تیمهای لیگ برتری در ایران، استفاده از بازیکنان سرباز در باشگاههای نظامی را تبعیض بین باشگاهها میدانند. حالا هواداران تراکتورسازی تبریز، نخستین تیم از جمع باشگاههای نظامی هستند که مخالفت خود را با حضور بازیکنان سرباز اعلام میکنند.
در فوتبال ایران، امکان سازندگی به صورتی که در باشگاههای حرفهای فوتبال جهان رایج است وجود ندارد. زیرا وقتی بازیکنان به سن سربازی میرسند، باید به یکی از تیمهای نظامی بپیوندند و دو سال از عمر ورزشی خود را آنجا سپری کنند.
در این وضعیت، تیمهایی که سازندگی بیشتری دارند، ضرر بیشتری هم متحمل میشوند. باشگاههای فجر سپاسی، پاس، نیروی زمینی، ملوان و تراکتورسازی وابسته به سپاه پاسداران، ارتش و نیروی انتظامی، امکان جذب بازیکنان سرباز را دارند.
مربیان و باشگاههای لیگ برتری بارها نسبت به امتیاز ویژه تیمهای نظامی معترض بودهاند اما تغییری در قوانین ایجاد نشده. بازیکنان سرباز باید دو سال با حقوق ماهانه ۱۵۰ هزار تومان در تیمهای نظامی بازی کنند. اما آیا چنین بازیکنانی، حاضرند با تمام توان در خدمت تیم نظامی باشند؟
هواداران تراکتورسازی تبریز، نخستین تیم از جمع باشگاههای حائزالشرایط برای جذب مشمولین هستند که با حضور سربازها در تیمشان مخالفند و از حق قانونی تیمشان صرف نظر میکنند.
آنها در جریان بازی تیمشان مقابل استقلال در مرحله نیمه نهایی جام حذفی، شعار میدادند: «تراکتور پادگان، نمیخوایم، نمیخوایم.» آنها خواستار جذب بازیکن به صورت طبیعی هستند تا متقابلاً توقع جنگیدن آن بازیکن برای نام باشگاه را داشته باشند.
این باشگاه با کیفیتترین سربازهای ملی پوش را نسبت به سایر تیمهای نظامی در اختیار دارد. سروش رفیعی، بختیار رحمانی، علی حمودی و احمد عبداللهزاده از این جمله بازیکنان هستند.
شعار هوادارانی که با تبدیل تیم مردمیشان به پادگان مخالفت کردهاند، جدیترین واکنش به سیاستهای اداره کل تربیت بدنی نیروهای مسلح است. ارگانی که این بازیکنان را به خاطر تخلف در اخذ کارت پایان خدمت از حضور در تیم ملی محروم کرد اما دستور داد باشگاه نظامی را محروم کنند.
در جمع سربازهای تراکتورسازی فقط محمدرضا اخباری دروازهبان این تیم حق شرکت در تمرینات تیم ملی را دارد. زیرا او جزو بازیکنان متخلف در دریافت کارت پایان خدمت نبود.
آیا منافع تیم نظامی بر منافع تیم ملی اولویت دارد؟ چرا ماهینی از ملوان و رفیعی از تراکتورسازی نباید در تیم ملی بازی کنند اما باید برای باشگاه نظامیشان به میدان بروند؟ تربیت بدنی نیروهای مسلح، پاسخی به این پرسش مربیان تیم ملی و منتقدان رسانهای نداد. اما این انتظار را هم نداشت که خود هواداران تراکتورسازی، خواستار لغو چنین قانونی شوند.
تاریخچه فعالیت تیمهای نظامی در ورزش ایران ظولانی است. نیروی زمینی همان سرباز سابق است که حالا قافیه رقابت برای جذب ملی پوشان را به سپاه پاسداران باخته. نیروی هوایی، تیم عقاب دهه ۵۰ است.
پاس که از تهران به همدان منتقل شد، تیم شهربانی بود که دهه ۴۰ نام پاس را به خود گرفت. تفاوت پاس با تیمهای سپاهی در این است که این تیم، سهمی ویژه در موفقیتهای فوتبال ایران داشت و یک تیم کادری محسوب میشد. اغلب مسئولین و بازیکنان و مربیانش، «شهربانیچی» بودند. پاس آخرین تیم ایرانی است که فاتح جام باشگاههای آسیا شده.
تیم ژاندارمری که قبل از انقلاب هم وجود داشت و خصوصاً در تهران و اصفهان نتایج خوبی میگرفت، با ادغام شهربانی، ژاندارمری و کمیته، در مجموعه نیروی انتظامی حل شد.
نیروی دریایی غیر از ملوان، تیمهای دیگری به نام دریانوردان و ندسا داشت. سپاه هم تیمهای مختلفی نظیر فتح، فجر و نصر را تحت پوشش داشته.
در مشهد مقاومت بسیج جایگزین نام پیام شده بود. تیمهای دیگری مانند ستاد مشترک، صنایع دفاع، مهماتسازی و صنام از تهران و مرصاد شیراز در عرصه فوتبال نظامی ایران حضور داشتهاند.
حالا در لیگ برتر ایران، تیمی که به طور کامل نظامی باشد حضور ندارد و تراکتورسازی یا ملوان، به دلیل وابستگی به سپاه و ارتش از امکان جذب سربازها برخوردارند. در آینده اگر ساختار و ارکان مدیریت این دو تیم دچار تغییر شود یا به دسته پایینتر سقوط کنند، سرنوشت به مراتب بدتری پیش روی فوتبالیستهای سرباز خواهد بود.
تبعیض آمیز بودن قوانین فوتبالی برای سربازها، امکان بروز تخلف را هم پدید آورد. ابطال کارت پایان خدمت دهها فوتبالیست به خاطر «جعل اسناد» برای اخذ معافیت، حاشیهسازترین ماجرای این ورزش در سال ۱۳۹۳ بود.
علی حمودی، بختیار رحمانی، سروش رفیعی، مهرداد پولادی، سینا عشوری، آرش افشین، سعید حلافی، احمد عبداللهزاده، محمدحسین مهرآزما و مهدی کریمیان تعدادی از این بازیکنان بودند. آنها تا پایان فصل از هر فعالیت فوتبالی محروم شدند. سپس نامه عذرخواهی نوشتند و بعداً امکان بازی در تیمهای نظامی را پیدا کردند اما همچنان از همراهی تیم ملی محروماند. در این بین، پولادی در قطر به سر میبرد و به ایران نیامده.
حسین ماهینی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «دو سال رایگان بازی کنیم. تیم خودمان و تیم ملی را از ما گرفتند. به یک باره حکم اعدام هم بدهند دیگر. مگر برنامه ۹۰ حکم بخشش قاتل را نگرفت؟ یعنی کار ما بدتر از آدم کشتن بود؟ خدا را شکر در مملکت ما هیچکس کار اشتباهی نکرده؟ هیچ تخلف و سوء استفادهای نشده؟ آنها پول بیت المال نبوده؟»
از نظامیان متخلف، هرگز نامی به میان نیامد. اخبار «پرونده عظیم فساد در سیستم نیروهای مسلح» در رسانههای دولتی و صداوسیما به نحوی منتشر میشد که گویی خود بازیکنان اسناد جعلی را تایید کرده و سپس کارتها را صادر کردهاند!
فوتبال از معدود موقعیتهایی است که سپاه نه تنها بهرهبرداری اقتصادی چندانی ندارد، بلکه هزینه هم میکند. به همین خاطر برای اصرار سپاه بر فعالیت در فوتبال، دلیل دیگری جز تسلط امنیتی بر این عرصه باقی نمیماند. این مهمترین انگیزه قدرتمندترین ارگان نظامی کشور بوده است در توسعه حضورش در فوتبال.
حالا با اعلام مخالفت هواداران تراکتورسازی تبریز، باید دید آیا برای فصل آینده هم بازیکنان شاخص سایر تیمها که به سن سربازی رسیدهاند، باز هم سر از این باشگاه درخواهند آورد؟