دستیابی توافق بین اتحادیه عرب و دولت سوریه برای پایان دادن به خشونت‌ها شاید تنها چند ساعت ادامه داشت... از زمان دستیابی به این توافق در هفته گذشته تا امروز، همچنان تعدادی از معترضان در خیابان‌های سوریه کشته شده‌اند و علیرغم آزادی تعدادی از زندانیان سیاسی، هنوز صدها نفر در زندان هستند و ارتش سوریه در خیابان به سرکوب معترضان ادامه می‌دهد.
روز دوشنبه، نخست وزیر قطر اعلام کرد که در پی ادامه روند خشونت‌بار در سوریه، اتحادیه عرب جلسه‌ای اضطراری برگزار خواهد کرد و اپوزیسیون سوریه نیز خواستار حمایت بین‌المللی از شهر حمص شده که روز یک‌شنبه در آن یازده نفر کشته شدند.
برای بررسی بیشتر رخدادهای اخیر سوریه، رادیوفردا گفت‌وگویی داشت با هایکو ویمِن، تحلیل‌گر امور خاورمیانه در موسسه علم و سیاست در برلین، و ابتدا از او درباره کارکرد اتحادیه عرب در بحران سوریه پرسیده است.
هایکو ویمن: اتحاديه عرب تلاش زيادی کرد تا راه حلی برای اين بحران در سوريه پيدا کند. اما به نظر می‌آيد توافقی که در روزهای اخير به دست آمده است توسط حکومت سوريه به رسميت شناخته نمی‌شود و اين اتحاديه به شدت تحت فشار است تا حداقل برای اعتبار خودش هم که شده راه حل اين بحران را دنبال کند.
اين اتحاديه هيچ مکانيزمی برای فشار وارد کردن بر سوريه ندارد. اما مشکل ديگری هم که وجود دارد اين است که حتی اگر اتحاديه عرب بگويد که ما تلاش می‌کنيم، ولی تلاش‌مان به نتيجه نرسيد و اجازه‌ای برای دخالت جامعه بين‌الملل يا اعمال تحريم‌های بيشتر را عليه سوريه بدهد، همان طور که در مورد ليبی مشاهده کرديم، در شورای امنيت موانعی مثل روسيه و چين وجود دارند که می‌توانند قطعنامه‌های اين شورا را وتو کنند.
من فکر نمی‌کنم نحوه عمل جامعه بين‌الملل اين طور باشد. همان طور که گفتم ما با وتوی چين و روسيه مواجهيم. دومين مسئله اين است که حتی اگر اين دو کشور از حق وتوی خودشان استفاده نکنند، باز هم مشکل اينجاست که چنين حمايت بين‌المللی چطور و بدون استفاده از نيروی نظامی قابل اجراست؟
چون به نظر می‌آيد که حکومت سوريه تاکيد عجيبی بر ماندن در قدرت دارد و رویدادهای داخلی خودش را به گونه‌ای متفاوت ارزيابی می‌کند. حکومت سوريه اصرار دارد که مردم سوريه هزينه اين شيوه تفکر را پرداخت کنند. و اگر زور و نيروی نظامی در کار نباشد، همين روند ادامه خواهد داشت.
اين که حکومت سوريه ادعا کند که با جامعه بين‌المللی همکاری می‌کند، ولی در واقع هيچ اتفاقی نمی‌افتد و اين روند ادامه پيدا می‌کند.
مطمئنا همه درگير هستند. شما توده‌های مردم را هر جايی که امکانش وجود داشته باشد می‌بينيد. و اين يکی از دلايلی است که می‌بينيم حکومت سوريه به توافق تن در نمی‌دهد و به سرکوبی معترضان ادامه می‌دهد.
چون اگر اين حکومت عقب‌نشينی کند، صدها هزار نفر را در خيابان ها خواهيم ديد. مثل اتفاقی که در طول تابستان در حماه ديديم. برای همين هم حکومت سوريه عقب نشينی نخواهد کرد. چون می داند که با کمی پس کشيدن موجی خواهد آمد که اين حکومت را سرنگون کند.
حتما همين طور است. وقتی به سوريه نگاه می کنيد بايد موارد متعددی را در نظر داشته باشيد و هيچ وقت هم نمی دانيد چه اتفاقی می افتد.
شما تصور کنيد که مثلا تصميم استفاده از نيروی نظامی گرفته باشد، که البته من در اين مورد شک دارم، سناريوی متعددی را می تونيد تصور کنيد. مثلا اين که ارتش سوريه از هم بپاشد. يا اين که کشورهای همسايه در اين عمليات نظامی دخالت کنند.
وضعيت ممکن می تواند شبيه به وضعيتی بشود که در عراق رخ داد. به هر حال اين منطقه از لحاظ ژئوپولوتيک بسيار حساس است و همه نگران رخ دادن چنين اتفاقی هستند.
در عين حال اين روزها تلاش فزاينده ای برای تمرکز روی ايران انجام می شود.
اگر صحبت های اين روزهای مقام های اسرائيلی را دنبال کنيد، متوجه می شويد که آنها بسيار بيشتر به دنبال ايران هستند تا سوريه.
در عين حال رئيس جمهوری آمريکا در حال حاضر هيچ تمايلی به ورود به جنگی ديگر ندارد، چه با ايران و چه با سوريه يا هر جای ديگر.
و اگر اسرائيلی ها يا گروهی که در آمريکا تمايلات موافق دولت اسرائيل دارند، فشاری برای آغاز جنگ در سوريه يا هر کجای ديگر وارد نکنند، آمريکا وارد چنين جنگی نخواهد شد.
روز دوشنبه، نخست وزیر قطر اعلام کرد که در پی ادامه روند خشونت‌بار در سوریه، اتحادیه عرب جلسه‌ای اضطراری برگزار خواهد کرد و اپوزیسیون سوریه نیز خواستار حمایت بین‌المللی از شهر حمص شده که روز یک‌شنبه در آن یازده نفر کشته شدند.
گفت‌وگوی هانا کاویانی با هایکو ویمن، تحلیل‌گر امور خاورمیانه در برلین
برای بررسی بیشتر رخدادهای اخیر سوریه، رادیوفردا گفت‌وگویی داشت با هایکو ویمِن، تحلیل‌گر امور خاورمیانه در موسسه علم و سیاست در برلین، و ابتدا از او درباره کارکرد اتحادیه عرب در بحران سوریه پرسیده است.
هایکو ویمن: اتحاديه عرب تلاش زيادی کرد تا راه حلی برای اين بحران در سوريه پيدا کند. اما به نظر می‌آيد توافقی که در روزهای اخير به دست آمده است توسط حکومت سوريه به رسميت شناخته نمی‌شود و اين اتحاديه به شدت تحت فشار است تا حداقل برای اعتبار خودش هم که شده راه حل اين بحران را دنبال کند.
- اما امروز بحث بر سر اين است که آيا اتحاديه عرب کارايی دارد يا خير؟
اين اتحاديه هيچ مکانيزمی برای فشار وارد کردن بر سوريه ندارد. اما مشکل ديگری هم که وجود دارد اين است که حتی اگر اتحاديه عرب بگويد که ما تلاش می‌کنيم، ولی تلاش‌مان به نتيجه نرسيد و اجازه‌ای برای دخالت جامعه بين‌الملل يا اعمال تحريم‌های بيشتر را عليه سوريه بدهد، همان طور که در مورد ليبی مشاهده کرديم، در شورای امنيت موانعی مثل روسيه و چين وجود دارند که می‌توانند قطعنامه‌های اين شورا را وتو کنند.
- روز دوشنبه اپوزيسيون سوريه خواستار حمايت جامعه بين‌الملل از شهر حمص شد. فکر می‌کنيد دليل اين که جامعه بين‌الملل در اين مورد حرکت جدی نمی‌کند اين است که منتظر است تا اتحاديه عرب همه تلاشش را بکند؟
من فکر نمی‌کنم نحوه عمل جامعه بين‌الملل اين طور باشد. همان طور که گفتم ما با وتوی چين و روسيه مواجهيم. دومين مسئله اين است که حتی اگر اين دو کشور از حق وتوی خودشان استفاده نکنند، باز هم مشکل اينجاست که چنين حمايت بين‌المللی چطور و بدون استفاده از نيروی نظامی قابل اجراست؟
چون به نظر می‌آيد که حکومت سوريه تاکيد عجيبی بر ماندن در قدرت دارد و رویدادهای داخلی خودش را به گونه‌ای متفاوت ارزيابی می‌کند. حکومت سوريه اصرار دارد که مردم سوريه هزينه اين شيوه تفکر را پرداخت کنند. و اگر زور و نيروی نظامی در کار نباشد، همين روند ادامه خواهد داشت.
اين که حکومت سوريه ادعا کند که با جامعه بين‌المللی همکاری می‌کند، ولی در واقع هيچ اتفاقی نمی‌افتد و اين روند ادامه پيدا می‌کند.
- آيا به نظر شما اعتراضات در سوريه فراگير است و تعداد زيادی از مردم اين کشور با اين حرکت اعتراضی همراهند؟
مطمئنا همه درگير هستند. شما توده‌های مردم را هر جايی که امکانش وجود داشته باشد می‌بينيد. و اين يکی از دلايلی است که می‌بينيم حکومت سوريه به توافق تن در نمی‌دهد و به سرکوبی معترضان ادامه می‌دهد.
چون اگر اين حکومت عقب‌نشينی کند، صدها هزار نفر را در خيابان ها خواهيم ديد. مثل اتفاقی که در طول تابستان در حماه ديديم. برای همين هم حکومت سوريه عقب نشينی نخواهد کرد. چون می داند که با کمی پس کشيدن موجی خواهد آمد که اين حکومت را سرنگون کند.
- آيا به نظر شما موقعيت منطقه ای و وضعيت کشورهايی مثل ايران بر تامل جامعه بين الملل در قبال سوريه تاثيرگذار است؟
حتما همين طور است. وقتی به سوريه نگاه می کنيد بايد موارد متعددی را در نظر داشته باشيد و هيچ وقت هم نمی دانيد چه اتفاقی می افتد.
شما تصور کنيد که مثلا تصميم استفاده از نيروی نظامی گرفته باشد، که البته من در اين مورد شک دارم، سناريوی متعددی را می تونيد تصور کنيد. مثلا اين که ارتش سوريه از هم بپاشد. يا اين که کشورهای همسايه در اين عمليات نظامی دخالت کنند.
وضعيت ممکن می تواند شبيه به وضعيتی بشود که در عراق رخ داد. به هر حال اين منطقه از لحاظ ژئوپولوتيک بسيار حساس است و همه نگران رخ دادن چنين اتفاقی هستند.
در عين حال اين روزها تلاش فزاينده ای برای تمرکز روی ايران انجام می شود.
اگر صحبت های اين روزهای مقام های اسرائيلی را دنبال کنيد، متوجه می شويد که آنها بسيار بيشتر به دنبال ايران هستند تا سوريه.
در عين حال رئيس جمهوری آمريکا در حال حاضر هيچ تمايلی به ورود به جنگی ديگر ندارد، چه با ايران و چه با سوريه يا هر جای ديگر.
و اگر اسرائيلی ها يا گروهی که در آمريکا تمايلات موافق دولت اسرائيل دارند، فشاری برای آغاز جنگ در سوريه يا هر کجای ديگر وارد نکنند، آمريکا وارد چنين جنگی نخواهد شد.
