معرفی نه چندان غیرمنتظره شاهزاده نایف، وزیر کشور ۷۸ ساله عربستان، به عنوان ولیعهد، خط بدون تحرک سلطنت توسط فرزندان ابن سعود، بنیان‌گذار پادشاهی سعودی را ادامه داده و تا انتقال رهبری به نسل بعد، عدم تغییر در ادامه سیاست‌های محافظه‌کاران در این کشور نفت‌خیز و ثروتمند را ضمانت خواهد کرد.
با در نظر گرفتن سن و وضعیت سلامتی ملک عبدالله، انتظار نمی‌رود که پادشاهی او زمانی طولانی ادامه یابد. عبدالله ۸۷ ساله تنها طی سال جاری سه عمل جراحی را پشت سر گذاشته است.
پادشاه کنونی در مقایسه با ملک فهد، پادشاه سابق سعودی، و شاهزاده نایف ولیعهد تازه و پادشاه بعدی، انعطاف‌پذیر‌تر به نظر می‌رسد.
نگرانی‌های ناشی از شکل گرفتن «بهار عربی»، در کشور‌های مسلمان، عبدالله را وادار ساخت تا به انجام اصلاحاتی در نظام حکومتی اقتدارگرای این کشور سنتی تن دهد. اما دامنه این اصلاحات از صدور اجازه برگزاری انتخابات محلی فرا‌تر نرفت و حتی قبول درخواست زنان برای داشتن حق رانندگی را نیز در برنگرفت.
شاهزاده نایف ابن عبدالعزیز آل سعود که یک هفته پس از مرگ برادر ناتنی خود شاهزاده سلطان، مقام او را به دست آورد، از سال ۱۹۷۵ تاکنون منصب وزارت کشور عربستان را در اختیار داشته و در ردیف محافظه‌کاران خانواده سعودی قرار دارد.
شیوه رسیدن به پادشاهی
بنا بر تصمیم ملک عبدالعزیز، بنیان‌گذار پادشاهی سعودی، که از سال ۱۹۰۲ تا ۱۹۵۳ قدرت را در آن کشور در دست داشت، مقام پادشاهی می‌باید نزد فرزندان او حفظ شود.
عبدالعزیز به منظور حفظ اتحاد قبیله‌ای در این کشور سنت‌گرا، با ۳۲ زن از میان قبایل بانفوذ عربستان ازدواج کرد. از وی ۷۰ فرزند دختر و پسر به جای ماند. عبدالله از قبیله الشمری ششمین پادشاه سعودی است.
برادران دیگر ملک عبدالله از قبیله السدیری، بنی‌خالد، بنی تمیم، العنزه و العجمان به ترتیب در عرصه‌های امنیتی، سیاسی، مالی و نظامی عربستان قدرت را در اختیار دارند.
طایفه السدیری حوزه‌های امنیتی، مذهبی و فرماندهی گارد سلطنتی سعودی را در اختیار دارند. حوزه سیاست خارجی، نفت و اداره امور مالی در اختیار قبیله الشمری است.
میان دو قبیله الشمری و السدیری طی چند دهه گذشته رقابت‌های جدی وجود داشته و دامنه این رقابت در شرایطی به اختلاف و درگیری نیز کشیده است. طایفه الشمری که عبدالله پادشاه کنونی متعلق به آن است، تا حدودی به شیعیان عربستان نزدیک است.
ملک عبدالعزیز ۴ همسر از قبیله الشمری اختیار کرده بود. تعداد همسران وی نشانه اعتبار قبیله الشمری در مقایسه با قبایل دیگر بود.
در سال ۲۰۰۶ و پس از در گذشت ملک فهد، عبدالله برای پیشگیری از بروز بحران پادشاهی، و درگیری نزد مدعیان پادشاهی سعودی، به تشکیل یک شورای خانوادگی برای انتخاب ولیعهد مبادرت کرد.
شورای یاد شده، یک هفته پس از درگذشت سلطان، نایف را به عنوان ولیعهد برگزید. بعد از نایف که او نیز از بیماری‌های متعدد رنج می‌برد، شاهزاده سلمان برادر تنی او به سلطنت خواهد رسید.
در صورت ادامه وضع موجود، تنها بعد از سلطنت سلمان است که بحران بر سر جانشینی وی، می‌تواند حکومت خانواده سعودی را در عربستان مورد تهدید جدی قرار دهد.
حمایت غرب
نایف علاوه بر برخورداری از حمایت محافل مذهبی عربستان از حمایت آمریکا نیز برخوردار است. مقابله نایف با القاعده، و تلاش شخصی وی در جهت قطع کمک‌های مالی ارسالی از عربستان برای رهبران القاعده را می‌توان از جمله دلایل حمایت آمریکا از به قدرت رسیدن وی تلقی کرد.
به علاوه گفته می‌شود که چهره‌های با نفوذ‌تر در دربار سعودی، و به تعبیری بالا‌تر از نایف در سلسله مراتب جانشینی، مانند بندر، رئیس شورای امنیت ملی عربستان، که ۲۲ سال سفارت سعودی در واشینگتن را عهده‌دار بود، و همچنین فیصل، وزیر خارجه عربستان، به ترتیب از سرطان لنفاوی و پارکینسون رنج می‌برند.
شاهزاده نایف یازدهمین فرزند عبدالعزیز است که در آینده‌ای نه چندان دور در عربستان به پادشاهی خواهد رسید. قبیله السدیری و شاهزاده نایف ولیعهد تازه عربستان، دارای پیوند‌های نزدیک با وهابی‌های سعودی‌اند.
با توجه به خصوصیت‌های رفتاری نایف در مقام وزیر کشور عربستان، نزدیکی وی با وهابی‌ها و مذهبیون عربستان که در تقابل آشکار با شیعیان قرار دارند، و به‌خصوص نقش غیر قابل انکار وی در اعزام نیرو‌های امنیتی سعودی به بحرین، برای مقابله با نا‌آرامی‌های شیعیان، نا‌خشنودی جمهوری اسلامی ایران از انتصاب نایف به عنوان ولیعهد عربستان را نمی‌توان رازی سر به مهر به حساب آورد.
با در نظر گرفتن سن و وضعیت سلامتی ملک عبدالله، انتظار نمی‌رود که پادشاهی او زمانی طولانی ادامه یابد. عبدالله ۸۷ ساله تنها طی سال جاری سه عمل جراحی را پشت سر گذاشته است.
پادشاه کنونی در مقایسه با ملک فهد، پادشاه سابق سعودی، و شاهزاده نایف ولیعهد تازه و پادشاه بعدی، انعطاف‌پذیر‌تر به نظر می‌رسد.
نگرانی‌های ناشی از شکل گرفتن «بهار عربی»، در کشور‌های مسلمان، عبدالله را وادار ساخت تا به انجام اصلاحاتی در نظام حکومتی اقتدارگرای این کشور سنتی تن دهد. اما دامنه این اصلاحات از صدور اجازه برگزاری انتخابات محلی فرا‌تر نرفت و حتی قبول درخواست زنان برای داشتن حق رانندگی را نیز در برنگرفت.
شاهزاده نایف ابن عبدالعزیز آل سعود که یک هفته پس از مرگ برادر ناتنی خود شاهزاده سلطان، مقام او را به دست آورد، از سال ۱۹۷۵ تاکنون منصب وزارت کشور عربستان را در اختیار داشته و در ردیف محافظه‌کاران خانواده سعودی قرار دارد.
شیوه رسیدن به پادشاهی
بنا بر تصمیم ملک عبدالعزیز، بنیان‌گذار پادشاهی سعودی، که از سال ۱۹۰۲ تا ۱۹۵۳ قدرت را در آن کشور در دست داشت، مقام پادشاهی می‌باید نزد فرزندان او حفظ شود.
عبدالعزیز به منظور حفظ اتحاد قبیله‌ای در این کشور سنت‌گرا، با ۳۲ زن از میان قبایل بانفوذ عربستان ازدواج کرد. از وی ۷۰ فرزند دختر و پسر به جای ماند. عبدالله از قبیله الشمری ششمین پادشاه سعودی است.
برادران دیگر ملک عبدالله از قبیله السدیری، بنی‌خالد، بنی تمیم، العنزه و العجمان به ترتیب در عرصه‌های امنیتی، سیاسی، مالی و نظامی عربستان قدرت را در اختیار دارند.
طایفه السدیری حوزه‌های امنیتی، مذهبی و فرماندهی گارد سلطنتی سعودی را در اختیار دارند. حوزه سیاست خارجی، نفت و اداره امور مالی در اختیار قبیله الشمری است.
میان دو قبیله الشمری و السدیری طی چند دهه گذشته رقابت‌های جدی وجود داشته و دامنه این رقابت در شرایطی به اختلاف و درگیری نیز کشیده است. طایفه الشمری که عبدالله پادشاه کنونی متعلق به آن است، تا حدودی به شیعیان عربستان نزدیک است.
ملک عبدالعزیز ۴ همسر از قبیله الشمری اختیار کرده بود. تعداد همسران وی نشانه اعتبار قبیله الشمری در مقایسه با قبایل دیگر بود.
در سال ۲۰۰۶ و پس از در گذشت ملک فهد، عبدالله برای پیشگیری از بروز بحران پادشاهی، و درگیری نزد مدعیان پادشاهی سعودی، به تشکیل یک شورای خانوادگی برای انتخاب ولیعهد مبادرت کرد.
شورای یاد شده، یک هفته پس از درگذشت سلطان، نایف را به عنوان ولیعهد برگزید. بعد از نایف که او نیز از بیماری‌های متعدد رنج می‌برد، شاهزاده سلمان برادر تنی او به سلطنت خواهد رسید.
در صورت ادامه وضع موجود، تنها بعد از سلطنت سلمان است که بحران بر سر جانشینی وی، می‌تواند حکومت خانواده سعودی را در عربستان مورد تهدید جدی قرار دهد.
حمایت غرب
نایف علاوه بر برخورداری از حمایت محافل مذهبی عربستان از حمایت آمریکا نیز برخوردار است. مقابله نایف با القاعده، و تلاش شخصی وی در جهت قطع کمک‌های مالی ارسالی از عربستان برای رهبران القاعده را می‌توان از جمله دلایل حمایت آمریکا از به قدرت رسیدن وی تلقی کرد.
به علاوه گفته می‌شود که چهره‌های با نفوذ‌تر در دربار سعودی، و به تعبیری بالا‌تر از نایف در سلسله مراتب جانشینی، مانند بندر، رئیس شورای امنیت ملی عربستان، که ۲۲ سال سفارت سعودی در واشینگتن را عهده‌دار بود، و همچنین فیصل، وزیر خارجه عربستان، به ترتیب از سرطان لنفاوی و پارکینسون رنج می‌برند.
شاهزاده نایف یازدهمین فرزند عبدالعزیز است که در آینده‌ای نه چندان دور در عربستان به پادشاهی خواهد رسید. قبیله السدیری و شاهزاده نایف ولیعهد تازه عربستان، دارای پیوند‌های نزدیک با وهابی‌های سعودی‌اند.
با توجه به خصوصیت‌های رفتاری نایف در مقام وزیر کشور عربستان، نزدیکی وی با وهابی‌ها و مذهبیون عربستان که در تقابل آشکار با شیعیان قرار دارند، و به‌خصوص نقش غیر قابل انکار وی در اعزام نیرو‌های امنیتی سعودی به بحرین، برای مقابله با نا‌آرامی‌های شیعیان، نا‌خشنودی جمهوری اسلامی ایران از انتصاب نایف به عنوان ولیعهد عربستان را نمی‌توان رازی سر به مهر به حساب آورد.
