مدیران وزارت راه و شهرسازی ایران قصد دارند با کمک شرکت‌های ایتالیایی، فرانسوی و چینی راه آهن ایران را متحول کنند راه آهنی که برخی از زیر ساخت‌های آن به دوران رضا شاه و محمد رضا شاه باز می‌گردد.
هم اکنون ایران در صدد توسعه شبکه راه‌آهن خود به ۲۵ هزار کیلومتر از ۱۰ هزار کیلومتر فعلی است و هفت هزار و پانصد کیلومتر آن در دست ساخت است.
راه‌اندازی خطوط سریع‌السیر جدید و سریع‌السیر شدن برخی خطوط موجود از برنامه‌های اصلی دولت در توسعه ریلی ایران است. در حال حاضر در ایران، دو طرح را آهن سریع‌السیر شامل راه‌آهن تهران- اصفهان و تهران- مشهد می‌شود. که از این دو طرح، در حال حاضر نخستین قطار سریع‌السیر در مسیر تهران- قم- اصفهان به طول ۴۱۲ کیلومتر در حال اجراست و برنامه حرکت آن بر مبنای سرعت ۳۳۰کیلومتر بر ساعت در نظر گرفته شده است.
سیدحسن موسوی‌نژاد، مدیرعامل رجا در گفت‌و‌گو با روزنامه دولتی ایران با اشاره به برنامه توسعه ریلی کشور گفته است: «آینده قطارهای مسافری متعلق به قطارهای سریع‌السیر است و در کشورهای توسعه یافته در مسافت‌های تا دو هزار کیلومتر قطار سریع‌السیر جایگزین هواپیما و حمل و نقل جاده‌ای می‌شود.
در ایران مطالعات زیادی برای راه‌اندازی خطوط سریع‌السیر انجام شده اما تاکنون طرح اجرایی نداریم و تنها طرح قطار سریع‌السیر تهران- اصفهان در دست اجرا است و قطار تهران- مشهد نیز عقد قرارداد شده است.
با توجه به وسعت ایران ما در کشور برای توسعه حمل و نقل ریلی نیازمند افزایش خطوط سریع‌السیر هستیم و برای این برنامه، سرمایه‌گذاری خارجی یکی از راهکار‌ها است. البته برای راه‌اندازی خطوط سریع‌السیر نیازمند سرمایه‌گذاری دولتی در زیرساخت‌ها هستیم به همین دلیل قرارداد سه و نیم میلیارد یورویی اخیر ایران و ایتالیا بین راه‌آهن‌های دو کشور منعقد شد چون سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها از نظر بنگاه ها توجیه پذیر نیست اما در آینده بخش خصوصی در توسعه ناوگان ریلی نقش مهمی خواهد داشت.»
توسعه خطوط تندرو در ایران تنها به همکاری بین شرکت‌هایی از ایران و ایتالیا محدود نمی‌شود بلکه قرار دادی هم با شرکت‌های چینی منعقد شده است.
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ایران در این رابطه گفته است «رابطه ما با چین به صورت گسترده از گذشته وجود داشته است و با این کشور قرارداد قطار سریع‌السیر تهران-قم-اصفهان وجود داشت.
در سفر اخیر رئیس‌جمهور چین به ایران نیز برای اولین بار تسهیلات Soft Loan از چین دریافت شد که تا به حال نتوانسته بودیم چنین کاری را انجام دهیم. سابق بر این پول ایران در بانک‌های چین وجود داشت و معادل آن فاینانس صورت می‌گرفت؛ اما این دفعه بدون یک دلار پول در چین، رئیس‌جمهور این کشور موافقت کرد که Soft Loan با نرخ دو تا سه درصد به صورت بلندمدت و بدون بیمه «سایناشور» پرداخت شود. ارزش یادداشت تفاهم با چین حدود دو میلیارد دلار بود که برای ارتقای قطار تهران- مشهد است. با این قرارداد سرعت طراحی قطار به ۲۵۰ کیلومتر در ساعت و سرعت عملیاتی آن به ۲۰۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد و سیستم کل آن نیز از دیزلی به برقی تغییر می‌کند.»
گذشته از توسعه برنامه خطوط داخلی، ایران قصد دارد با اتصال بیشتر به شبکه جهانی راه آهن سهم خود را در ترانزیت کالا افزایش دهد. یکی از این موارد توسعه قطار ترانزیتی راه ابریشم است.
چندی پیش نخستین قطار ترانزیتی راه ابریشم پس از طی ۱۰ هزار و ۳۹۹ کیلومتر از کشور چین وارد ایستگاه راه آهن تهران شده بود.
این قطار با ۳۲ کانتینر حامل کالاهای تجاری از ایستگاه راه آهن شهر «یی وو» در استان «جه جیانگ» واقع در شرق چین حرکت کرده بود و برای نخستین بار با عبور از کشورهای قزاقستان و ترکمنستان از مسیر سرخس وارد ایران شده بود.
این نخستین قطار ترانزیتی است که چین را به ایران و خاورمیانه متصل کرده است.
ابراهیم بای سلامی نماینده دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی در یادداشتی در روزنامه شرق درباره اتصال راه آهن اروپا به چین از طریق ایران گفته است «کنون راه آهن از پاریس تا خواف (آخرین شهر در مرز ایران و افغانستان) در حال بهره برداری است و به زودی از خواف به هرات خواهد رسید و امتداد راه آهن «از هرات تا کاشغر» با سیاست گذاری جدی و برنامه اصولی و مشترک ایران و چین و هماهنگی با کشورهای مسیر به راحتی می‌سر خواهد بود و تکمیل راه آهن پاریس - خواف تا پکن، بسیاری از آرزوهای پیشرفت و توسعه ایران و چین را محقق خواهد کرد. گذار شرق از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک، زمینه رفاه اجتماعی گسترش ابعاد مختلف توسعه به درون زندگی اجتماعی مردم را به نحو مستمر بهبود می‌بخشد.
کریدور هرات به کاشغر، حلقه مفقوده راه آهن با استاندارد بین المللی اروپایی است و مهم‌ترین مسیر انجام نشده راه آهن شرق دنیا، همین مسیر است که ضرورت دارد با اولویت بسیار در دستور کار دولت‌های ایران، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و چین قرار گیرد. بعد از احداث راه آهن خواف به هرات، مسیر هرات به کاشغر برای تکمیل مسیر غرب به شرق، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بر حسب سیاست گذاری و تصمیمات استراتژیک ایران و همکاری کشورهای مسیر به ویژه افغانستان و تاجیکستان، که بخش مهمی از ایران فرهنگی هستند، می‌توان به احداث این کریدور فوق العاده هم امیدوار شد.»
وی در ادامه یادداشت خود آورده است «مسیر مزارشریف به حیرتان در مرز ازبکستان، اکنون با ٨٠ کیلومتر ریل روسی به هم متصل شده‌اند، ولی اگر بنا بر گسترش ریل با استاندارد اروپایی باشد، این امکان می‌تواند از طریق گسترش راه آهن از شهر شیرخان بندر و از آنجا به شهرهای قروان تپه، دنقره و دوشنبه تاجیکستان تداوم یابد و از دوشنبه به شهر ساری تاش قرقیزستان و از آنجا به کاشغر چین متصل خواهد شد.
شهرهای تاجیکستان و قرقیزستان مثل دیگر شهرهای کشورهای آسیای میانه، ریل روسی دارند. برای اتصال خطوط استاندارد بین المللی میان اروپا، ایران، افغانستان و چین موافقت و همکاری این کشور‌ها و عزم دولت‌های ایران و جمهوری خلق چین برای احداث و تکمیل این شبکه با ریل اروپایی و ایرانی لازم و ضروری است.»
