هفته گذشته در وین، پایتخت اتریش، اعلام شد که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاعات تازه‌ای از فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران منتشر خواهد کرد.
دولت اسلامی ایران همواره اصرار کرده است که فعالیت‌های هسته‌ای آن صلح‌آمیز و صرفا برای تولید نیروی برق انجام می‌شود و روز دوشنبه هم مراسم «پیش‌راه‌اندازی» نیروگاه بوشهر را با حضور مقام‌های ایرانی و روس برگزار کرد.
علی واعظ، کارشناس امور اتمی و مدیر پروژه ایران در فدراسیون دانشمندان آمریکا، در گفت‌وگو با رادیوفردا می‌گوید که دولت ایران با سوء‌استفادۀ تبلیغاتی در راه‌اندازی ناقص نیروگاه بوشهر، از پرداختن به مسائل مهم مربوط به ایمنی این نیروگاه پرهیز می‌کند:
علی واعظ: اصولا جمهوری اسلامی سعی می‌کند از هر واقعه‌ای که در مورد نیروگاه بوشهر صورت می‌گیرد، نهایت استفاده- و حتی می‌شود گفت سوء‌استفاده- تبلیغاتی را از احساسات ملی و میهن‌پرستانه مردم ببرد. به همین لحاظ است که کوچک‌ترین اتفاقی که رخ می‌دهد را بسیار بزرگ‌تر از آن چه که هست، نشان می‌دهد.
علی واعظ، کارشناس امور اتمی و مدیر پروژه ایران در فدراسیون دانشمندان آمریکا
معمولا در همه جای دنیا وقتی یک نیروگاه با صد در صد قدرت آماده بهره‌برداری است، مراسم افتتاح صورت می‌گیرد. ولی جمهوری اسلامی در ایران سعی می‌کند که اگر با ۶ درصد قدرت حتی، این نیروگاه به شبکه سراسری برق وصل می‌کند، آن را به عنوان یک رویداد بسیار مهم مطرح کند.
بعد از آن یک مراسم پیش‌راه‌اندازی برگزار می‌کند و در نهایت هم مراسم راه‌اندازی را برگزار می‌کند.
این نیروگاه بعد از ۳۷ سال دارد راه‌اندازی می‌شود. در دوره جمهوری اسلامی و از زمانی که روس‌ها ساخت آن را برعهده گرفتند، چیزی حدود لااقل با یازده سال تاخیر مواجه بوده است.
اصولا جنبه ایمنی یکی از آن جنبه‌هایی است که جمهوری اسلامی در نهایت عدم شفافیت با آن برخورد می‌کند. همان طور که گفتید این اولین تجربه ایران در استفاده از یک نیروگاه هسته‌ای است و فرانسه، همان طور که گفتید، حداقل پنج دهه است که از نیروگاه‌های هسته‌ای استفاده می‌کند و ۷۵ درصد برقش را از نیروگاه‌های هسته‌ای خود تامین می‌کند.
احتمال بروز سانحه در همه جای دنیا وجود دارد. اما این مهم است که چه طور می‌شود از بروز آن پیشگیری کرد یا چگونه می‌شود در صورت بروز سانحه، با آن مقابله کرد.
امید است که هم اکنون که نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ایران راه‌اندازی شده است، این کشور حداقل به کنوانسیون ایمنی هسته‌ای بپیوندد. این پیوستن اجازه خواهد داد تا نظارت بین‌المللی برای ایمنی نیروگاه بوشهر صورت بگیرد و همچنین این امید تقویت می‌شود که همکاری‌های بین آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و ایران در مورد ایمنی این نیروگاه صورت گیرد.
به هر حال از آن چه که ما در برخورد و مقابله با زلزله‌های رخ داده در ایران دیدیم، فهمیدیم که مدیریت بحران در ایران، متاسفانه در غایت بی‌کفایتی انجام می‌شود.
یک مشکل عمده این است که مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور برخلاف اکثر کشورهایی که دارای نیروگاه هسته‌ای هستند، مستقل از دولت نیست. بلکه زیرمجموعه‌ای از سازمان انرژی اتمی ایران است.
در بسیاری از کشور‌ها، از جمله در آمریکا، این مراکز ایمنی به قدری قدرتمندند که حتی می‌توانند جلوی فعالیت یک نیروگاه را بگیرند.
در لانگ‌آیلند نیویورک، در اوایل دهه هشتاد، نیروگاهی به قیمت شش میلیارد دلار ساخته شد. اما چون مرکز نظام ایمنی هسته‌ای آمریکا این مرکز را به اندازه کافی ایمن ندانسته بود، و طرح‌هایی برای تخلیه مردم لانگ‌آیلند در صورت بروز سانحه وجود نداشت، این نیروگاه بدون این که حتی راه‌اندازی شود، تعطیل شد.
ولی این فقط قسمتی از سیاست عدم شفاف‌سازی دولت ایران است. در جنبه‌های اقتصادی این نیروگاه و مسئله هزینه و سود آن نیز شفافیت وجود ندارد.
به عنوان مثال، آقای احمدیان، معاون نیروگاه‌های سازمان انرژی اتمی ایران، اخیرا گفته بودند که مصلحت نیست که رقم دقیق هزینه ساخت نیروگاه بوشهر را اعلام کنیم.
اینجا هم با این شرایط روبه‌رو هستیم که دولتی سعی می‌کند به طور گزینشی اخبار مثبت را خیلی بزرگ جلوه دهد و بر اخبار منفی که نشان‌دهنده سوء مدیریت بسیار طولانی در ساخت این نیروگاه است، سرپوش بگذارد.
گفت‌وگوی نادر صدیقی با علی واعظ، کارشناس اتمی
دولت اسلامی ایران همواره اصرار کرده است که فعالیت‌های هسته‌ای آن صلح‌آمیز و صرفا برای تولید نیروی برق انجام می‌شود و روز دوشنبه هم مراسم «پیش‌راه‌اندازی» نیروگاه بوشهر را با حضور مقام‌های ایرانی و روس برگزار کرد.
علی واعظ، کارشناس امور اتمی و مدیر پروژه ایران در فدراسیون دانشمندان آمریکا، در گفت‌وگو با رادیوفردا می‌گوید که دولت ایران با سوء‌استفادۀ تبلیغاتی در راه‌اندازی ناقص نیروگاه بوشهر، از پرداختن به مسائل مهم مربوط به ایمنی این نیروگاه پرهیز می‌کند:
علی واعظ: اصولا جمهوری اسلامی سعی می‌کند از هر واقعه‌ای که در مورد نیروگاه بوشهر صورت می‌گیرد، نهایت استفاده- و حتی می‌شود گفت سوء‌استفاده- تبلیغاتی را از احساسات ملی و میهن‌پرستانه مردم ببرد. به همین لحاظ است که کوچک‌ترین اتفاقی که رخ می‌دهد را بسیار بزرگ‌تر از آن چه که هست، نشان می‌دهد.
بعد از آن یک مراسم پیش‌راه‌اندازی برگزار می‌کند و در نهایت هم مراسم راه‌اندازی را برگزار می‌کند.
این نیروگاه بعد از ۳۷ سال دارد راه‌اندازی می‌شود. در دوره جمهوری اسلامی و از زمانی که روس‌ها ساخت آن را برعهده گرفتند، چیزی حدود لااقل با یازده سال تاخیر مواجه بوده است.
- با توجه به رویدادی که در یکی از نیروگاه‌های اتمی فرانسه رخ داد، و با تکیه بر این موضوع که فرانسوی‌ها دارای یک تکنولوژی پیشرفته در ساخت نیروگاه‌های اتمی هستند، آیا فکر نمی‌کنید که اصرار بر مدیریت نیروگاه اتمی بوشهر توسط جمهوری اسلامی ایران یک امر زودرس باشد و مخاطراتی در زمینه ایمنی را متوجه ایرانیان کند؟
اصولا جنبه ایمنی یکی از آن جنبه‌هایی است که جمهوری اسلامی در نهایت عدم شفافیت با آن برخورد می‌کند. همان طور که گفتید این اولین تجربه ایران در استفاده از یک نیروگاه هسته‌ای است و فرانسه، همان طور که گفتید، حداقل پنج دهه است که از نیروگاه‌های هسته‌ای استفاده می‌کند و ۷۵ درصد برقش را از نیروگاه‌های هسته‌ای خود تامین می‌کند.
احتمال بروز سانحه در همه جای دنیا وجود دارد. اما این مهم است که چه طور می‌شود از بروز آن پیشگیری کرد یا چگونه می‌شود در صورت بروز سانحه، با آن مقابله کرد.
امید است که هم اکنون که نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ایران راه‌اندازی شده است، این کشور حداقل به کنوانسیون ایمنی هسته‌ای بپیوندد. این پیوستن اجازه خواهد داد تا نظارت بین‌المللی برای ایمنی نیروگاه بوشهر صورت بگیرد و همچنین این امید تقویت می‌شود که همکاری‌های بین آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و ایران در مورد ایمنی این نیروگاه صورت گیرد.
به هر حال از آن چه که ما در برخورد و مقابله با زلزله‌های رخ داده در ایران دیدیم، فهمیدیم که مدیریت بحران در ایران، متاسفانه در غایت بی‌کفایتی انجام می‌شود.
- جای نگرانی دارد که اگر سانحه‌ای در بوشهر روی دهد، به عنوان مثال، اساسا طرحی برای تخلیه مردم بوشهر از منطقه وجود دارد یا خیر؟ آیا مردم آن ناحیه آموزش‌های لازم را دیده‌اند تا در صورت بروز چنین سانحه‌ای، بدانند که باید چگونه برخورد کنند؟ یا خیر؟
- حدس شما چیست؟ آیا فکر می‌کنید که چنین پیش‌بینی‌هایی در سازمان انرژی اتمی ایران انجام گرفته است؟
یک مشکل عمده این است که مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور برخلاف اکثر کشورهایی که دارای نیروگاه هسته‌ای هستند، مستقل از دولت نیست. بلکه زیرمجموعه‌ای از سازمان انرژی اتمی ایران است.
در بسیاری از کشور‌ها، از جمله در آمریکا، این مراکز ایمنی به قدری قدرتمندند که حتی می‌توانند جلوی فعالیت یک نیروگاه را بگیرند.
در لانگ‌آیلند نیویورک، در اوایل دهه هشتاد، نیروگاهی به قیمت شش میلیارد دلار ساخته شد. اما چون مرکز نظام ایمنی هسته‌ای آمریکا این مرکز را به اندازه کافی ایمن ندانسته بود، و طرح‌هایی برای تخلیه مردم لانگ‌آیلند در صورت بروز سانحه وجود نداشت، این نیروگاه بدون این که حتی راه‌اندازی شود، تعطیل شد.
ولی این فقط قسمتی از سیاست عدم شفاف‌سازی دولت ایران است. در جنبه‌های اقتصادی این نیروگاه و مسئله هزینه و سود آن نیز شفافیت وجود ندارد.
به عنوان مثال، آقای احمدیان، معاون نیروگاه‌های سازمان انرژی اتمی ایران، اخیرا گفته بودند که مصلحت نیست که رقم دقیق هزینه ساخت نیروگاه بوشهر را اعلام کنیم.
اینجا هم با این شرایط روبه‌رو هستیم که دولتی سعی می‌کند به طور گزینشی اخبار مثبت را خیلی بزرگ جلوه دهد و بر اخبار منفی که نشان‌دهنده سوء مدیریت بسیار طولانی در ساخت این نیروگاه است، سرپوش بگذارد.
