جايزه کتاب اروپايی سال ۲۰۱۴ چند روز پيش برای بار دوم و اين بار به خاطر کتاب «قاره آشفته و قدرتمند: آينده اروپا چيست؟» در پايتخت اتحاديه اروپا، بروکسل به آنتونی گيدنز جامعه‌شناس مشهور بريتانيايی تقديم شد.
اين جايزه که بناست «ارزش‌های اروپايی» را معرفی کند و «هويت فرهنگی» اتحاديه اروپا را به شهروندانش و جهان بشناساند، امسال به کتاب نويسنده‌ای تعلق گرفت که معتقد است اتحاديه اروپا عليرغم جمعيت ۵۰۰ ميليون نفری فعلی و صف دراز کشورهای متقاضی پيوستن به آن اگر در فلسفه بنيادين تشکيل خود بازنگری نکند، از بحران فعلی سر سلامت به در نخواهد برد.
گيدنز نام کتاب خود را از ايده‌ای الهام گرفته‌است که وينستون چرچيل، نخست‌وزير بريتانيا حدود ۷۰ سال پيش به زبان آورد بود: تشکيل «ايالات متحده اروپا» برای نجات اين قاره «آشفته و قدرتمند» و مردمانش از دشواری و درگيری و فقر. سال‌ها بعد هرچند اين ايده کم و بيش عملی شده است، اما اروپا همچنان با بحران‌های بسياری دست به گريبان است؛ از دردسرهای واحد پول مشترک گرفته تا موج احزاب و گروه‌های ملی‌گرايی که اعتقادی به تفويض اختيارات حکومت‌ها به نهادی مانند اتحاديه اروپا ندارند.
گيدنز در کتاب خود به تاريخ تشکيل اتحاديه اروپا می‌پردازد و به نثری همه‌فهم توضيح می‌دهد که قصه از کجا شروع شد و چگونه به اينجا رسيد و سپس گامی به جلو می‌گذارد و پيشنهاداتی برای حل مشکلات فعلی می‌دهد. به زعم او معرفی يورو به عنوان واحد پولی مشترک، نوعی از فدراليسم اقتصادی و وابستگی متقابل را در اروپا ايجاد کرده و برای سامان دادن به اين وابستگی متقابل، بايد مديريت اقتصادی منسجم و اشتراکی وجود داشته باشد.
به بيان ديگر فدراليسم اقتصادی، بدون فدراليسم سياسی ممکن نيست. فدراليسم سياسی البته ايده‌ای‌ست که بسياری آن را به معنای از دست رفتن اختيارات دولت‌های ملی در حوزه يورو می‌بينند و از اين رو دل خوشی از آن ندارند. به زعم گيدنز، افزايش نگران‌کننده هواداران احزاب پوپوليست در اين قاره پيش از هرچيز به اين دليل است که تصميمات اصلی به شيوه‌ای غير دموکراتيک و توسط کشورهای قدرتمندتر گرفته می‌شوند.
تا کنون چندين چهره‌های سياسی مطرح اروپايی به کتاب تازه گيدنز روی خوش نشان داده‌اند، از جمله خاوير سولانا نماينده عالی پيشين اتحاديه اروپا در سياست خارجی و گرهارد شرودر نخست وزير سابق آلمان. جوليانو آماتو نخست وزير سابق ايتاليا حتی ايده گيدنز در اين کتاب را به لحاظ تاثيرگذاری در تصميمات سياسی و بين‌المللی با گزارش Cecchini مقايسه می‌کند؛ گزارشی که در دهه هشتاد و برای بررسی منافع ايجاد بازاری واحد در اروپا تهيه شد و مبنای تصميم کشورهای اتحاديه اروپا برای جايگزينی واحدهای پولی متعددشان با واحد پول يورو قرار گرفت.
نظريه پرداز «راه سوم»
اين کتاب – حتی اگر چنان که آقای آماتو می‌گويد سرنوشت‌ساز هم از کار درنيايد- تنها يکی از چهل و چند کتابی است که آقای گيدنز ۷۸ ساله تاکنون نوشته است؛ آثاری که برای ثبت نام به عنوان يکی از موثرترين‌های حوزه جامعه‌شناسی در عصر ما کفايت می‌کند. چندين اثر او در ايران با ترجمه‌های متعدد روانه بازار شده و گاهی چندين بار تجديد چاپ شده‌اند. نثر روان و ساده او در توضيح مفاهيم جامعه‌شناختی پيچيده، آثارش را به کتب بالينی بسياری از علاقمندان و دانشجويان علوم انسانی بدل کرده و به مدد ترجمه، به ۲۹ زبان مختلف در اختيار مردمانی در همه جای جهان قرار گرفته است.
دامنه تاثير آنتونی گيدنز چنان که انتظار می‌رود، فراتر از اهالی آکادمی، سياستمدارن را نيز در برمی‌گيرد. گذشته از مقالات تحليلی که در باب مسائل روز به قلم وی در رسانه‌ها منتشر می‌شود؛ فلسفه سياسی « راه سوم»، يکی از مشهورترين ايده‌هايی که او به دنيای انديشه افزوده است تاثيراتی عملی در تصميم‌سازيهای سياسی اقتصادی مهره‌های سياسی عمده داشته؛ از جمله بيل کلينتون از رؤسای جمهور آمريکا و تونی بلر نخست‌وزير حزب کارگر در بريتانيا از هواخواهان و پيروان اين نظريه محسوب می‌شوند. برمبنای اين ايده،
آقای گيدنز وجود يک ايدئولوژی جهانشمول برای پاسخ دادن به سوالات و مسائل انسان در عصر جهانی‌شدن را رد می‌کند و با پيشنهاد راه‌حلی بينابينی در تلاش است راست و چپ سياسی را با هم آشتی داده و از طريق پياده‌کردن اقتصاد راست‌‌گرايانه بازار آزاد همزمان با سياست‌های حمايتی-اجتماعی متمايل به چپ، به يک «مدينه فاضله واقع‌گرايانه» دست پيدا کند.
آقای گيدنز که جزو مشاوران تونی بلر و حاميان حزب کارگر در بريتانيا به شمار می‌آمد، در سال ۲۰۰۴ صاحب عنوان اشرافی «بارون» و يک کرسی در مجلس‌عليای بريتانيا نيز شد. بعلاوه وی تجربه تدريس در چندين دانشگاه و کالج مختلف را نيز در ليست فعاليت‌های خود دارد، از جمله چندين سال رياست و تدريس در مدرسه معتبر اقتصاد و علوم سياسی لندن؛ دورانی که البته با حواشی نيز همراه شد.
«کمک» دردسرساز قذافی‌ها
همزمان با انقلاب ليبی –که با دخالت قدرت‌های جهانی به سقوط رهبر آن انجاميد- کنجکاوی رسانه‌های بين‌المللی به فاش شدن ارتباط اقتصادی ميان مدرسه اقتصاد و علوم سياسی لندن و شخص آقای گيدنز با ديکتاتور ليبی و همينطور پسر او سيف‌الاسلام قذافی منجر شد.
بنا بر گزارش‌ها، لرد گيدنز در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ با برنامه‌ريزی يک شرکت مشاوره آمريکايی به نام Monitor Group طی دو سفر به ليبی با رهبر سابق اين کشور معمر قذافی ملاقات کرده بود.
پيش از آن شرکت آمريکايی مذبور ضمن دريافت دو ميليون پوند از دولت ليبی، متعهد شده بود روابط عمومی و تصوير بين‌المللی اين کشور را با کمک شخصيت‌های شناخته‌شده و معتبر جهانی بهبود بخشد. در يکی از اين سفرها گيدنز در ميزگردی با عنوان «سه متفکر» ظاهر شد و در کنار بنجامين باربر نويسنده و تئوريسين سياسی آمريکايی در گفتگويی شرکت کرد که «متفکر» سوم حاضر در آن کسی نبود جز ديکتاتور سابق ليبی.
قذافی متعهد شده بود که طی پنج سال مبلغ ۱.۵ ميليون پوند به يکی از زيرمجموعه‌های مدرسه اقتصاد و علوم سياسی لندن کمک کند و بعلاوه اين مدرسه پذيرفت در مقابل دريافت ۲.۲ ميليون پوند، مقامات رسمی ليبی را تحت آموزش قرار دهد.
