روز سه شنبه، جرج بوش رييس جمهوری آمريکا در پايان اجلاس دو روزه با رهبران کانادا ومکزيک، در يک کنفرانس خبری در پاسخ به پرسش های خبرنگاران درباره مسائل عراق، در حمايت از خواست های مردم عراق و انتظارات آنها و در انتقاد از دولت نوری المالکی گفت: «روندی در جريان است و سئوال اساسی اين است که آيا دولت به خواست های مردم پاسخ خواهد داد؟ اگر دولت به اين خواست ها پاسخ ندهد، مردم دولت را عوض خواهند کرد. اين بر عهده عراقی ها است که اين تصميم را بگيرند نه سياستمداران آمريکايی.»
رييس جمهوری آمريکا پيش از اين نيز برضرورت تلاش بيشتر دولت عراق در برقراری ثبات در کشور تاکيد کرده بود.
برخی تحليلگران سياسی سخنان جرج بوش و برخی ديگر از سياستمداران آمريکا را به «تمايل آنها برای برکناری دولت نوری المالکی در عراق» تفسير کرده اند.
دولت «انحصاری»، مخالفت آمریکایی
حسن هاشمیان
محمد رضا جليلی استاد روابط بين الملل در انستيتوی مطالعات استراتژيک ژنو به راديو فردا می گويد که دو دليل اصلی و مهم موجب می شود تا «چنين خواستی» از سوی آمريکا مطرح شود:
نخست اين که با خروج تعدادی از وزرای سنی مذهب از کابينه نوری المالکی دولت در انحصار شيعيان و کردها درآمده است و سنی ها در آن شرکت ندارند و اين برای آينده عراق مشکلات جديدی ايجاد می کند.
دوم آن که اين دولت در عمل نتوانسته است «به اندازه کافی» در تحولات داخلی عراق نفوذ داشته باشد و امکانات فعاليتش در سطح کشور بسيار محدود است.
آقای جليلی می گويد که آمريکا تدريجا به فکر آن است که راه خروجی از عراق پيدا کند، بنابراين کوشش خواهد کرد که بتواند دولتی ايجاد کند که بتواند کشور را تاحدودی اداره کند و به نظر ميرسد «اين دولت معجزه آسا يافتنش بسيار کار مشکلی است.»
مهره های ایران و سوریه در بازی
تحليل های اخير درباره «سرخوردگی رييس جمهوری آمريکا از عدم پيشرفت دولت نوری المالکی در عراق» همزمان با سفر نخست وزير عراق به سوريه منتشر شده است.
آقای مالکی روز چهارشنبه در دمشق در واکنش به اين انتقادها گفت که هيچ کس حق تعيين جدول زمانی برای دولت عراق را ندارد و اين دولت با رای مردم روی کار آمده است.
- «دولتی که در داخل ضعيف می شود ومشروعيتش را به حد زيادی از دست می دهد، کوشش می کند که با روابط خارجی اش با کشور های همسايه مثل ايران وسوريه، به يک مقدار مشروعيت بين المللی دست پيدا کند.»
محمد رضا جليلی استاد روابط بين الملل درباره سفر اقای مالکی به سوريه می گويد: «دولتی که در داخل ضعيف می شود ومشروعيتش را به حد زيادی از دست می دهد، کوشش می کند که با روابط خارجی اش با کشور های همسايه مثل ايران وسوريه، به يک مقدار مشروعيت بين المللی دست پيدا کند که احتمالا دولت با آن قدرتی به دست آورد ولی اين هدف آقای نوری المالکی زياد تاثيری نخواهد داشت.»
روز يکشنبه بيست وهشتم مرداد ماه، منوچهر متکی وزير امورخارجه ايران گفت که محمود احمدی نژاد رييس جمهوری ايران، به دعوت نخست وزير عراق برای ديدار از آن کشور پاسخ مثبت داده است.
حسن هاشميان کارشناس مسائل خاورميانه در تهران، معتقد است که سوريه و ايران برنامه ديگری در قبال عراق دارند.
اين تحليل گر، با با اشاره به سخنان بشار اسد در پارلمان سوريه که گفته بود سال جاری، «سال سرنوشت است و سالی است که به طورکلی توازن قوا را در منطقه تغيير می دهيم»، می گويد: «اين به آن معنا ست که اين ها (سوريه و ايران) معتقدند شکست آمريکا در منطقه رقم زده خواهد شد واز آنجا که صحبت هايی که بين ايران وآمريکا شده هم کاملا بی نتيجه بوده بنابراين سوريه و ايران، يعنی دو طرف شيعه و سنی نيروهای موجود درعراق، هدفشان آن است که اينها بتوانند آينده عراق را رقم بزنند.»
ولی به عقيده حسن هاشميان کارشناس مسائل خاورميانه، آن طور که ايران وسوريه پيش بينی می کنند «اين اتفاق رخ نخواهد افتاد و ممکن است شاهد يک درگيری در منطقه باشيم.»
به رغم تمامی ناملايماتی که اين روزها دولت کنونی عراق با آن دست به گريبان است، آخرين موضع گيری های سياستمداران واشينگتن حاکی است که فعلا، آمريکا برای خروج از عراق ندارد. در اين ميان کم نيستند کارشناسانی که می گويند، «مناقشه دنباله دار» عراق، از روی در مسير بهبهود قرار خواهد گرفت که جزئيات اين خروج خبرساز، روشن شود.
