انتشار گزارش وزارت امور خارجه ایران به مجلس از نحوه اجرای برجام، با انتقادات فراوان رسانه‌های اصولگرا مواجه شده به طوری‌که حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان گفته که در این گزارش «ایران را لولو و آمریکا را هلو» معرفی کرده‌اند.
روز یکشنبه، ۲۹ فروردین گزارش نحوه اجرای برجام از سوی وزارت خارجه به مجلس شورای اسلامی در چند خبرگزاری داخلی ایران منتشر و در آن تاکید شد که در دو ماه گذشته حدود یک میلیارد و۳۰۰ میلیون یورو از «عواید نفتی» ایران به‌حساب بانک مرکزی نزد بانک EIH (بانک تجارتی ایران و اروپا) و تعدادی از دیگر بانک‌های اروپایی واریز شده است.
در این گزارش ضمن متهم کردن مقامات آمریکایی به «بهانه‌تراشی، کارشکنی و تعلل» در لغو تحریم‌های ایران، در عین حال اعلام شد که «بزرگ‌ترین مشکل و چالش» در اجرای توافق اتمی وین و سرمایه‌گذاری در ایران «یک فضای اعتمادبخش و اطمینان‌ساز در کشور برای طرف‌های خارجی است».
پس از انتشار گزارش وزارت امور خارجه ایران، برخی رسانه‌های اصولگرا از جمله خبرگزاری فارس اقدام به انتشار گزارش و گفت‌وگو در انتقاد به نحوه اجرای برجام کردند.
در همین رابطه، حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان، در گفت‌وگوی شامگاه یکشنبه ۲۹ فروردین خود با خبرگزاری فارس، با اعلام اینکه «وزارت خارجه در گزارش برجام به مجلس، ایران را لولو و آمریکا را هلو معرفی کرده است»، گفت: «متاسفانه در تدوین برجام، به علت اعتماد بی‌علت به آمریکا، دقت لازم به کار گرفته نشده بود و از این طریق دست حریف برای سوء استفاده های بعدی باز مانده است.»
از سوی دیگر، علی‌محمد بزرگواری نماینده کهگیلویه در مجلس روز دوشنبه ۳۰ فروردین به فارس گفت که «دلخوشی بی‌اساس دولت به برجام عامل اصلی رکود است و دولت فقط کلی‌گویی می‌کند.»
آقای بزرگواری همچنین با انتقاد از این که دولت حقیقت روشنی از برجام را در مجلس تاکنون مطرح نکرده است، تاکید کرد: «همان‌هایی را که در سایت‌ها و فضای مجازی تحویل مردم می‌دادند در مجلس هم مطرح کردند.»
واریز یک میلیارد یورو از عواید نفتی به حساب ایران
براساس این گزارش وزارت امور خارجه که در خبرگزاری‌های فارس و تسنیم منتشر شد، در دو ماه گذشته حدود «یک میلیارد یورو از عواید نفتی به‌حساب بانک مرکزی نزد بانک EIH واریز شده» است.
به گفته وزارت خارجه ایران، در این مدت همچنین «حدود ۳۰۰ میلیون یورو به بانک‌های مرکزی ایتالیا، دی ساندریو ایتالیا، کی‌بی‌سی بلژیک، پی‌ام‌سی اسپانیا و ملی هامبورگ انتقال یافته و بیش از ۲۰۰۰ گشایش اعتبار صورت گرفته است.»
وزارت خارجه ایران در این گزارش همچنین از بازگشایی حساب‌های بانک مرکزی نزد بانک‌های خارجی از جمله در ایتالیا، اتریش و امارات متحده عربی خبر داده است.
براساس این گزارش، همچنین همه بانک‌های ایرانی «به‌جز معدودی که تحت تحریم‌های غیرهسته‌ای هستند، امکان استفاده» از سوئیفت را دارند.
ایران در سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌های غرب امکان دریافت پول‌های حاصل از فروش نفت خود را نداشت.
وزارت خارجه ایران افزایش فروش نفت خام کشور به دو میلیون بشکه، اختصاص دوباره بیمه‌های صادراتی به ایران، همکاری دوباره «حداقل ۱۸ شرکت» با ایران در حوزه کشتیرانی و ارائه سوخت به هواپیماهای ایرانی در «اکثر پایتخت‌های اروپایی» رااز جمله نتایج عملی برداشته شدن تحریم‌های غرب علیه ایران اعلام کرده است.
چالش‌ها و موانع پیش روی برجام
در گزارش وزارت امور خارجه، همچنین به برخی از چالش‌ها و موانع پیش روی اجرای برجام و لغو تحریم‌ها نیز اشاره شده است.
در بسیاری از حوزه‌ها به خصوص حوزه بانکی که در ۱۰ سال گذشته با تحولات زیادی مواجه بوده و به واسطه مبارزه با پولشویی و جلوگیری از سوءاستفاده قاچاقچیان و گروه‌های تروریستی از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار شده است.گزارش وزارت خارجه ایران از نحوه اجرای برجام
در این گزارش آمده که «یکی از چالش‌ها در رفع تحریم‌ها تداخل تحریم‌های لغو شده و نشده و به خصوص تاثیر تحریم‌های اولیه آمریکا بر سایر تحریم‌هاست؛ به عنوان مثال ممنوعیت استفاده از سیستم مالی آمریکا یک تحریم اولیه است اما در حال حاضر بسیاری از تعاملات مالی در دنیا کم یا زیاد با این سیستم سر و کار پیدا می‌کند.»
در بخش دیگری از این گزارش تاکید شده که: «در بسیاری از حوزه‌ها به خصوص حوزه بانکی که در ۱۰ سال گذشته با تحولات زیادی مواجه بوده و به واسطه مبارزه با پولشویی و جلوگیری از سوءاستفاده قاچاقچیان و گروه‌های تروریستی از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار شده است با مشکلات فنی و اجرایی مواجه هستیم که بازگشت به نقطه قبل از تحریم‌ها را تطویل می‌کند.»
در گزارش وزارت امور خارجه همچنین در مورد مبارزه با پولشویی آمده است که :«با تصویب لایحه مبارزه با پولشویی در مجلس و شورای نگهبان حرکت مثبتی آغاز شده و وزارت خارجه در معیت بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، مذاکرات جدی برای تطبیق نظام بانکی کشور با این مقررات را آغاز و پیگیری کرده است.»
کارشکنی و بی‌اعتمادی به طرف مقابل
در گزارش وزارت امور خارجه ایران، مقامات آمریکا به خصوص وزارت خزانه داری این کشور به «بهانه‌تراشی، کارشکنی و تعلل» در لغو تحریم‌های یران متهم شده‌اند.
به گفته وزارت خارجه ایران، «علیرغم اظهارنظرهای مکرر مقامات آمریکایی مبنی بر تعهد آمریکا به ایفای تعهدات خود وفق برجام، به نظر می‌رسد بخش‌ها یا محافل قدرتمندی در درون دستگاه اجرایی آمریکا رغبت چندانی به اقدام فعالانه برای رفع نقاط ابهام نداشته و حتی در مواردی تلاش‌های صورت گرفته برای رفع موانع را خنثی می‌کند.»
در این گزارش در عین حال اعلام شده که «بزرگ‌ترین مشکل و چالشی که برجام با آن مواجه است یک فضای اعتمادبخش و اطمینان‌ساز در کشور برای طرف‌های خارجی است».
وزارت خارجه ایران، «فضای پرآشوب-سرمایه‌گریز- خاورمیانه»، «فضای پرتردید نسبت به میزان پایبندی همه طرف‌ها به برجام» و برخی مشکلات دیگر همچون «فساد، عدم شفافیت، پولشویی، صعوبت قوانین» را از جمله دلایل تردید شرکت‌های خارجی برای حضور در ایران ذکر کرده است.
در بخشی از گزارش وزارت امور خارجه ایران تاکید شده که «در طول مذاکرات و پس از آن تیم مذاکره‌کننده لحظه‌ای تردید نکرده است که در فضایی خصومت‌آمیز در حال مذاکره است و هیچ‌گاه به طرف مقابل اعتماد نکرده و نخواهد کرد.»
در ادامه این گزارش آورده شده که: «در این میان مشکل نگرانی مؤسسات مالی به دلیل ارعاب آمریکا و تحمیل جریمه‌های سنگین چندین میلیاردی بر بانک‌ها در طول سالیان گذشته فضای روانی سنگینی برای شروع مجدد همکاری با ایران ایجاد کرده که رفع آن تنها با تلاش مستمر و پیگیری همه جانبه و هماهنگ میسر است.»
دراین گزارش همچنین «حل و فصل دعوای پرونده خریدهای نظامی پس از ۳۰ سال» و دریافت بیش از یک میلیارد و هفتصد میلیون دلار اصل و سود پول ایران و «مذاکرات موفق با برخی کشور‌ها در خصوص تأمین مالی پروژه‌ها بالغ بر ۵۰ میلیارد دلار» را از جمله دیگر نتایج برداشته شدن تحریم‌های کشورهای غربی ذکر شده است.
واکنش‌های متفاوت مقامات ایرانی
مقامات ایرانی در روزهای گذشته سخنان متفاوتی را درباره برداشته شدن تحریم‌های غرب علیه ایران بیان کرده‌اند.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه، ۲۴ فروردین، مقامات آمریکایی را متهم کرده بود که «در اجرای تعهدات خود» در توافق اتمی وین «آنچنان که باید، عمل نمی‌کنند و با اظهارات و اقدامات‌شان، طرف‌های مقابل را از همکاری با ایران می‌ترسانند».
سه روز بعد ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، اعلام کرده بود که قدرت‌های جهانی هنوز به «تعهدات» خود در توافق هسته‌ای عمل نکرده‌اند و ایران «هنوز به اقتصاد جهانی وصل نشده» است.
سیف تأکید کرده بود که «باید به ایران اجازه استفاده از سیستم مالی آمریکا داده شود.»
درهمین حال در گزارش وزارت خارجه ایران به مجلس اعلام شده است که «ممنوعیت استفاده از سیستم مالی آمریکا یک تحریم اولیه است اما در حال حاضر بسیاری از تعاملات مالی در دنیا کم یا زیاد با این سیستم سر و کار پیدا می‌کند».
وزارت خارجه ایران در گزارش خود همچنین اعلام کرد که سانتریفیوژهای سایت اتمی نطنز به ۵۰۶۰ دستگاه، سانتریفیوژهای سایت اتمی فردو به ۱۰۴۴ دستگاه، ذخایر اورانیوم ایران به ۳۰۰ کیلوگرم و میزان ذخایر آب سنگین به ۱۳۰ تن، کاهش یافته است.
گزارش وزارت خارجه ایران به مجلس، براساس مصوبه مجلس ایران درباره توافق اتمی وین ارسال شده است.
براساس مصوبه مجلس ایران، وزارت خارجه موظف شده که هر سه ماه یک بار روند اجرای توافق اتمی وین را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گزارش دهد.
