«شايد يک روزى در كره ماه سپر ضد موشكى بسازيم اما قبل از آن بايد روى زمين به توافق برسيم.» ولاديمير پوتين با اين گفته ها به كاندوليزا رايس وزير امور خارجه و رابرت گيتس وزير دفاع ايالات متحده خوش آمد گفت.
ساعتى پس از ورود اين دو مقام آمریکایی به مسكو، ميزبان روس گفت و گوهاى دو كشور را «شكست خورده» توصیف کرد؛ گفت و گوهايى كه اصلى ترين موضوع آن، طرح ايالات متحده براى برپا كردن سپر ضد موشكى در شرق و مركز اروپا و نيز برنامه اتمى ايران بود.
سرگئى لاوروف، وزير امور خارجه روسيه و طرف گقت و گو با خانم رايس، لحظاتى پس از پايان مذاكرات روز جمعه گفت: «مذاکرات ما به نتيجه نرسيد. براى اين كه اين گفت و گوها به نتيجه برسد و همكارى ها به نتيجه برسد، طرح تعيين منطقه استقرار سپر ضد موشكى بايد به حالت تعليق درآيد.»
منظور آقاى لاوروف جمهورى هاى چک و لهستان است كه روسيه استقرار سپر در اين دو كشور را عليه منافع خود مى بيند.
رابرت گيتس وزير دفاع آمريكا روز جمعه و پس از پايان بى نتيجه گفت و گوها بار ديگر از سوى كشور متبوعش اين موضوع را رد كرد.
آقاى گيتس گفت: «سپر ضد موشكى در مركز اروپا عليه روسيه برپا نمى شود و هيچ ضربه اى به منافع استراتژيک روسيه وارد نمى كند. ما همچنان مشتاق همكارى كامل و شراكتى باز با روسيه در مورد سپر ضد موشكى هستيم. پيشنهادهاى مختلفى هم به اين كشور داده ايم و اميدواريم كه مسكو آن ها را بعدا بپذيرد».
از پيشنهادهاى مختلف همكارى آمريكا به روسيه اطلاع چندانى در دست نيست.
رابرت گيتس روز شنبه در يک سخنرانى در دانشكده فرماندهى و ستاد روسيه حتى گفت آمريكا قصد ندارد در گرجستان و اوكراين پايگاه نظامى ايجاد كند. با اين همه وزير دفاع ايالات متحده از روسيه به دليل فروش اسلحه به ايران و سوريه انتقاد كرد.
«امیدواری ایران»
اما در نهايت به توافق نرسيدن روسيه و آمريكا در شرايط فعلى چه معنى مى تواند براى ايران داشته باشد؟
تورج اتابكى، محقق و مدير بخش مطالعات خاورميانه در دانشگاه آمستردام، در پاسخ به اين سوال به رادیو فردا مى گويد: «براى جمهورى اسلامى اين موضوع مى تواند يادآور جنگ سرد باشد. كشورهايى مانند ايران در شرايطى مثل زمان جنگ سرد بيشترين بهره را مى برند. به اين معنى كه دو ابرقدرت در برابر يكديگر مى ايستند و كشورهايى چون ايران مى توانند از تنش ميان اين دو براى پيشبرد سياست هاى خود استفاده كنند.»
على گرانمايه، استاد دانشگاه و تحليلگر روابط بين المللى در لندن معتقد است كه اختلاف بر سر سپر ضد موشكى معنى ديگرى هم براى ايران دارد.
اين تحليگر به راديو فردا مى گويد: «براى ايران الان اين اميدوارى بيشتر حاصل مى شود، كه چون اين دو كشور با هم بر سر سپر ضد موشكى اختلاف دارند در نتيجه روسيه با تشديد تحريم ها عليه ايران هم با آمريكا همكارى نخواهد كرد.»
درواقع برنامه اتمى ايران ديگر موضوع مهمى بود كه مقام ها دو كشور در مورد آن گفت و گو كردند. هرچند در اين مورد هم گفته هاى وزراى خارجه دو كشور پس از مذاكرات، نشان از اختلافى كامل دارد.
خانم رايس بر تشديد تحريم ها تاكيد كرد و آقاى لاوروف گفت تحريم هاى يكجانبه و تهديد نظامى به روند مذاكره با ايران لطمه مى زند.
سرگئى لاوروف پس از پايان مذاكرات با همتاى آمريكایی اش گفت: «چنانچه اقدامات موازى براى تحريم ايران وجود نداشته باشد و يا از مطرح كردن گاه به گاه استفاده از گزينه نظامى در براى حل اين مساله خوددارى شود، آنگاه ما اعتقاد داريم كار مشترک وجمعى در اين باره موثرتر خواهد بود.»
«اختلافات آمریکا و روسیه زودگذر است»
اما همه اين ها به عقيده برخى كارشناسان اختلافات ميان آمريكا و روسيه ممكن است زودگذر باشد.
تورج اتابكى مى گويد: «زمينه براى تفاهم بين اين دو كشور بيش از هر زمانى فراهم است. در واقع جمهورى اسلامى ايران سياست خارجى خود را بايد بر اساس تفاهم ميان اين دو كشور بنا كند نه اختلافاتشان.»
در اين صورت اگر آمريكا و روسيه زمانى با هم به توافق برسند، چه خواهد شد؟
در پاسخ به اين پرسش على گرانمايه مى گويد: «طبعا ايران در آن زمان مى فهمد كه روسيه روابط برتر خود با آمریکا را فداى منافع اقتصاديش با ايران نمى كند.»
ولاديمير پوتين، هفته آينده راهى تهران مى شود تا با سران جمهورى اسلامى ديدار كند. گفته مى شود آقاى پوتين حامل پيامى از سوى كشورهاى طرف گفت و گو با ايران در مورد برنامه اتمى اين كشور است.
به عقيده على گرانمايه، تحليلگر روابط بين الملل، روسيه مى تواند بيش از هر كشور ديگرى از توافق احتمالى شش كشور قدرتمند جهان با ايران سود ببرد چرا كه براى روسيه به عنوان نزديک ترين كشور از ميان شش قدرت جهان به ايران، اين موضوع نشان دهنده موثر بودن روسيه هم هست.
اما آيا ايران به مهم ترين خواست آمريكا تن خواهد داد و دست از غنى سازى اورانيوم خواهد كشيد و يا نهايتا كشورهايى كه هنوز به مذاكرات ادامه مى دهند نهايتا راه ديگرى پيدا خواهند كرد؟
چه راهى و با چه هدفى؟ پاسخ قطعى به اين سوال آسان نیست. تنها چيزى كه قطعا از آن سخن مى رود اين است كه برنامه اتمى كه ايران آن را صلح آميز مى نامد، به عقيده غرب و به خصوص آمريكا براى ساخت سلاح اتمى برپا شده است.
