نویسندگان کرد ترکیه حضور جامعه ادبی کردها تحت لوای این کشور در نمایشگاه کتاب فرانکفورت را «انقلابی» خواندند.
كشور تركيه و ادبيات آن ميهمان افتخارى نمايشگاه امسال كتاب فرانكفورت بود كه یک هفته به طول مى انجامد و سالانه ميزبان حدود ۳۰۰ هزار بازديدكننده است.
حقوق اقليت قومى كرد كه يک ششم كل جمعيت كشور تركيه را تشكيل مى دهند هنوز هم از جمله موضوعات حساس در سياست تركيه است و مدت هاست كه استقلال اين اقليت تهديدى براى اين جمهورى مدرن به شمار مى رود.
با اين حال نويسندگان كرد حاضر در نمايشگاه فرانكفورت در گفت و گو با خبرگزارى «رويترز» گفته اند از زمان حذف برخى محدوديت ها در مورد زبان و فرهنگ آنها در سال هاى اخير «در ادبيات كردى رنسانس رخ داده» است.
حكومت تركيه در سال هاى اخير به اميد پيوستن به اتحاديه اروپا و تحت فشار اين اتحاديه دست به حذف برخى محدوديت ها و كمک به افزايش آزادى بيان زده است.
محسن قزل قايا، نويسنده كرد، در حاشيه نمايشگاه فرانكفورت در سمينارى درباره تلاش هاى محمد ازون براى تثبيت زبان كردى به عنوان زبانى ادبى گفت: «همين كه ما اصلا اينجا در اين نمايشگاه هستيم و مى توانيم اين تريبون را در اختيار داشته باشيم خودش انقلابى است.»
كردها محمد ازون را كه چند دهه در سوئد در تبعيد زندگى كرد و سال گذشته درگذشت پدر ادبيات مدرن كردى مى دانند. آثار او تاكنون به بيش از ۲۰ زبان ترجمه شده است.
«ترکیه با تمام رنگ هایش»
ممنوعيت استفاده از زبان كردى تازه در سال ۱۹۹۱ در تركيه لغو شد، اما قزل قايا و نويسندگان ديگر حاضر در اين سمينار مى گويند که «هنوز با سانسور و محدوديت هاى ديگر رو به رو هستند. ناسيوناليست هاى تركيه از اين واهمه دارند كه ترويج و تشويق زبان كردى وحدت و امنيت ملى اين كشور را به خطر بيندازد.»
از سال ۱۹۸۴ كه حزب كارگران كردستان، «پ کا کا»، با هدف ايجاد سرزمينى مستقل در جنوب شرقى تركيه به دولت اين كشور اعلان جنگ كرد، نزديک به ۴۰ هزار نفر در اين كشمكش داخلى جان خود را از دست داده اند.
شعار برنامه فرهنگى تركيه در نمايشگاه امسال فرانكفورت «تركيه با تمام رنگ هايش» بود، اما نويسندگان كرد اشاره مى كنند كه تنها يكى از صد ناشر تركيه كه در اين نمايشگاه حاضرند كرد است.
لعل لالس، شاعر و سرويراستار انتشارات ليس، مى گويد: «درست است كه فقط ما از ميان ناشرهاى كرد در اينجا حاضر هستيم، اما همين كه از ما هم دعوت كرده اند خود قدم بزرگى است، چون قبلا حتى نمى شد حرفش را هم زد.»
به گفته لالس، در حال حاضر ۱۶ ناشر كرد در تركيه به كار انتشار ادبيات كردى و ترجمه ادبيات خارجى به زبان كردى اشتغال دارند.
او مى گويد: «تعداد نويسندگان كرد هم روز به روز افزايش مى يابد، و آرام آرام ادبيات مدرن كردى دارد جا مى افتد.»
هر سال، يک ملت و كشور ميهمان افتخارى نمايشگاه كتاب فرانكفورت تعيين مى شود، و امسال تركيه با موضوع «ادبيات ترک در قرن بيستم» ميهمان نمايشگاه است.
ده ها هزار ناشر، نويسنده، ويراستار، مترجم و كارگزار ادبى از يكصد كشور جهان در اكتبر هر سال در اين شهر آلمان جمع مى شوند تا در مورد كتاب هاى آينده خود مذاكره كنند و قرارداد ببندند.
