هفت سال پس از حملات یازدهم سپتامبر، که در جریان آن ۱۵ تبعه عربستان سعودی هواپیماهای مسافربری را ربوده و آنها را به دو ساختمان مرکز تجارت جهانی کوبیدند، رهبران عربستان اجلاسی را در سازمان ملل متحد برای تشویق تفاهم و صلح بین ادیان مختلف برگزارکرده‌اند.
ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی، میزبان کنفرانس «فرهنگ صلح» است که در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه ۱۲ و ۱۳ نوامبر (۲۲ و ۲۳ آبان) در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک برگزار می‌شود.
روسای جمهوری آمریکا و اسرائیل، پادشاه اردن، رییس دولت خودگردان فلسطینی و روسای دولت‌های کویت، بحرین، فیلیپین، فنلاند، پاکستان و لبنان از جمله ۷۰ رهبر کشورهای جهان هستند که در این اجلاس شرکت دارند.
این گردهمایی، که ادامه نشست مشابهی است که در ماه ژوئن امسال در شهر مادرید برگزار شد و هيئتی بلندپايه از روحانيان يهودی اسرائیل نيز در آن شرکت کردند، بخشی از اقدامات جدید دیپلماتیک ملک عبدالله به شمار می‌رود.
پادشاه عربستان سال گذشته با پاپ بندیکت شانزدهم، رهبر کاتولیک‌های جهان، دیدار کرد و در ماه مارس امسال نیز میزبان گروه پرشماری از روحانیان و رهبران مذهبی شیعه و سنی در شهر مکه بود.
نشست «فرهنگ صلح» همزمان با تلاش‌های دیگری صورت می‌گیرد که طی ماه‌های اخیر برای گسترش تماس و تفاهم بین اسلام و دیگر ادیان و مذاهب انجام شده است.
- برخی از شخصیت‌های آزادمنش اهل عربستان می‌گویند برگزاری اجلاس این هفته در سازمان ملل متحد اقدامی است از سوی ملک عبدالله برای کاستن از قدرت مذهبیون افراطی در عربستان سعودی.
هفته گذشته نیز واتیکان نشستی را برای گفت‌وگو بین روحانیان مسلمان و روحانیون کاتولیک برگزار کرد.
اسقف ژان لوئیس تاوران، مسئول مناسبات واتیکان با جهان اسلام، نیز قرار است در نشست «فرهنگ صلح» در نیویورک شرکت کند.
در نشست نیویورک، همانند کنفرانس مادرید، هیچ یک از رهبران طراز اول مذهبی عربستان، و از جمله مفتی‌های اعظم آن کشور، شرکت ندارند.
اما برخی منتقدان با دیده تردید به تلاش عربستان در این زمینه می‌نگرند. دولت عربستان سعودی به پیروان سایر ادیان و مذاهب اجازه فعالیت در خاک خود را نمی‌دهد.
منتقدان با اشاره به رتبه عربستان سعودی در رده‌بندی آزادی مذهبی، که آن کشور را کشوری با کمترین میزان از آزادی‌های مذهبی معرفی می‌کند، برگزاری چنین کنفرانس‌هایی را «اقدامی تبلیغاتی» خوانده‌اند.
به گفته کمیسیون آزادی‌های دینی دولت آمریکا، آزادی یا تساهل دینی در عربستان سعودی وجود ندارد. فلیکس گیر، رییس این کمیسیون، می‌گوید: «مشکل این است که این اجلاس دولت عربستان سعودی را به عنوان یکی از رهبران مبارزه با خصومت‌های دینی جلوه خواهد داد؛ در صورتی که خود آنها مبلغ و مدافع سرکوب پیروان ادیان دیگر در کشور خود هستند.»
از زمان وقوع حملات یازدهم سپتامبر و شرکت ۱۵ تبعه عربستان در این حملات، دولت عربستان سعودی سعی کرده وجهه خود را در زمینه مسایل مربوط به مذهب بهبود بخشد.
اما از سوی دیگر، برخی از شخصیت‌های آزادمنش اهل عربستان بر این باورند که برگزاری کنفرانس نیویورک اقدام ملک عبدالله برای کاستن از قدرت مذهبیون افراطی در عربستان سعودی به شمار می‌رود.
محمد ذولفه، یکی از اعضای لیبرال شورای مشورتی حکومت عربستان، به خبرگزاری رویترز گفته است: «این ضربه‌ای خواهد بود به مذهبیون افراطی که از نظر ما برداشت غلطی از اسلام دارند. اما مسلما محافظه‌کاران که بیش از سه دهه محیط‌های آموزشی، رسانه‌ها، مساجد و حتی خیابان‌های عربستان را در کنترل خود داشته‌اند در مقابل این اصلاحات مقاومت خواهند کرد.»
مسلمانان وهابی عربستان سعودی معمولا از هر گونه تماس با غیرمسلمانان، یا به اعتقاد آنها «کفار»، امتناع می‌کنند.
برای بسیاری از وهابیون حتی شیعیان نیز جزء کفار هستند. نمایندگان شیعیان البته در این اجلاس شرکت نخواهند داشت.
رهبران دینی مصر، و از جمله محمد سید طنطاوی، امام مسجد الازهر، و شیخ اعظم دانشگاه الازهر، نیز در این نشست نیویورک شرکت خواهند داشت.