آرش و کاميار علايی دو برادر پزشک ايرانی و از پايه گذاران برنامه کلينيک های مثلثی برای يشگيری از ايدز و اچ آی وی در ايران هستند. عملکرد اين کلينيک ها از سوی سازمان بهداشت جهانی، «نمونه عملی و قابل اجرايی برای خاورميانه وشمال آفريقا» توصيف شده است.
۶۷ کلينيک مثلثی در واقع زير مجموعه دانشگاه های علوم پزشکی هستند که در آنها داروهای درمان اعتياد، سرنگ و خدمات مشاوره ای به صورت رايگان ارائه می شود. اين برنامه ابتدا در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه آغاز شد.
راه موفقيت
دکتر آرش علايی يکی از پايه گزاران اين کلينيک ها می گويد گام اول، آگاهی دادن در مورد راه های سرايت ويروس اچ آی وی و بيماری ايدز بود.
او می افزايد : « ما می خواستيم تفکر اينکه معتاد مجرم است يا فرد مبتلا به اچ آی وی ، آدم بدکاره ای» است ، تغيير کند. پزشک بايد رفتارش را با يک معتاد خوب کند که معتاد بداند حقی دارد. وفتی معتاد به حق و حقوق خودش رسيد، خودش هم می تواند به کنترل بيماريش کمک کند.»
دکتر آرش علايی يکی از پايه گزاران اين کلينيک ها می گويد گام اول، آگاهی دادن در مورد راه های سرايت ويروس اچ آی وی و بيماری ايدز بود.
دکتر آرش علايی می گويد : «هم اکنون در ارتباط با بسياری از طرح های کنونی پيشگيری از اعتياد در ايران می بينيم که معتادان ابتدا برای دريافت سرنگ مراجعه می کنند و به اين ترتيب به نحوی به پروژه های درمانی نزديک می شوند . بسياری از افرادی که سابقا در گوشه های زندان بودند يا گوشه پارکها می خوابيدند، در حال حاضر فعاليت های اجتماعی شگرف و مثبتی دارند.»
بیمارستان ویژه؟
تا پيش از پروژه کلينيک های مثلثی، پروژه بيمارستان ويژه مبتلايان به اچ آی وی ايدز، با بودجه سرشار دولتی در کرمانشاه در دست اجرا بود.
اين برنامه که نماينده وقت کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی اداره آن را به عهده داشت، با اعتراض های مردم روبرو شد و ناتمام ماند.
دکتر کاميار علايی می گويد : «علت موفقيت برنامه کلينيک های مثلثی اين بود که اين برنامه، از بطن جامعه شروع شد و «گروه هدف» را مبتلايان به اچ آی وی، خانواده هايشان و معتادان قرار داد. ما قدم به قدم و ظرف دو سه سال مردم را آگاه کرديم. به تدريج توانستيم اين آگاهی را از گروه های پرخطر، به گروه های در مرز خطر و بعد کم کم در سطح جامعه گسترش دهيم. همين نکته باعث موفقيت برنامه ما شد.»
برنامه کلينيک های مثلثی بخشی از برنامه ای است که کشورهای همسايه خليج فارس و بسياری از کشورهای اسلامی را نيز در بر می گيرد.
دکتر آرش علايی می گويد : «آموزش پيشگيری از اچ آی وی و بيماری ايدز، با توجه به انکار گسترده آن در اين کشورها مشکل تر است. در خود ايران هم چند سال بيماری ايدز انکار می شد. همان چيزی که الان در امارات متحده عربی، کويت و قطر انکار می شود.»
به گفته کاميار علايی، ارائه آموزش رابطه جنسی صحيح به کودکان، هيچ مغايرتی با دين ندارد و می افزاید « بعضی ها گمان می کنند شايد اين مسئله فرهنگی باشد که نبايد آموزش رابطه جنسی صحيح به بچه هايمان بدهيم و بعضی ها فکر می کنند مسئله از نظر دينی اشکال دارد. هر دوی اين ها به باور من، اشتباه است.»
تجربه موفق ایران
در بسياری از کشورهای حاشيه خليج فارس، رويکرد نادرستی در برخورد با مبتلايان به ايدز و اچ آی وی، به ويژه اگر اين افراد به مواد مخدر هم مبتلا باشند، وجود دارد. يکی از اين رويکردهای نادرست، اخراج معتادان يا مبتلايان به ويروس اچ آی وی و ويروس هپاتيت است.
کاميار علايی می گويد هم اکنون طرح های آموزشی در بعضی از کشورهای منطقه از جمله در اردن و لبنان در حال انجام است که به نحوی از تجربه ايران درس می گيرند: « ما بايد نشان دهيم که واقعيت جامعه را انکار کردن چه ضررهايی دارد. واقعيت اين است که رابطه جنسی، چه شرعی و چه غير شرعی، در هر کشوری وجود دارد.»
دکتر آرش علايی می گويد انکار اچ آی وی و بيماری ايدز بويژه در ميان معتادان تزريقی در زندانها و جرم انگاری اعتياد، شايد از عوامل اصلی گسترش اچ آی وی و ايدز در زندانها بوده است.
آرش و کاميار علايی دو برادر پزشک ايرانی و از پايه گذاران برنامه کلينيک های مثلثی برای يشگيری از ايدز و اچ آی وی در ايران هستند.
اين مسئله، به گفته وی، به آن چنان مرحله ای رسيد که قوه قضائيه و در راس آن آيت الله شاهرودی مجبور شد وارد عمل شود. وی می گوید : « سالها رويکرد اين بود که افرادی که مبتلا به اعتياد هستند، بايد برای اصلاح شدن، به زندان بروند. وقتی که آمار ابتلا به ايدز در زندان زياد شد، وقتی که ۴۰ درصد پرونده های قوه قضائيه مربوط به اعتياد شد، وقتی که تعداد زندانيان شمار زياديش مربوط به بيماری اعتياد بود، به اين نتيجه رسيدند که شايد بايد رويکرد مناسب تری در پيش بگيرند.»
به گفته آرش علايی، آيت الله شاهرودی رسما نامه ای «در نوع خود بسيار جالب» در زمينه حمايت قوه قضائيه از برنامه درمان اعتياد، تعويض سرنگ معتادان چه در درون زندان و چه در خارج از آن نوشت «و به اين ترتيب جرم انگاری اعتياد به بيمار انگاری معتاد تبديل شد.»
رابطه ایدز و بیماری های آمیزشی
دکتر کاميار علايی پژوهشگر کنونی دانشگاه هاروارد می گويد نسبت افزايش بيماری های آميزشی و ايدز، يک نسبت مستقيم است و از اين رو مناطقی که ميزان بيماری های آميزشی بالايی دارند ازجمله منطقه مرزی ميان ايران و جمهوری آذربايجان ، تحت بررسی دقيق قرار می گيرند.
وی می گوید : «تردد ميان اين کشورها و ايران، يکی از عوامل درصد بالای اين بيماری هاست. افرادی تنها برای يک روز به ايران می آيند و بعد که برمی گردند، می توانند باعث انتقال بيماری های آميزشی باشند. مشکل ما اين است که در جايی که بيماری آميزشی افزايش پيدا می کند، به سرعت ايدز هم زياد می شود و به همين خاطر اين مناطق بيشتر تحت بررسی قرار گرفته اند.».
او می گويد اميدوار است که مبتلايان به بيماری های آميزشی شناسايی بشوند تا با درمان و شيوه های مناسب، از ابتلای آن ها به ايدز پيشگيری شود.
۶۷ کلينيک مثلثی در واقع زير مجموعه دانشگاه های علوم پزشکی هستند که در آنها داروهای درمان اعتياد، سرنگ و خدمات مشاوره ای به صورت رايگان ارائه می شود. اين برنامه ابتدا در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه آغاز شد.
راه موفقيت
دکتر آرش علايی يکی از پايه گزاران اين کلينيک ها می گويد گام اول، آگاهی دادن در مورد راه های سرايت ويروس اچ آی وی و بيماری ايدز بود.
او می افزايد : « ما می خواستيم تفکر اينکه معتاد مجرم است يا فرد مبتلا به اچ آی وی ، آدم بدکاره ای» است ، تغيير کند. پزشک بايد رفتارش را با يک معتاد خوب کند که معتاد بداند حقی دارد. وفتی معتاد به حق و حقوق خودش رسيد، خودش هم می تواند به کنترل بيماريش کمک کند.»
دکتر آرش علايی يکی از پايه گزاران اين کلينيک ها می گويد گام اول، آگاهی دادن در مورد راه های سرايت ويروس اچ آی وی و بيماری ايدز بود.دکتر آرش علايی می گويد : «هم اکنون در ارتباط با بسياری از طرح های کنونی پيشگيری از اعتياد در ايران می بينيم که معتادان ابتدا برای دريافت سرنگ مراجعه می کنند و به اين ترتيب به نحوی به پروژه های درمانی نزديک می شوند . بسياری از افرادی که سابقا در گوشه های زندان بودند يا گوشه پارکها می خوابيدند، در حال حاضر فعاليت های اجتماعی شگرف و مثبتی دارند.»
بیمارستان ویژه؟
تا پيش از پروژه کلينيک های مثلثی، پروژه بيمارستان ويژه مبتلايان به اچ آی وی ايدز، با بودجه سرشار دولتی در کرمانشاه در دست اجرا بود.
اين برنامه که نماينده وقت کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی اداره آن را به عهده داشت، با اعتراض های مردم روبرو شد و ناتمام ماند.
دکتر کاميار علايی می گويد : «علت موفقيت برنامه کلينيک های مثلثی اين بود که اين برنامه، از بطن جامعه شروع شد و «گروه هدف» را مبتلايان به اچ آی وی، خانواده هايشان و معتادان قرار داد. ما قدم به قدم و ظرف دو سه سال مردم را آگاه کرديم. به تدريج توانستيم اين آگاهی را از گروه های پرخطر، به گروه های در مرز خطر و بعد کم کم در سطح جامعه گسترش دهيم. همين نکته باعث موفقيت برنامه ما شد.»
برنامه کلينيک های مثلثی بخشی از برنامه ای است که کشورهای همسايه خليج فارس و بسياری از کشورهای اسلامی را نيز در بر می گيرد.
دکتر آرش علايی می گويد : «آموزش پيشگيری از اچ آی وی و بيماری ايدز، با توجه به انکار گسترده آن در اين کشورها مشکل تر است. در خود ايران هم چند سال بيماری ايدز انکار می شد. همان چيزی که الان در امارات متحده عربی، کويت و قطر انکار می شود.»
به گفته کاميار علايی، ارائه آموزش رابطه جنسی صحيح به کودکان، هيچ مغايرتی با دين ندارد و می افزاید « بعضی ها گمان می کنند شايد اين مسئله فرهنگی باشد که نبايد آموزش رابطه جنسی صحيح به بچه هايمان بدهيم و بعضی ها فکر می کنند مسئله از نظر دينی اشکال دارد. هر دوی اين ها به باور من، اشتباه است.»
تجربه موفق ایران
در بسياری از کشورهای حاشيه خليج فارس، رويکرد نادرستی در برخورد با مبتلايان به ايدز و اچ آی وی، به ويژه اگر اين افراد به مواد مخدر هم مبتلا باشند، وجود دارد. يکی از اين رويکردهای نادرست، اخراج معتادان يا مبتلايان به ويروس اچ آی وی و ويروس هپاتيت است.
کاميار علايی می گويد هم اکنون طرح های آموزشی در بعضی از کشورهای منطقه از جمله در اردن و لبنان در حال انجام است که به نحوی از تجربه ايران درس می گيرند: « ما بايد نشان دهيم که واقعيت جامعه را انکار کردن چه ضررهايی دارد. واقعيت اين است که رابطه جنسی، چه شرعی و چه غير شرعی، در هر کشوری وجود دارد.»
دکتر آرش علايی می گويد انکار اچ آی وی و بيماری ايدز بويژه در ميان معتادان تزريقی در زندانها و جرم انگاری اعتياد، شايد از عوامل اصلی گسترش اچ آی وی و ايدز در زندانها بوده است.
آرش و کاميار علايی دو برادر پزشک ايرانی و از پايه گذاران برنامه کلينيک های مثلثی برای يشگيری از ايدز و اچ آی وی در ايران هستند.اين مسئله، به گفته وی، به آن چنان مرحله ای رسيد که قوه قضائيه و در راس آن آيت الله شاهرودی مجبور شد وارد عمل شود. وی می گوید : « سالها رويکرد اين بود که افرادی که مبتلا به اعتياد هستند، بايد برای اصلاح شدن، به زندان بروند. وقتی که آمار ابتلا به ايدز در زندان زياد شد، وقتی که ۴۰ درصد پرونده های قوه قضائيه مربوط به اعتياد شد، وقتی که تعداد زندانيان شمار زياديش مربوط به بيماری اعتياد بود، به اين نتيجه رسيدند که شايد بايد رويکرد مناسب تری در پيش بگيرند.»
به گفته آرش علايی، آيت الله شاهرودی رسما نامه ای «در نوع خود بسيار جالب» در زمينه حمايت قوه قضائيه از برنامه درمان اعتياد، تعويض سرنگ معتادان چه در درون زندان و چه در خارج از آن نوشت «و به اين ترتيب جرم انگاری اعتياد به بيمار انگاری معتاد تبديل شد.»
رابطه ایدز و بیماری های آمیزشی
دکتر کاميار علايی پژوهشگر کنونی دانشگاه هاروارد می گويد نسبت افزايش بيماری های آميزشی و ايدز، يک نسبت مستقيم است و از اين رو مناطقی که ميزان بيماری های آميزشی بالايی دارند ازجمله منطقه مرزی ميان ايران و جمهوری آذربايجان ، تحت بررسی دقيق قرار می گيرند.
وی می گوید : «تردد ميان اين کشورها و ايران، يکی از عوامل درصد بالای اين بيماری هاست. افرادی تنها برای يک روز به ايران می آيند و بعد که برمی گردند، می توانند باعث انتقال بيماری های آميزشی باشند. مشکل ما اين است که در جايی که بيماری آميزشی افزايش پيدا می کند، به سرعت ايدز هم زياد می شود و به همين خاطر اين مناطق بيشتر تحت بررسی قرار گرفته اند.».
او می گويد اميدوار است که مبتلايان به بيماری های آميزشی شناسايی بشوند تا با درمان و شيوه های مناسب، از ابتلای آن ها به ايدز پيشگيری شود.
