرامی داشته نمی شود، به اين دليل است، که برخی از چکی ها، چندان به آن چه بعد از منشور يا عليه آن انجام دادند غره نيستند. با اين همه شرم آور است که ما اين همه دانشگاه در سراسر کشور داريم و هيچ کدام هيچ مراسمی برای سالگرد آن برگزار نمی کنند.»
فرانچيشک شولتس، سردبير يک روزنامه بزرگ چکی نظر ديگری دارد. آقای شولتس می گويد: «مردم از اين که عده محدودی ار مخالفان سياسی، فروپاشی کمونيسم را تنها مديون خودشان می دانند راضی نيستند.»
البته گروه بزرگی از چکی ها منشور را امضا نکردند ولی اين به گفته آقای شولتس به «طبيعت مردم چک» باز می گردد. او می گوید: «ما هيچ چيز بدی نمی خواهيم انجام دهيم. ما نمی خواهيم به کسی آزار برسانيم. ما فقط می خواهيم به آرامی نجات پيدا کنيم و زنده باشيم. و الان يک گروه کوچک از فعالان سابق سياسی همه چيز را که به سقوط کمونيسم انجاميد به خودشان ربط می دهند.»
واتسلاو هاول که سالها است به عنوان چهره ای آزادی خواه، شهرتی جهانی یافته است، در حال حاضر در ايالات متحده است. وی تصميم دارد، کنفرانسی برای بزرگداشت منشور ۷۷ برگزار کند. ولی دوستانش می گويند وقتی به چک بازگردد احتمالا اول به رستوران ولتاوا می رود تا لبی تر کند.
