کنفرانس بغداد که روز شنبه دهم مارس تشکيل می شود، به دنبال ترسيم چشم انداز جديدی برای حل بحران روزافزون عراق خواهد بود.
در اين کنفرانس قرار است علاوه بر کشور ميزبان، کشورهای همسايه عراق و عرب، و همچنين پنج عضو دايم شورای امنيت، آمريکا، روسيه، چين، بريتانيا و فرانسه نيز شرکت داشته باشند.
اما درميان تمامی بحث های کلانی که در خصوص چشم انداز برگزاری اين نشست مطرح می شود، يک مسئله بيش از هر موضوع ديگری مورد توجه قرار گرفته است: حضور همزمان نمايندگان ايران و آمريکا.
اگرچه هر دو کشور به دفعات تصريح کرده اند که گفت و گوها صرفا منحصر به مساله عراق خواهد بود، اما اين امر نتوانسته مطبوعات و رسانه ها را از ارايه تحليل های گوناگون در اين مورد باز دارد.
چنين وضعيتی موجب شده که اين جمله در بسياری از تحليل ها به چشم آيد:«کنفرانس عراق، تحت الشعاع حضور تهران و واشينگتن قرار خواهد گرفت.»
با اين حال، روز پنج شنبه، نهم مارس، شان مک کورمک سخنگوی وزارت امور خارجه آمريکا چنين احتمالی را رد کرد.
آقای مک کورمک گفت: «کانون توجه عراقی ها هستند. می دانم همه دوست دارند بدانند که آيا زلمای خليل زاد سفير آمريکا در بغداد، تماسی با همتای ايرانيش خواهد داشت يا نه. اما اين مساله در مقايسه با اصل موضوع ، آشکارا در حاشيه قرار می گيرد.»
البته آقای مک کورمک در ادامه تاکيد کرد که احتمال مطرح شدن آنچه از سوی واشينگتن «نقش ايران در کمک به شورشيان عراق» توصيف می شود، در کنفرانس بغداد نتيجه بخش خواهد بود.
وی گفت: «اگر بر سر اين مساله بحث شود، اقدام مثبتی خواهد بود. چراکه فضای آن کنفرانس باعث خواهد شد فعاليت های ايران، در سطح بين المللی مطرح شود. و اين مثبت است چون ابعادی متفاوت با مخفی کاری های ايران خواهد داشت.»
چشم انداز انتظارات تهران
حسن هاشميان، کارشناس مسائل خاورميانه در مصاحبه با راديو فردا می گويد:«کنفرانس بغداد نمی تواند فتح بابی برای مناسبات تهران – واشينگتن محسوب شود چرا که جمهوری اسلامی ايران مجبور به شرکت در اين کنفرانس شده است.»
به گفته آقای هاشميان،«اگر ايران در اين کنفرانس شرکت نمی کرد از يک سو موجب آزردگی خاطر دوستان شيعه خود می شد و ممکن بود نفوذ اخيرش در عراق را از دست بدهد؛ از سوی ديگر خود جمهوری اسلامی نيز برخلاف آنچه بسياری می گويند، مايل به مذاکره بر سر مسايل ديگر با آمريکا نيست.»
اين کارشناس مسائل خاورميانه همچنين اعتقاد دارد که «آمريکايی ها نيز، اين کنفرانس را محدود به بحث بر سر مسايل عراق خواهند کرد.»
اگرچه بسياری از تحليلگران و کارشناسان بر اين باورند که بن بست های سياسی ايران و آمريکا مسلمأ در اين کنفرانس حل نخواهد شد، اما چنين مواجهه مستقيمی ميان دو کشور می تواند راهگشای مناسبات آينده باشد.
هوشنگ حسن ياری، استاد روابط استراتژيک در کالج سلطنتی نظامی کانادا نيز در مصاحبه با راديو فردا می گويد:«برای نخستين بار است که قرار است کلماتی - اگرچه در مورد عراق - ميان دو کشور رد و بدل شود. اگر اين تبادل جملات به تنش و تهمت زدن طرفين منتهی نشود، دستاورد مثبتی خواهد بود.»
آقای حسن ياری معتقد است:«همين که اين دو کشور با هم درگير نشوند، نشانه ای خواهد بود که حکايت از تصميم دو کشور برای آزمودن راهی تازه و بر خلاف سياست های فعلی خواهد داشت.»
انگيزه شرکت کنندگان
در همين حال، خبرگزاری آسوشيتد پرس نيز در تحليل کوتاهی که درباره اهميت کنفرانس بغداد نوشته، انگيزه طرفين ذی نفع در اين کنفرانس را چنين توصيف می کند:
«- دولت عراق که اکثريت آن شيعه و کرد است، درصدد جلب حمايت بيشتر از کشورهای عرب سنی بر خواهد آمد؛
- عربستان سعودی، مصر، اردن و اتحاديه عرب که عراق را تحت نفوذ ايران شيعه مذهب می بينند، به دنبال تثبيت هرچه بيشتر نقش سنی ها در عراق خواهند بود؛
- سوريه که هدف اتهامات واشينگتن قرار گرفته، در راه کاستن از فشارهای کاخ سفيد و تحکيم روابط با بغداد خواهد کوشيد؛
- آمريکا همچنان بر اتهام هايش عليه تهران مبنی بر حمايت از شورشيان عراقی پای خواهد فشرد؛
- و ايران که روابط خوبی با رهبران شيعی مذهب بغداد دارد، در پی دفع اتهامات واشينگتن خواهد بود و همچنين چشم به راه مذاکرات با ايالات متحده بر سر بن بست های سياسی از جمله برنامه اتمی.»
کنفرانس بغداد در حالی برگزار می شود که مجلس نمايندگان آمريکا که اکثريت آن در اختيار دموکرات ها است، خواهان ارايه طرحی برای خروج تمامی سربازان آمريکايی از عراق حداکثر تا اول سپتامبر ۲۰۰۸ شده است.
کاخ سفيد، در واکنش گفته است که چنين طرحی را وتو خواهد کرد.
