این گزارش که دوره آوریل ۲۰۱۱ تا پایان فوریه ۲۰۱۲ را در برمی‌گیرد در مقدمه خود اشاره می‌کند که هنوز هم نقض آزادی مذهب به عنوان یکی از مبانی حقوق بشر در اکثر کشورهای جهان ادامه دارد. قوانین و رفتار حکومت‌ها در نقض این آزادی‌ها نقش مهمی ایفا کرده و معمولا اقلیت‌های مذهبی علاوه بر تبعیض‌های اجتماعی هدف سرکوب، آزار و اذیت و حتی حملات خشونت‌آمیز قرار می‌گیرند.
در مقدمه این گزارش که به دست «کمیسیون آمریکایی آزادی مذهبی در جهان» تهیه و تدوین شده از جمله مهم‌ترین موارد نقض آزادی‌های مذهبی به اعمال فشار و سرکوب مخالفان حکومت مصر تحت عنوان «بی‌دینان» و حملات خشونت‌آمیز به قبطی‌های مصر، سرکوب اقلیت‌های مذهبی در ایران، حملات خشونت‌آمیز و گسترده به مسیحیان نیجریه به عنوان برجسته‌ترین نمونه‌های بروز نقض آزادی‌های مذهبی اشاره شده و گسترش تبلیغات و عقاید افراطی و اسلام‌گرایی بنیادگرا هنوز هم یکی از مهم‌ترین عوامل بروز درگیری‌های مذهبی در جهان اسلام توصیف می‌شود.
گزارش سالانه دولت آمریکا درباره آزادی‌های مذهبی، به طور مفصل به وضعیت کشورهایی می‌پردازد که از نظر تهیه‌کنندگان این گزارش محل نگرانی ویژه‌ای‌اند. یکی از این کشورها ایران است.
در این گزارش آمده است که حکومت ایران به آزار و اذیت و نقض سیستماتیک حقوق اقلیت‌های مذهبی ادامه می‌دهد. رژیم جمهوری اسلامی نظامی استبدادی مذهبی است و طبق قوانین و سنت‌های حاکم با شهروندان بر اساس تعلقات مذهبی آنها برخورد می‌کند. شرایط اقلیت‌های مذهبی طی سال گذشته وخیم‌تر شده و به‌خصوص بهاییان، برخی از شاخه‌های مسیحیت و دراویش مورد حملات فیزیکی، بازداشت و محاکمه‌های غیرقانونی واقع شده‌اند. حتی اقلیت‌های مذهبی که طبق قانون حقوق آنها در ایران به رسمیت شناخته شده است یعنی یهودیان، مسیحیان، آشوری‌ها، ارمنی‌ها و زرتشتی‌ها مورد تبعیض قرار می‌گیرند.
فشارهای حکومت حتی روحانیون مسلمان، چه شیعه و چه سنی، که منتقد نظام حاکم باشند را نیز شامل می‌شود. در عین حال فعالان حقوق بشر و منتقدان و دگراندیشان همواره به بهانه یا اتهام‌هایی نظیر مخالفت با دین و «خداستیزی» یا «محاربه» بازداشت شده و سرکوب می‌شوند. گسترش یهودی‌ستیزی و تکرار انکار هولوکاست، کشتار یهودیان، توسط مقامات ارشد حکومت ایران نگرانی شدیدی را در میان یهودیان این کشور ایجاد کرده است.
از زمان برگزاری انتخابات بحث‌انگیز سال ۲۰۰۹ وضعیت آزادی‌های مذهبی همچون سایر مظاهر آزادی‌های مدنی به شدت بد‌تر شده و به وضعیت سال‌های اول روی کار آمدن جمهوری اسلامی بازگشته است. تعداد بازداشت‌ها، موارد شکنجه و اعدام زندانیان افزایش یافته و این شدت عمل حتی مسلمانان ناراضی و مخالف دولت را نیز شامل می‌شود.
طی دوره مورد گزارش، حکومت ایران با استفاده از قوانین مذهبی مخالفان خود از جمله پیروان مذاهب دیگر، فعالان مدنی و فعالان جنبش زنان را سرکوب کرده و حقوق تضمین شده این افراد طبق منشورهای بین‌المللی را زیر پا گذاشته است.
توصیه‌ها
در بخش توصیه‌های این گزارش خاطرنشان می‌شود که دولت آمریکا طی سال گذشته در عرصه دفاع از حقوق بشر فعال بوده و با انتشار اطلاعیه‌ها و موضع‌گیری‌های علنی مقامات ارشد این دولت یا از طریق فعالیت در مجامع بین‌المللی سعی کرده است به موارد نقض حقوق بشر و از جمله آزار اقلیت‌های مذهبی اعتراض کند.
دولت آمریکا باید با هدف قرار دادن افراد و مقام‌های مشخص در حکومت ایران از جمله آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر، و محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور، نقش این مسئولان را در تداوم فشارهای مذهبی در جامعه ایران برجسته‌تر کرده و همراه با سایر کشورها و مجامع بین‌المللی از جمله اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد افرادی را که مسئول این اعمال هستند مورد مجازات قرار دهد.
در بخش‌های بعدی این گزارش علاوه بر تشریح فضای سرکوب و تشدید اختناق در ایران طی دو سال گذشته که همه منتقدان و مخالفان از جمله شیعیان را در برگرفته است به وضعیت تک‌تک اقلیت‌های مذهبی در ایران پرداخته شده است.
اهل سنت
در مورد اهل سنت یادآوری شده است که تبعیض گسترده در حق پیروان این مذهب که معمولا در مناطق مرزی ایران زندگی می‌کنند ادامه دارد. همزمان حملات به برخی از اماکن مذهبی اهل سنت و حمله و اعمال فشار به روحانیون این مذهب ادامه یافته است. نمایندگان سنی‌مذهب مجلس ایران بار‌ها در این مورد اعتراض کرده و در نامه‌ای خطاب به رهبر ایران خواستار پایان دادن به این محدودیت‌ها شده و از جمله خواسته‌اند که پس از سال‌ها انتظار اجازه بنای یک مسجد برای سنی‌ها در شهر تهران داده شود.
دراویش
در مورد دراویش ایران نیز بازداشت پیروان این آیین طی سال گذشته افزایش یافته و به طور کلی فشار حکومت برای محدود کردن آنها بیشتر شده است. طی سال‌های اخیر چند صد نفر از پیروان این آیین بازداشت شده و همزمان تمام دستگاه‌های تبلیغاتی از جمله تلویزیون دولتی ایران برنامه‌های متعددی را برای تخریب وجهه این آیین و به خصوص پیروان شاخه نعمت‌اللهی پخش می‌کنند. در عین حال گزارش‌هایی منتشر شده حاکی از این که حکومت در حال بررسی قانونی برای ممنوع کردن صوفی‌گری در ایران است.
بهاییان
از میان اقلیت‌های مذهبی غیرمسلمان، بهایی‌ها بیشتر از همه تحت فشار قرار دارند. جمعیت پیروان این آیین در ایران حدود ۳۰۰ هزار نفر است و آنها از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی از بسیاری از حقوق شهروندی از جمله حق تحصیلات عالی و اشتغال در ادارات دولتی و وابسته به آن محروم‌اند. تعداد زیادی از بهاییان هنوز در زندان و منتظر محاکمه هستند و به گفته نهادهای مدافع حقوق بشر پرونده‌هایی علیه ۴۰۰ نفر بهایی در ایران در جریان است.
مسیحیان
در مورد جامعه مسیحیان نیز به نظر می‌رسد که حملات و اعمال فشار حکومت به اجتماعات و اماکن مذهبی مسیحیان به خصوص مسیحیان انجیلی افزایش یافته است. اما رهبران شاخه‌های قدیمی مسیحیت در ایران یعنی ارامنه و آشوری‌ها نیز از اذیت و آزار در امان نبوده‌اند. فعالیت کلیساهای اسقفی (انجیلی) در ایران به شدت کنترل می‌شود و حکومت تمام اعضای آنها را شناسایی کرده و زیر نظر دارد. طی یک سال و نیم گذشته حدود ۳۰۰ نفر از مسیحیان نوکیش ایرانی بازداشت و به شکل ناعادلانه‌ای محاکمه شده‌اند.
یهودی‌ستیزی
در بخش دیگری از این گزارش به تشدید فضای یهودی‌ستیزی در ایران اشاره شده و گفته می‌شود که تحت تاثیر لحن تند بسیاری از مقامات و از جمله انکار هولاکوست و قتل عام یهودیان توسط محمود احمدی‌نژاد این نوع تبلیغات در رسانه‌های دولتی و محافل مذهبی تندرو وابسته به حکومت گسترش یافته است. جامعه یهودیان ایران که جمعیت آن بیش از ۲۵ تا ۳۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود با وجود آن که در قانون اساسی جزء اقلیت‌های قانونی شناخته شده‌اند ولی از حقوق و امکانات برابر تحصیلی، شغلی و سیاسی برخوردار نیستند.
در بخش پایانی این گزارش به دولت آمریکا توصیه می‌شود که با تداوم حمایت فعالانه از حقوق بشر و آزادی‌های مدنی و مذهبی در ایران به رژیم جمهوری اسلامی فشار بیشتر و موثرتری وارد کند.
سه محور اصلی توصیه‌های این گزارش عبارتند از:
-مبارزه برای جلوگیری از نقض آزادی‌های مذهبی و حمایت از دموکراسی و حقوق بشر
-اعمال تحریم‌های هدفمند در مورد مقام‌ها و نهادهایی که حقوق و آزادی‌های مذهبی را نقض می‌کنند
-توسعه و کمک به گسترش آزادی‌های مذهبی و عقیدتی زیر چتر دفاع از حقوق بشر از طریق تمامی مراجع و نهادهای موجود
در بخش تحریم‌های هدفمند مقامات حکومت ایران تاکید می‌شود که چهره‌های اصلی و تصمیم‌گیر در مورد سیاست‌های سرکوب‌گرانه حکومت باید مشخصا مورد مجازات یا تحریم قرار بگیرند. این فهرست باید افراد زیر را شامل شده و با افزودن چهره‌ها و مقامات دیگر تکمیل شود:
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور، صادق اردشیر لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، آیت‌الله احمد جنتی، رئیس شورای نگهبان، آیت‌الله مصباح یزدی، عضو مجلس خبرگان، حسین شریعتمداری، سردبیر و مدیرمسئول روزنامه کیهان، محمد مقیسه، قاضی شعبه ۲۸ دادگاه‌های انقلاب اسلامی، عباس پیرعباسی، قاضی شعبه ۲۶ دادگاه‌های انقلاب اسلامی، ابوالقاسم صلواتی، قاضی شعبه ۱۵ دادگاه‌های انقلاب اسلامی
در مقدمه این گزارش که به دست «کمیسیون آمریکایی آزادی مذهبی در جهان» تهیه و تدوین شده از جمله مهم‌ترین موارد نقض آزادی‌های مذهبی به اعمال فشار و سرکوب مخالفان حکومت مصر تحت عنوان «بی‌دینان» و حملات خشونت‌آمیز به قبطی‌های مصر، سرکوب اقلیت‌های مذهبی در ایران، حملات خشونت‌آمیز و گسترده به مسیحیان نیجریه به عنوان برجسته‌ترین نمونه‌های بروز نقض آزادی‌های مذهبی اشاره شده و گسترش تبلیغات و عقاید افراطی و اسلام‌گرایی بنیادگرا هنوز هم یکی از مهم‌ترین عوامل بروز درگیری‌های مذهبی در جهان اسلام توصیف می‌شود.
گزارش سالانه دولت آمریکا درباره آزادی‌های مذهبی، به طور مفصل به وضعیت کشورهایی می‌پردازد که از نظر تهیه‌کنندگان این گزارش محل نگرانی ویژه‌ای‌اند. یکی از این کشورها ایران است.
در این گزارش آمده است که حکومت ایران به آزار و اذیت و نقض سیستماتیک حقوق اقلیت‌های مذهبی ادامه می‌دهد. رژیم جمهوری اسلامی نظامی استبدادی مذهبی است و طبق قوانین و سنت‌های حاکم با شهروندان بر اساس تعلقات مذهبی آنها برخورد می‌کند. شرایط اقلیت‌های مذهبی طی سال گذشته وخیم‌تر شده و به‌خصوص بهاییان، برخی از شاخه‌های مسیحیت و دراویش مورد حملات فیزیکی، بازداشت و محاکمه‌های غیرقانونی واقع شده‌اند. حتی اقلیت‌های مذهبی که طبق قانون حقوق آنها در ایران به رسمیت شناخته شده است یعنی یهودیان، مسیحیان، آشوری‌ها، ارمنی‌ها و زرتشتی‌ها مورد تبعیض قرار می‌گیرند.
فشارهای حکومت حتی روحانیون مسلمان، چه شیعه و چه سنی، که منتقد نظام حاکم باشند را نیز شامل می‌شود. در عین حال فعالان حقوق بشر و منتقدان و دگراندیشان همواره به بهانه یا اتهام‌هایی نظیر مخالفت با دین و «خداستیزی» یا «محاربه» بازداشت شده و سرکوب می‌شوند. گسترش یهودی‌ستیزی و تکرار انکار هولوکاست، کشتار یهودیان، توسط مقامات ارشد حکومت ایران نگرانی شدیدی را در میان یهودیان این کشور ایجاد کرده است.
از زمان برگزاری انتخابات بحث‌انگیز سال ۲۰۰۹ وضعیت آزادی‌های مذهبی همچون سایر مظاهر آزادی‌های مدنی به شدت بد‌تر شده و به وضعیت سال‌های اول روی کار آمدن جمهوری اسلامی بازگشته است. تعداد بازداشت‌ها، موارد شکنجه و اعدام زندانیان افزایش یافته و این شدت عمل حتی مسلمانان ناراضی و مخالف دولت را نیز شامل می‌شود.
طی دوره مورد گزارش، حکومت ایران با استفاده از قوانین مذهبی مخالفان خود از جمله پیروان مذاهب دیگر، فعالان مدنی و فعالان جنبش زنان را سرکوب کرده و حقوق تضمین شده این افراد طبق منشورهای بین‌المللی را زیر پا گذاشته است.
توصیه‌ها
در بخش توصیه‌های این گزارش خاطرنشان می‌شود که دولت آمریکا طی سال گذشته در عرصه دفاع از حقوق بشر فعال بوده و با انتشار اطلاعیه‌ها و موضع‌گیری‌های علنی مقامات ارشد این دولت یا از طریق فعالیت در مجامع بین‌المللی سعی کرده است به موارد نقض حقوق بشر و از جمله آزار اقلیت‌های مذهبی اعتراض کند.
دولت آمریکا باید با هدف قرار دادن افراد و مقام‌های مشخص در حکومت ایران از جمله آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر، و محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور، نقش این مسئولان را در تداوم فشارهای مذهبی در جامعه ایران برجسته‌تر کرده و همراه با سایر کشورها و مجامع بین‌المللی از جمله اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد افرادی را که مسئول این اعمال هستند مورد مجازات قرار دهد.
در بخش‌های بعدی این گزارش علاوه بر تشریح فضای سرکوب و تشدید اختناق در ایران طی دو سال گذشته که همه منتقدان و مخالفان از جمله شیعیان را در برگرفته است به وضعیت تک‌تک اقلیت‌های مذهبی در ایران پرداخته شده است.
اهل سنت
در مورد اهل سنت یادآوری شده است که تبعیض گسترده در حق پیروان این مذهب که معمولا در مناطق مرزی ایران زندگی می‌کنند ادامه دارد. همزمان حملات به برخی از اماکن مذهبی اهل سنت و حمله و اعمال فشار به روحانیون این مذهب ادامه یافته است. نمایندگان سنی‌مذهب مجلس ایران بار‌ها در این مورد اعتراض کرده و در نامه‌ای خطاب به رهبر ایران خواستار پایان دادن به این محدودیت‌ها شده و از جمله خواسته‌اند که پس از سال‌ها انتظار اجازه بنای یک مسجد برای سنی‌ها در شهر تهران داده شود.
دراویش
در مورد دراویش ایران نیز بازداشت پیروان این آیین طی سال گذشته افزایش یافته و به طور کلی فشار حکومت برای محدود کردن آنها بیشتر شده است. طی سال‌های اخیر چند صد نفر از پیروان این آیین بازداشت شده و همزمان تمام دستگاه‌های تبلیغاتی از جمله تلویزیون دولتی ایران برنامه‌های متعددی را برای تخریب وجهه این آیین و به خصوص پیروان شاخه نعمت‌اللهی پخش می‌کنند. در عین حال گزارش‌هایی منتشر شده حاکی از این که حکومت در حال بررسی قانونی برای ممنوع کردن صوفی‌گری در ایران است.
بهاییان
از میان اقلیت‌های مذهبی غیرمسلمان، بهایی‌ها بیشتر از همه تحت فشار قرار دارند. جمعیت پیروان این آیین در ایران حدود ۳۰۰ هزار نفر است و آنها از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی از بسیاری از حقوق شهروندی از جمله حق تحصیلات عالی و اشتغال در ادارات دولتی و وابسته به آن محروم‌اند. تعداد زیادی از بهاییان هنوز در زندان و منتظر محاکمه هستند و به گفته نهادهای مدافع حقوق بشر پرونده‌هایی علیه ۴۰۰ نفر بهایی در ایران در جریان است.
مسیحیان
در مورد جامعه مسیحیان نیز به نظر می‌رسد که حملات و اعمال فشار حکومت به اجتماعات و اماکن مذهبی مسیحیان به خصوص مسیحیان انجیلی افزایش یافته است. اما رهبران شاخه‌های قدیمی مسیحیت در ایران یعنی ارامنه و آشوری‌ها نیز از اذیت و آزار در امان نبوده‌اند. فعالیت کلیساهای اسقفی (انجیلی) در ایران به شدت کنترل می‌شود و حکومت تمام اعضای آنها را شناسایی کرده و زیر نظر دارد. طی یک سال و نیم گذشته حدود ۳۰۰ نفر از مسیحیان نوکیش ایرانی بازداشت و به شکل ناعادلانه‌ای محاکمه شده‌اند.
یهودی‌ستیزی
در بخش دیگری از این گزارش به تشدید فضای یهودی‌ستیزی در ایران اشاره شده و گفته می‌شود که تحت تاثیر لحن تند بسیاری از مقامات و از جمله انکار هولاکوست و قتل عام یهودیان توسط محمود احمدی‌نژاد این نوع تبلیغات در رسانه‌های دولتی و محافل مذهبی تندرو وابسته به حکومت گسترش یافته است. جامعه یهودیان ایران که جمعیت آن بیش از ۲۵ تا ۳۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود با وجود آن که در قانون اساسی جزء اقلیت‌های قانونی شناخته شده‌اند ولی از حقوق و امکانات برابر تحصیلی، شغلی و سیاسی برخوردار نیستند.
در بخش پایانی این گزارش به دولت آمریکا توصیه می‌شود که با تداوم حمایت فعالانه از حقوق بشر و آزادی‌های مدنی و مذهبی در ایران به رژیم جمهوری اسلامی فشار بیشتر و موثرتری وارد کند.
سه محور اصلی توصیه‌های این گزارش عبارتند از:
-مبارزه برای جلوگیری از نقض آزادی‌های مذهبی و حمایت از دموکراسی و حقوق بشر
-اعمال تحریم‌های هدفمند در مورد مقام‌ها و نهادهایی که حقوق و آزادی‌های مذهبی را نقض می‌کنند
-توسعه و کمک به گسترش آزادی‌های مذهبی و عقیدتی زیر چتر دفاع از حقوق بشر از طریق تمامی مراجع و نهادهای موجود
در بخش تحریم‌های هدفمند مقامات حکومت ایران تاکید می‌شود که چهره‌های اصلی و تصمیم‌گیر در مورد سیاست‌های سرکوب‌گرانه حکومت باید مشخصا مورد مجازات یا تحریم قرار بگیرند. این فهرست باید افراد زیر را شامل شده و با افزودن چهره‌ها و مقامات دیگر تکمیل شود:
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور، صادق اردشیر لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، آیت‌الله احمد جنتی، رئیس شورای نگهبان، آیت‌الله مصباح یزدی، عضو مجلس خبرگان، حسین شریعتمداری، سردبیر و مدیرمسئول روزنامه کیهان، محمد مقیسه، قاضی شعبه ۲۸ دادگاه‌های انقلاب اسلامی، عباس پیرعباسی، قاضی شعبه ۲۶ دادگاه‌های انقلاب اسلامی، ابوالقاسم صلواتی، قاضی شعبه ۱۵ دادگاه‌های انقلاب اسلامی
