به دعوت مقامات جمهوری اسلامی ایران، یک هیئت بلندپایه امنیتی از کردستان عراق به تهران سفر کرده و با مقامات ایرانی دیدار و گفتگو کرده است.
هیئت حکومت اقلیم کردستان به ریاست کریم سنجاری وزیرداخله اقلیم و عضورهبری حزب دموکرات کردستان عراق و نیز با همراهی شماری از مقامات ارشد امنیتی اقلیم کردستان بوده است.
میزبان این هیئت، علی شمخانی، دبیر «شورای عالی امنیت ملی» بود. پیشتر، تنها ظرف چند هفته گذشته، چندین هیئت دیگر کردستان عراق به تهران سفر کرده بودند.
آنطوری که رسانه‌های نزدیک به طرفین نقل کرده‌اند، محور اصلی این دیدار، یافتن راه‌حلی برای کنترل تحرکات نظامی احزاب کرد ایرانی از یک سو و توقف گلوله باران مناطق مرزی کردستان عراق از سوی دیگر بوده است.
پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از علی شمخانی نوشته است: «امنیت پایدار در مرزها، خط قرمز جمهوری اسلامی بوده و نیروهای نظامی و امنیتی کشور با هر گونه تحرکی که تهدید کننده مرزهای کشور باشد بشدت برخورد خواهند کرد.»
آنطوری که رسانه‌های نزدیک به طرفین نقل کرده‌اند، محور اصلی این دیدار، یافتن راه‌حلی برای کنترل تحرکات نظامی احزاب کرد ایرانی از یک سو و توقف گلوله باران مناطق مرزی کردستان عراق از سوی دیگر بوده است.
آنسوتر، منابع نزدیک به دولت ایران به نقل از کریم سنجاری، وزیر داخله اقلیم کردستان نوشته‌اند که «به هیچ گروهی اجازه شرارت در مناطق مرزی ایران را نخواهیم داد و با بسیج مجموعه توانمندی‌های نظامی و امنیتی خود با اخلالگران در مرزهای مشترک مقابله می نماییم.»
دیدار دو هیئت جمهوری اسلامی و اقلیم کردستان در شرایطی صورت می‌گیرد که طی هفته‌های گذشته چندین مورد درگیری بین اعضای حزب دموکرات کردستان ایران و سپاه پاسداران در مرزهای شمال غرب و غرب ایران رخ داده است. طی این درگیری‌ها شماری از اعضای طرفین کشته شده‌اند.
اهمیت این درگیری‌ها در این بود که حزب دموکرات کردستان ایران در دو دهه گذشته فعالیت مسلحانه مشهودی نداشته است. اما نوروز امسال، رهبران این حزب اعلام کردند که یک باردیگر حضور مسلحانه خود در اعماق کردستان ایران را از سرخواهند گرفت. بسیاری از نیروهای این حزب در مناطق شهری و مرزی کردستان عراق مستقر هستند.
جمهوری اسلامی از این مکانیسم استفاده کرده که برای کنترل و مهار احزاب اپوزیسیون کرد، از راه احزاب کردستان عراق وارد عمل شود. دو دهه پیش، زمانی که حزب دموکرات کردستان ایران و حزب کومله، پایگاههایشان را به کردستان عراق منتقل کردند، به گفته منابع کرد عراق، احزاب کردستان عراق تعهد داده بودند که آنها مانع از تحرکات نظامی این دو حزب علیه جمهوری اسلامی خواهند شد. همزمان جمهوری اسلامی هم حمله به مواضع این دو حزب در کردستان عراق را متوقف کرده بود.
اکنون اما با حضور نظامی نیروهای حزب دموکرات کردستان در کردستان ایران، حساسیت‌ها در طرف مقابل افزایش یافته است. سپاه پاسداران علاوه بر اینکه در داخل با این نیروها درگیر شده است، از راه گلوله باران مناطق مرزی کردستان عراق نیز تلاش کرده فشارها بر این احزاب و حکومت اقلیم کردستان را تشدید کند. دقیقا در چنین وضعیتی ضرورت گفتگوی مقامات جمهوری اسلامی و مقامات کرد از سوی طرفین برجسته می‌شود.
پیشتر، زمانی که نیروهای حزب حیات آزاد کردستان، موسوم به پژاک درگیریهایی با نیروهای نظامی جمهوری اسلامی انجام داده بودند، جمهوری اسلامی علاوه بر توپ باران مناطق مرزی، در کوهستان قندیل عملیاتی گسترده علیه مواضع پژاک انجام داد و در نهایت با وساطت حکومت اقلیم کردستان، این جنگ خاتمه یافته بود. در آن دوره منابع نزدیک به پژاک منابع نزدیک به حکومت اقلیم گفته بودند که پژاک تعهد داده که آتش بس اعلام کند و فعالیت مسلحانه انجام ندهد و به گفته آنها جمهوری اسلامی هم تعهد داده که اعدام اعضای زندانی پژاک را متوقف کند.
اگر چه مقامات جمهوری اسلامی هرگز این روایت را تائید نکردند اما تا یک سال عملا نه درگیری تازه‌ای رخ داد و نه هیچ عضوی از پژاک اعدام شد. اما بعدها به مرور درگیریهای پراکنده مجددا هرازچند گاهی از سرگرفته شدند و اعدام‌ها هم یک بار دیگر شدت گرفتند.
جمهوری اسلامی ایران به شکل سنتی با اتحادیه میهنی کردستان عراق و حزب دموکرات کردستان عراق، روابط گرمی داشته است. اما با توجه به لحن مقامات سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی، به نظر می‌رسد که روابط ایران با حزب دموکرات کردستان عراق، به رهبری مسعود بارزانی، در سالهای گذشته کمی به سردی گرائیده است. یکی از دلائل این امر احتمالا گرایش بیشتر حزب دموکرات کردستان عراق به ترکیه و گسترش روابط اقتصادی و سیاسی و امنیتی با آنکارا است.
همچنین دلیل مهم دیگر، اصرار مسعود بارزانی، رهبر حکومت اقلیم کردستان بر برگزاری رفراندوم استقلال کردستان عراق و جدایی از عراق است. موضوعی که یکی از محورهای اظهارات علی شمخانی هم بوده است. دبیر شورای عالی امنیت ملی گفته که «امنیت پایدار در عراق صرفا با تقویت عراق یکپارچه و متحد قابل تامین است». این گفته خصوصا از این نظر اهمیت دارد که نیروهای عراقی و کرد خود را برای حمله به نیروهای دولت اسلامی یا داعش در موصل آماده می‌کنند. و دوره بعد از آزادسازی موصل، هم برای پروژه‌های جمهوری اسلامی در منطقه و هم برای آینده سیاسی اقلیم کردستان اهمیتی کلیدی دارد.
در کنار این موارد، در فضای سیاسی کردستان عراق در ماههای گذشته اتفاق جدیدی افتاد که تا حدودی نگرانی حزب دموکرات کردستان عراق را به همراه داشت: همپیمانی اتحادیه میهنی کردستان و جنبش تغییر. بنابراین، به نظر می رسد با توجه به توازنات سیاسی جدید در داخل عراق، کردستان عراق و نیز در منطقه، رهبران حزب دموکرات کردستان عراق بیش از پیش در تلاش هستند تا مناسباتشان را با جمهوری اسلامی بهبود ببخشند و یا دست‌کم، حساسیت‌های به وجودآمده را مدیریت کنند.
حساسیت هایی که چند هفته پیش، حتی تا مرز تهدید نظامی هم به پیش رفت. آنجا که بعد از چند رشته درگیری نیروهای سپاه و حزب دموکرات کردستان عراق، یک فرمانده سپاه پاسداران، مقامات اقلیم کردستان را تهدید کرد و گفت: «به رژیم‌های مزدور منطقه و مقامات سیاسی شمال عراق هشدار می‌دهیم که به تعهدات‌شان پایبند باشند، چرا که ما هر نقطه‌ای که مبدأ شکل‌گیری تهدید علیه نظام‌مان باشد را بدون هیچ ملاحظه‌ای قاطعانه ویران خواهیم کرد.»
در سه هفته اخیر، درگیری نظامی جدیدی بین نیروهای حزب دموکرات کردستان ایران و سپاه پاسداران گزارش نشده است. مقامات اقلیم کردستان، اکنون تعهد داده اند که مانع از تحرکات نظامی احزاب کرد ایرانی علیه جمهوری اسلامی شوند. تعهدی که موضوع جدیدی نیست. با این وجود پرسش این است: بعد از دیدار هیئت کرد و هیئت ایرانی، آیا فشارها بر حزب دموکرات کردستان ایران برای توقف فعالیت‌های مسلحانه شدت خواهد گرفت؟ از نظر جمهوری اسلامی، به‌روز‌کردن توافقی که دو دهه پیش با احزاب کردستان عراق بر سر توقف فعالیت‌های نظامی اپوزیسیون کرد صورت گرفته بود، امری ضروری است.
به نظر می رسد که حکومت اقلیم کردستان به دلیل مناسبات سیاسی با جمهوری اسلامی تلاش خواهد کرد به حساسیت‌های امنیتی مقامات ایرانی دامن نزند. اما آنچیزی که هنوز بی‌پاسخ است این است: آیا حزب دموکرات کردستان ایران و سایر احزابی که میل به حضور نظامی در کردستان ایران دارند، درخواست و فشار احتمالی حکومت اقلیم کردستان را مبنی بر توقف درگیریهای نظامی خواهند پذیرفت؟
