توافق تهران‌-ریاض: لبنان پس از دو سال و نیم رئیس جمهور خواهد داشت

از پایان ریاست جمهوری میشل سلیمان در مه ۲۰۱۴ به این سو، کشور لبنان حدود دو سال و نیم است که فاقد رئیس جمهور است.

این خود گواه وضعیت پیچیده‌ای است که لبنان در آن به سر می برد. این کشور در حالی فاقد عالی‌ترین مقام سیاسی است که در اثر جنگ سوریه چه به دلیل میزبانی از پناهجویان سوری در فشار اقتصادی است و چه به دلیل حضور حزب الله در جنگ داخلی سوریه در معرض تسری جنگ سوریه به لبنان است.

بنا به قانون، رییس جمهور لبنان فقط از میان مسیحیان توسط پارلمان این کشور برگزیده می شود. از زمان پایان ریاست جمهوری میشل سلیمان تاکنون، ترکیب کنونی جریان‌های سیاسی داخل پارلمان امکان توافق بر یک رییس جمهور جدید را که رای نیم به اضافه یک نمایندگان (۶۵ رای) را داشته باشد، دشوار ساخته بود.

از میان ۱۲۸ کرسی پارلمان مطلقا هیچ یک از جریان سیاسی واجد اکثریت لازم برای تعیین رییس جمهور نبودند. ناگزیر رییس جمهور لبنان تنها از طریق ائتلاف گروه‌های سیاسی امکان پذیر بود که این خود تا کنون میسر نگردیده بود.

سعد حریری رهبر موسوم به «جریان المستقبل» واجد ۳۳ کرسی در پارلمان، میشل عون رهبر اصلی جریان مسیحیان لبنان موسوم به جریان میهنی آزاد (التیار الوطنی الحر) واجد ۲۰ کرسی و حزب الله لبنان واجد ۱۳ کرسی در پارلمان هستند. به این ترتیب عملاً هیچ یک از این سه جریان اصلی واجد اکثریت لازم برای تعیین رییس جمهور نبودند.

میشل عون رییس جمهور آینده لبنان

پس از بن بستی دو سال و نیمه در اعلامیه ای که برای بسیاری غیر مترقبه بود، سعد حریری (رییس جریان موسوم به ۱۴ مارس) موافقت خود را با نامزدی میشل عون اعلام داشته است. شگفتی این خبر در آن است که میشل عون نامزد مور تایید حزب الله لبنان (رقیب سعد حریری) است. تردیدی نیست که گزینه نخست سعد حریری ( نخست وزیر پیشین لبنان) میشل عون متحد حزب الله نبود. اعلام حمایت او از عون در معنا یک موفقیت سیاسی برای حزب الله تلقی می شود که در نهایت توانسته گزینه خود را بر رقیب قدرتمندش سعد حریری تحمیل کند.

میشل عون (فرمانده پیشین ارتش لبنان) در آغاز یکی از مخالفان سوریه بود اما، در پی تحولاتی که روی داد در سال ۲۰۰۶ نخست به توافقی سیاسی با حزب الله لبنان دست یافت و سپس در سال ۲۰۰۸ به دیدار و ملاقات با بشار اسد رفت تا به این ترتیب سه ضلع یک مثلث به گونه‌ای شکل گیرد که در یک ضلع حزب سکولار بعث سوریه، در ضلع دوم حزب الله لبنان و در ضلع سوم جریان مسیحی موسوم به جریان میهنی آزاد در کنار هم قرار بگیرند.

نزدیکی عون (۸۱ ساله) به حزب الله و سوریه، در واقع به معنی دوری او از عربستان و امریکا تلقی می شد. در عوض این دو کشور از حامیان اصلی سعد حریری هستند. به این ترتیب، در صف بندی که بین حزب الله (به نمایندگی از ایران) و المستقبل ( به نمایندگی از عربستان و امریکا) وجود داشت میشل عون جانب حزب الله را گرفت و از عربستان و امریکا دور شد. همین جهت گیری سیاسی عون کافی بود تا او از نظر سعد حریری گزینه مناسبی برای تصدی ریاست جمهوری لبنان نباشد.

اعلام اخیر حریری مبنی بر حمایتش از میشل عون از این جهت شگفتی ساز شد که سرانجام حریری به گزینه مورد تأیید حزب الله تن در داد. او در نطق حمایت خود از عون تحولات منطقه را به ویژه آسیبی که لبنان می تواند از جنگ سوریه بخورد، دلیل حمایش از میشل عون اعلام کرد و همچنین یادآور شد که گزینه‌ای دیگر غیر از میشل عون وجود نداشت تا از او حمایت کند. او تاکید کرد که در صورت عدم حمایتش از میشل عون، وضعیت بن بست در انتخابات ریاست جمهوری برای سال‌های بیشتر همچنان باقی می ماند و آسیب پذیری لبنان بیش از پیش می شد. سعد حریری گفت: «بنا به توافقاتی که صورت گرفته و برای حمایت از لبنان و مردمش و پرهیز از غلتیدن لبنان در بحران سوریه حمایت خود را از میشل عون اعلام می دارم».

به رغم تمامی فواصلی که بین جریان به رهبری حریری و جریان به رهبری میشل عون وجود دارد، اشاره او به توافقاتی که بین او و میشل عون حاصل آمده نکته کلیدی چرخشی است که امروز در حمایت حریری از میشل عون می توان دریافت.

بنا به اخبار تأیید نشده نه چنین است که حمایت حریری از عون حمایتی غیر مشروط باشد. ظاهراً حمایت حریری از عون مشروط به این است که در صورت برگزیده شدن عون به ریاست جمهوری لبنان، حریری در مقام نخست وزیر جدید کشور موظف به تشکیل کابینه باشد. حزب سعد حریری و ائتلاف تحت رهبری او (موسوم به ائتلاف ۱۴ مارس) اکثریت کرسی‌های لبنان را در دست دارند. از این رو، حریری گزینه اول برای احراز پست نخست وزیری است همچنان که پیشتر هم سعد حریری و هم پدرش رفیق حریری این پست را احراز کرده بودند.

اگر چنین باشد به رغم امتیازی که حریری به رقیب خود (حسن نصر الله) داده تا از نامزد حزب الله (یعنی میشل عون) برای ریاست جمهوری لبنان حمایت کند، در عین حال توانسته امتیاز کلانی را نیز از حزب الله کسب کند تا بار دیگر پست نخست وزیری لبنان را برای خود احراز کند.

احراز این پست کمک شایانی به لبنان است تا از غلتیدن در جنگ داخلی سوریه پرهیز کند. با این روش، در کشوری کوچک و آسیب پذیر همچون لبنان همه طرف‌ها پذیرفته اند به جای توسل به خشونت، از طریق راه حل سیاسی مسائل را حل کنند به ویژه اینکه این کشور کوچک یاد و خاطره ۱۵ سال جنگ داخلی ویرانگر(۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰) را از یاد نبرده است و همه می دانند غلتیدن در جنگ داخلی مشابه کاملا امکان پذیر است.

توافق تهران- ریاض

در عین حال نباید از یاد برد که از نگاه ناظران، دیگر اهمیت این خبر در این است که توافق سعد حریری و حسن نصرالله بر نامزدی میشل عون در واقع به گونه‌ای توافق ایران (حامی نصرالله) و عربستان (حامی حریری) نیز بشمار می رود. در واقع توافق حریری و نصرالله، به گونه‌ای توافق تهران و ریاض برای حل یکی از چنیدن معضلات خاورمیانه بشمار می رود که برای دو سال و نیم انتخاب رییس جمهور لبنان را به تعویق انداخته بود.

در نگاهی خوشبینانه،‌ای بسا توافق تهران و ریاض در حل معضل ریاست جمهوری لبنان نوید دهنده حل دیگر بحران‌های خاورمیانه ازطریق راه حل سیاسی باشد.

.................................................................................................

نظر نویسنده الزاما بیانگر دیدگاه رادیو فردا نیست.