بر آمدن نظام ولایت فقیه در سالهای پس از انقلاب و مطلقه و غیر دمکراتیک شدن آن به بروز دوباره فرهنگ تملق و مداحی ارباب قدرت انجامید. هم آیتالله خمینی و هم مردم در سالهای دهه شصت حساسیت بیشتری به این فرهنگ داشتند و میزان بروز آن بسیار کمتر از دوران آیتالله خامنه ای بود. در دوران آیتالله خامنهای هم رهبری و بیت وی رسما چنین فرهنگی را تبلیغ می کردهاند و هم مداحان و تملقگویان از مواهب رفتار خویش به خوبی بهرهمند شده و به مقامات بالا رسیدهاند.
مسابقه مداحی و تملق
مقامات نظامی از آیتالله خامنهای با عنوان مولا یاد می کنند: «هم اكنون زمزمههاى تحركاتى در مراكز آموزشى شنیده مى شود و ما باید در این خصوص با وحدت رویهاى كه مولاى ما از ما توقع دارند در این زمینه هوشیار باشیم و برخورد مناسبى در این خصوص بنماییم.» (سردار على فضلى، فرمانده سپاه سیدالشهدا استان تهران، رادیو فردا، ۱۵ شهریور۱۳۸۸) در تاریخ شیعه از تعبیر مولا فقط برای امام اول شیعیان استفاده می شده است. حتی این تعبیر برای اشاره به آیتالله خمینی نیز استفاده نشد.
آیتالله خامنهای خود به این فرهنگ مداحی با مدعاهای بزرگش دامن می زند. او معتقد است «از همه این آقایان [نامزدهای ریاست جمهوری] اوضاع کشور را بیشتر میدانم و بهتر خبر دارم." (سخنرانی در کردستان، کیهان،۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۸) این چنین فردی طبعا باید افرادی را برای شغل مداحی و تملق خود به کار گیرد. در بیت آیتالله خامنهای و کسانی که با وی دیدار می کنند به ندرت می توان فردی منتقد سیاستهای وی را یافت. آنها نیز که شجاعت انتقاد را داشته باشند از دستگاه رهبری طرد میشوند.
خاصان درگاه، مدام باید از کمالات رهبری و توجه وی به دانش و ادبیات و هنر قلمفرسایی کنند تا قدرت مطلقه و نظارت ناپذیر وی توجیه شود. غلامعلی حداد عادل که به یمن ارادت به آیتالله خامنهای صاحب مقامات مهم از جمله نمایندگی و ریاست مجلس (با ابطال آرای یکی از نمایندگان مجلس ششم) شده است در یک یادداشت از گستردگی حیطه مطالعاتی، مداومت در مطالعه، تعداد زیاد کتب، و وسعت نظر "آقا" یاد می کند و از ویی به عنوان رشید الدین فضل الله یا خواجه نصیر الدین طوسی و یگانه دهر در دوران خود معرفی می کند. (گشتی در كتابخانه شخصی رهبر انقلاب، تابناک، ۲۳ آبان ۱۳۸۸) مقامات و رسانههای جمهوری اسلامی برای بالاتر رفتن از پلههای قدرت و خنثی کردن سعایت رقبا در مداحی از آیتالله خامنهای بر هم پیشی میگیرند. اکنون رقابت ایدئولوژیک و کارایی نیست که تعیین کننده قرب و بعد افراد اقتدارگرا از آیتالله خامنهای است بلکه میزان ارادت پذیری و مداحی است.
استبداد مایه ثبات و امنیت
این فرهنگ در بستری رشد می کند که استبداد دینی (ولایت فقیه) مایه امنیت و استقرار آرامش و ثبات سیاسی معرفی شود. از نگاه توجیه کنندگان استبداد «ولایت فقیه لنگرگاه نجات كشور از بحران هاست. ... رهبر معظم انقلاب پناهگاه ملت و عامل نجات انقلاب اسلامی از بحران های مخرب است. ... اگر (جایگاه) رهبر معظم انقلاب در كشور تضعیف شود همه اركان نظام تضعیف و به صورت سیستماتیک انقلاب با مشكل مواجه خواهد شد. ... اگر كسانی به هر دلیل ولایت فقیه را تضعیف كنند همه سنگرها و تكیه گاه های مردم و انقلاب را متزلزل كرده اند. ... رهبری بالاترین مقام رسمی و قانونی كشور است و با نظارت بر سه قوه و تعدیل و هماهنگ كردن آنها، هرگونه اصطكاك را نیز برطرف خواهد كرد.» (محسن غرویان، ایرنا، ۲۸ مرداد ۱۳۸۸) بنا براین دیدگاه در کشورهای دمکراتیک که ولایت فقیه وجود ندارد بحران همیشگی بر قرار است، همه ارکان نظام سیاسی ضعیف هستند، مردم تکیه گاهی ندارند و سه قوه مدام در حال تنازع با یکدیگرند.
خبرگزاریها و رسانههای مداح
خبرگزاری فارس در تنظیم اخبار مربوط به آیتالله خامنهای در مداحی و چاپلوسی سنگ تمام می گذارد. آیتالله خامنهای در این گزارشها "آقا" ست و همه به دست بوس وی میآیند. این خبرگزاری بالاخص در دیدارهای عمومی تنها نکاتی را برجسته می کند که بیانگر شیفتگی و اطاعت و تبعیت و خذلان محض هستند. این امر بالاخص در مورد دانشگاهیان و دانشجویان پر آب و رنگ تر اعمال می شود تا نشان داده شود که تحصیل کردگان محو جمال "آقا"یند و بقیه مردم با الگو گرفتن از دانشگاهیان باید خاک پای آقا باشند (نگاه کنید به گزارشهای خبرگزاری فارس از دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاهها با "آقا"، ۶ و ۹ شهریور ۱۳۸۸) گزارشهای این خبرگزاری مطالب کیهان را به صورت موادی که توسط غیر باورمندان به ولایت فقیه تنظیم شده مینمایاند.
گزارش خبرگزاری فارس از دیدار آیتالله خامنهای با دانشجویان بسیجی مداحی را به اوج می رساند: «پس از شعارها و ابراز احساسات چند دقیقهای دانشجویان، شعاعی دانشجوی دکترای دانشکده علوم و حدیث و رتبه اول مسابقات بینالمللی قرآن کریم در هندوستان، قرآئت قرآن را آغاز میکند. همراه با صدای زیبایی که دارد، آیههای مناسبی را هم انتخاب کرده است: "واعتصمو بحبلالله جمیعا و لاتفرقوا " و حضار میدانند که این حبلالله چیست. ... ابراز رضایت "آقا " از تحلیلهای دانشجویان، قند را در دل آنها آب کرد. ... تشکلهای دانشجویی در ماه مبارک رمضان [در] ... افطاری .. میهمان رهبر معظم انقلاب خاطرهانگیزترین و مهمترین دیدار سالیانه خود [را داشتند]" (خبرگزاری فارس، ۶ شهریور ۱۳۸۸)
دیگر خبرگزاریهای دولتی نیز مداحی ولایت را به عنوان خبر تنظیم کرده و ارسال می کنند. خبرگزاری جمهوری اسلامی در خبری با عنوان «روایتی دیگر از نماز جمعه امروز تهران؛ خبری در راه است» خبر رسانی را به وضوح به مداحی تبدیل میکند:
كلیدواژهها از جمله آقا، رهبر، مقتدا، ولایت و ... بر لبان روزه داران جاری میشود...
عبارت پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به مملكت شما آسیبی نرسد از مقابل دیدگانت عبور میكند...
وقتی او نامهای برای رهبر مینویسد و با تمام توان تلاش میكند آن را به دست مسئولی برساند...
دری باز میشود و نمازگزاران دوان دوان به سوی آن حركت میكنند...
....
انتظارها به شماره میافتد تا حرف دل را بشنوند...
وقتی نوجوانی عكس رهبرش را بالا میگیرد...
وقتی وسعت تكبیر در حجم بلندگوها نمیگنجد...
قلمها دیگر نمینویسد و میخواهی با همه وجود به سخنان او گوش دهی...
....
همه آرامند و همه جا آرام است...
عدهای منتظر ورود كسی هستند...
پس خبری در راه است...
روز علی است و علی میآید (ایرنا، ۱۹ شهریور ۱۳۸۸)
رسانههای حکومتی برای عقب نیفتادن از دیگران در مداحی بر یکدیگر سبقت میگیرند. تیتر کیهان در مورد سفر ولی فقیه به کردستان این است: «خورشید انقلاب روز سه شنبه از کردستان طلوع مى کند.» (کیهان،۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۸) عنوان گزارش کیهان از واکنش مردم به سفر آیتالله خامنهای به کردستان این است: دست دعا چشم امید (کیهان،۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۸) کیهان از آیتالله خامنهای با عنوان ولی فقیه و مرجعیت اعلای شیعه یاد میکند. (کیهان، ۸ شهریور ۱۳۸۸)
مقام ولی فقیه کسانی را در روزنامهها و سازمان رادیو تلویزیون منصوب می کند که ظرفیت این مداحیها و تملق گفتنها را برای حفظ مقام و شغل خود داشته باشند. در سراسر رسانههای تحت نظر ولی فقیه حتی یک مورد به چشم نمیخورد که کسی با رویکرد انتقادی نسبت به نظام سیاسی، ولایت فقیه و شخص رهبری و نهادهای تحت نظر وی در این رسانهها به کار مشغول باشد.
بازآفرینی سنت خلعت به شعرای مداح
آیتالله خامنهای مرتبا دیدارهایی با شعرای مداح وی برگزار میکند و به این شعرا هدیههای چند میلیون تومانی یا موقعیتهای کسب پروژههای فرهنگی و تبلیغاتی از سازمانهای دولتی اعطا می کند. این جلسات به عنوان محل ارائه شعر انقلاب و نسل امروز از سوی رهبری معرفی میشود. همچنین شعر شعرای غیر مداح تحقیر میشود.
آیتاللههای کیهان
در برابر مداحی و اطاعت از ولی فقیه، وفاداران به استبداد از امتیازات گوناگون منزلتی، مالی و سیاسی برخوردار می شوند. در حوزه منزلت، این افراد به سرعت از مدارج اجتماعی بالا مثل آیتالله برخوردار می شوند و روزنامه های دولتی یک شبه آنها را به این عناوین مفتخر می کند. صادق لاریجانی، و احمد خاتمی نمونه های خوبی از اعطای نشان آیتالله توسط روزنامه کیهان (از طرف مقام ولایت) هستند. در حوزه های مالی افراد مطیع از رانتها، وامهای کم بهره و شرکتها و اموال مصادرهای و دولتی به ثمن بخس برخوردار می شوند. در حوزه سیاسی نیز شورای نگهبان با رد صلاحیت منتقدان، وفاداران و مداحان را به نمایندگی مجلس یا ریاست جمهور منصوب می کند. غیر از نهادهای ظاهرا انتخابی، نهادهای انتصابی نیز با این افراد مدیحهسرا و متملق پر میشود.
----------------------
دیدگاههای انعکاس یافته در این یادداشت، الزاماً بازتاب نظرات رادیو فردا نیست
مسابقه مداحی و تملق
مقامات نظامی از آیتالله خامنهای با عنوان مولا یاد می کنند: «هم اكنون زمزمههاى تحركاتى در مراكز آموزشى شنیده مى شود و ما باید در این خصوص با وحدت رویهاى كه مولاى ما از ما توقع دارند در این زمینه هوشیار باشیم و برخورد مناسبى در این خصوص بنماییم.» (سردار على فضلى، فرمانده سپاه سیدالشهدا استان تهران، رادیو فردا، ۱۵ شهریور۱۳۸۸) در تاریخ شیعه از تعبیر مولا فقط برای امام اول شیعیان استفاده می شده است. حتی این تعبیر برای اشاره به آیتالله خمینی نیز استفاده نشد.
آیتالله خامنهای خود به این فرهنگ مداحی با مدعاهای بزرگش دامن می زند. او معتقد است «از همه این آقایان [نامزدهای ریاست جمهوری] اوضاع کشور را بیشتر میدانم و بهتر خبر دارم." (سخنرانی در کردستان، کیهان،۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۸) این چنین فردی طبعا باید افرادی را برای شغل مداحی و تملق خود به کار گیرد. در بیت آیتالله خامنهای و کسانی که با وی دیدار می کنند به ندرت می توان فردی منتقد سیاستهای وی را یافت. آنها نیز که شجاعت انتقاد را داشته باشند از دستگاه رهبری طرد میشوند.
خاصان درگاه، مدام باید از کمالات رهبری و توجه وی به دانش و ادبیات و هنر قلمفرسایی کنند تا قدرت مطلقه و نظارت ناپذیر وی توجیه شود. غلامعلی حداد عادل که به یمن ارادت به آیتالله خامنهای صاحب مقامات مهم از جمله نمایندگی و ریاست مجلس (با ابطال آرای یکی از نمایندگان مجلس ششم) شده است در یک یادداشت از گستردگی حیطه مطالعاتی، مداومت در مطالعه، تعداد زیاد کتب، و وسعت نظر "آقا" یاد می کند و از ویی به عنوان رشید الدین فضل الله یا خواجه نصیر الدین طوسی و یگانه دهر در دوران خود معرفی می کند. (گشتی در كتابخانه شخصی رهبر انقلاب، تابناک، ۲۳ آبان ۱۳۸۸) مقامات و رسانههای جمهوری اسلامی برای بالاتر رفتن از پلههای قدرت و خنثی کردن سعایت رقبا در مداحی از آیتالله خامنهای بر هم پیشی میگیرند. اکنون رقابت ایدئولوژیک و کارایی نیست که تعیین کننده قرب و بعد افراد اقتدارگرا از آیتالله خامنهای است بلکه میزان ارادت پذیری و مداحی است.
استبداد مایه ثبات و امنیت
این فرهنگ در بستری رشد می کند که استبداد دینی (ولایت فقیه) مایه امنیت و استقرار آرامش و ثبات سیاسی معرفی شود. از نگاه توجیه کنندگان استبداد «ولایت فقیه لنگرگاه نجات كشور از بحران هاست. ... رهبر معظم انقلاب پناهگاه ملت و عامل نجات انقلاب اسلامی از بحران های مخرب است. ... اگر (جایگاه) رهبر معظم انقلاب در كشور تضعیف شود همه اركان نظام تضعیف و به صورت سیستماتیک انقلاب با مشكل مواجه خواهد شد. ... اگر كسانی به هر دلیل ولایت فقیه را تضعیف كنند همه سنگرها و تكیه گاه های مردم و انقلاب را متزلزل كرده اند. ... رهبری بالاترین مقام رسمی و قانونی كشور است و با نظارت بر سه قوه و تعدیل و هماهنگ كردن آنها، هرگونه اصطكاك را نیز برطرف خواهد كرد.» (محسن غرویان، ایرنا، ۲۸ مرداد ۱۳۸۸) بنا براین دیدگاه در کشورهای دمکراتیک که ولایت فقیه وجود ندارد بحران همیشگی بر قرار است، همه ارکان نظام سیاسی ضعیف هستند، مردم تکیه گاهی ندارند و سه قوه مدام در حال تنازع با یکدیگرند.
خبرگزاریها و رسانههای مداح
خبرگزاری فارس در تنظیم اخبار مربوط به آیتالله خامنهای در مداحی و چاپلوسی سنگ تمام می گذارد. آیتالله خامنهای در این گزارشها "آقا" ست و همه به دست بوس وی میآیند. این خبرگزاری بالاخص در دیدارهای عمومی تنها نکاتی را برجسته می کند که بیانگر شیفتگی و اطاعت و تبعیت و خذلان محض هستند. این امر بالاخص در مورد دانشگاهیان و دانشجویان پر آب و رنگ تر اعمال می شود تا نشان داده شود که تحصیل کردگان محو جمال "آقا"یند و بقیه مردم با الگو گرفتن از دانشگاهیان باید خاک پای آقا باشند (نگاه کنید به گزارشهای خبرگزاری فارس از دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاهها با "آقا"، ۶ و ۹ شهریور ۱۳۸۸) گزارشهای این خبرگزاری مطالب کیهان را به صورت موادی که توسط غیر باورمندان به ولایت فقیه تنظیم شده مینمایاند.
گزارش خبرگزاری فارس از دیدار آیتالله خامنهای با دانشجویان بسیجی مداحی را به اوج می رساند: «پس از شعارها و ابراز احساسات چند دقیقهای دانشجویان، شعاعی دانشجوی دکترای دانشکده علوم و حدیث و رتبه اول مسابقات بینالمللی قرآن کریم در هندوستان، قرآئت قرآن را آغاز میکند. همراه با صدای زیبایی که دارد، آیههای مناسبی را هم انتخاب کرده است: "واعتصمو بحبلالله جمیعا و لاتفرقوا " و حضار میدانند که این حبلالله چیست. ... ابراز رضایت "آقا " از تحلیلهای دانشجویان، قند را در دل آنها آب کرد. ... تشکلهای دانشجویی در ماه مبارک رمضان [در] ... افطاری .. میهمان رهبر معظم انقلاب خاطرهانگیزترین و مهمترین دیدار سالیانه خود [را داشتند]" (خبرگزاری فارس، ۶ شهریور ۱۳۸۸)
دیگر خبرگزاریهای دولتی نیز مداحی ولایت را به عنوان خبر تنظیم کرده و ارسال می کنند. خبرگزاری جمهوری اسلامی در خبری با عنوان «روایتی دیگر از نماز جمعه امروز تهران؛ خبری در راه است» خبر رسانی را به وضوح به مداحی تبدیل میکند:
كلیدواژهها از جمله آقا، رهبر، مقتدا، ولایت و ... بر لبان روزه داران جاری میشود...
عبارت پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به مملكت شما آسیبی نرسد از مقابل دیدگانت عبور میكند...
وقتی او نامهای برای رهبر مینویسد و با تمام توان تلاش میكند آن را به دست مسئولی برساند...
دری باز میشود و نمازگزاران دوان دوان به سوی آن حركت میكنند...
....
انتظارها به شماره میافتد تا حرف دل را بشنوند...
وقتی نوجوانی عكس رهبرش را بالا میگیرد...
وقتی وسعت تكبیر در حجم بلندگوها نمیگنجد...
قلمها دیگر نمینویسد و میخواهی با همه وجود به سخنان او گوش دهی...
....
همه آرامند و همه جا آرام است...
عدهای منتظر ورود كسی هستند...
پس خبری در راه است...
روز علی است و علی میآید (ایرنا، ۱۹ شهریور ۱۳۸۸)
رسانههای حکومتی برای عقب نیفتادن از دیگران در مداحی بر یکدیگر سبقت میگیرند. تیتر کیهان در مورد سفر ولی فقیه به کردستان این است: «خورشید انقلاب روز سه شنبه از کردستان طلوع مى کند.» (کیهان،۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۸) عنوان گزارش کیهان از واکنش مردم به سفر آیتالله خامنهای به کردستان این است: دست دعا چشم امید (کیهان،۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۸) کیهان از آیتالله خامنهای با عنوان ولی فقیه و مرجعیت اعلای شیعه یاد میکند. (کیهان، ۸ شهریور ۱۳۸۸)
مقام ولی فقیه کسانی را در روزنامهها و سازمان رادیو تلویزیون منصوب می کند که ظرفیت این مداحیها و تملق گفتنها را برای حفظ مقام و شغل خود داشته باشند. در سراسر رسانههای تحت نظر ولی فقیه حتی یک مورد به چشم نمیخورد که کسی با رویکرد انتقادی نسبت به نظام سیاسی، ولایت فقیه و شخص رهبری و نهادهای تحت نظر وی در این رسانهها به کار مشغول باشد.
بازآفرینی سنت خلعت به شعرای مداح
آیتالله خامنهای مرتبا دیدارهایی با شعرای مداح وی برگزار میکند و به این شعرا هدیههای چند میلیون تومانی یا موقعیتهای کسب پروژههای فرهنگی و تبلیغاتی از سازمانهای دولتی اعطا می کند. این جلسات به عنوان محل ارائه شعر انقلاب و نسل امروز از سوی رهبری معرفی میشود. همچنین شعر شعرای غیر مداح تحقیر میشود.
آیتاللههای کیهان
در برابر مداحی و اطاعت از ولی فقیه، وفاداران به استبداد از امتیازات گوناگون منزلتی، مالی و سیاسی برخوردار می شوند. در حوزه منزلت، این افراد به سرعت از مدارج اجتماعی بالا مثل آیتالله برخوردار می شوند و روزنامه های دولتی یک شبه آنها را به این عناوین مفتخر می کند. صادق لاریجانی، و احمد خاتمی نمونه های خوبی از اعطای نشان آیتالله توسط روزنامه کیهان (از طرف مقام ولایت) هستند. در حوزه های مالی افراد مطیع از رانتها، وامهای کم بهره و شرکتها و اموال مصادرهای و دولتی به ثمن بخس برخوردار می شوند. در حوزه سیاسی نیز شورای نگهبان با رد صلاحیت منتقدان، وفاداران و مداحان را به نمایندگی مجلس یا ریاست جمهور منصوب می کند. غیر از نهادهای ظاهرا انتخابی، نهادهای انتصابی نیز با این افراد مدیحهسرا و متملق پر میشود.
----------------------
دیدگاههای انعکاس یافته در این یادداشت، الزاماً بازتاب نظرات رادیو فردا نیست