لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۶:۴۹

فوتبال با مقنعه


هفته ها و روزهای گذشته، تب فوتبال جهان را فرا گرفت. اما فوتبال زن و مرد نمی شناسد و در همه جهان زنان می توانند تیم های فوتبال خود را داشته باشند. اما همچنانکه در ایران زنان ایرانی با کنار زمین مشکل دارند گویا تیم فوتبال زنان ایرانی قرار است با وسط زمین هم مشکل داشته باشند. فروردین ماه امسال فیفا با حضور دختران ایرانی با مقنعه در مسابقات جهانی مخالفت کرد و اصرار مسئولان ورزش ایران سبب شد که فیفا به طور مشروط حضور آنها را در مسابقات جهانی بی مانع بداند. با اینکه در نهایت مشکل در فیفا حل شد، اما مشکل در ایران هنوز باقی است. با اینکه در نهایت مشکل در فیفا حل شد، اما مشکل در ایران هنوز باقی است.

نسرین افضلی کارشناس مسائل زنان در تهران از درباره این مسئله می گوید: «متاسفانه آخرین خبر اینست که این لباس ها از طرف مسئولان فوتبال ایران رد شده است. لباس ها آنطور که در داخل طراحی شده با همه محافظه کاری ها و سلایق و دیدگاه های جمهوری اسلامی طراحی شده بود. اما وقتی این ها رد شد، می شود گفت آخرین امید هم از دست رفت.»



دلیل این همه سخت گیری مسئولان فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی در مورد لباس دختران فوتبالیست چیست؟ آیا واقعاً ریشه در مبانی اسلامی دارد؟
آثار منفی حجاب اجباری در فعالیت های اجتماعی زنان ابعاد مختلفی دارد. سینما، آواز، ورزش بخشی است که خیلی بعد از انقلاب متاسفانه زنان به طور منفی از تبعات حجاب اجباری متاثر شدند. قبل از انقلاب در این سه بخش فعالیت هایی که در صورت می گرفت اکثراً در دست اقلیت های دینی بود. خیلی هم موفق بودند. تا زمانی که انقلاب شد و بحث حجاب اجباری پیش آمد و به صورت قانون در آمد و از حالت دینی خارج شد و یک دستور دینی تبدیل شد به یک فرم اجرایی همه گیر که حتی زنان اقلیت هم را تحت تاثیر قرار داد. یعنی اگر حتی می خواستیم این قانون را فقط در مورد زنان مسلمان اجرا کنیم شاید این بخش ها تا این حد به انحطاط کشیده نمی شد و از بین نمی رفت. الان هم می بینیم که بیشتر ورزشکاران زن ایرانی اقلیت ها هستند. ولی آنها از حق اولیه حقوق بشری محروم اند به خاطر این نگرش تحمیلی که به آنها در مورد حجاب شده است. حکومت می خواهد یک تصویر محجبه از جامعه داشته باشد و آن را ترجیح می دهد به سلامت جامعه و سلامت زنان. اولین اعزام زنان ایران به خارج در رشته هایی بود که یا به تحرک احتیاج نداشت یا نیاز به لباسی نبود که با استانداردهای جهانی در تعارض باشد مانند شطرنج و تیراندازی.

خانم افضلی ضمن تاکید بر علاقه خاص جامعه ایران به فوتبال می گوید گمان نمی کند که امیدی برای شرکت زنان ایران در فوتبال بین المللی باشد. وی با اینهمه نسبت به آینده امیدوار است و می گوید «قطعاً زنان خواهند توانست به آزادی های خواست خود دست پیدا کنند زیرا همین مقدار را هم ذره ذره کسب کرده اند.»

مرضیه اکبرآبادی معاون زنان سازمان تربیت بدنی که در مراسم رونمایی از لباس تازه مورد تایید فیفا شرکت کرده بود، آنرا مورد تایید ندانسته و گفته که زنان بهتر است با مقنعه به تمرین فوتبال بپردازند. به گزارش خبرگزاری ها وی با حالتی شبیه قهر محل تمرینات تیم ملی را ترک کرده است.

فریدون شیبانی، کارشناس ورزش در ایران در این زمینه به رادیو فردا می گوید: «معلوم نیست تصمیم را چه کسی می گیرد. کاری نداریم که این مسئله به فدراسیون فوتبال مربوط است و کاری نداریم که اصلاً درست است یا غلط. ولی باید فدراسیون فوتبال با فیفا در تماس باشد و به یک توافقی برسد و گویا چنین چیزی هم بوده. نمونه ای که داده بود به صورت روسری یا مقنعه خطرناک است و باید به صورت مثلاً کلاه باشد. نمونه اش را دارند. اما وقتی رونمایی می شود، ایشان [مرضیه اکبرآبادی] می آیند و خودشان راساً تصمیم می گیرند. صحبتی که کردند اینست که این مورد قبول ما نیست و ما خودمان بر اساس عقاید و اعتقادات‌مان باید لباس را انتخاب کنیم. در حالی که چنین چیزی نیست و باید مورد قبول فیفا باشد. کمااینکه چندی پیش در مورد آقایان هم تیم کامرون لباسی پوشیده بود که بدون آستین بود و تیم کامرون جریمه شد. بنابراین این آزادی باید همراه با استانداردهای فیفا باشد. ولی در این مورد می بینیم که یک تصمیم گیری شخصی شده و گفته اند من قبول ندارم. اینجا معلوم نیست چه کسی باید قبول داشته باشد، چون آقای کفاشیان هم گفته اند که مرجعی که تعیین کننده باشند نیستند و باید یک شخص صاحب نظر تصمیم بگیرد. شاید صاحب نظر در ایران تعریف دیگری داشته باشد.

این ابراز نظر های شخصی چه تاثیری می تواند بر فوتبال زنان در ایران داشته باشد؟

فریدون شیبانی می گوید: ما با مسائلی در همین قضیه در ورود دختران زیر ۱۵ سال به بازی های المپیک نوجوانان رو به رو شدیم. اینها اول به دلیل پوششی که استاندارد نبود و قابل قبول نبود، محروم اعلام شدند. حتی تایلند جانشین شد. بعد لابی تشکیل دادند و تماس گرفتند توانستند دوباره برگردند. آنها هم قبول کردند. چون سیاست فیفا اینست که با تمام کشورها راه بیاید. فیفا بیشترین عضو را و حتی بیشتر از سازمان ملل دارد. اما در عین حال هم به اصول خودش پایبند است. وقتی تیم دختران ما را قبول می کند و بعد دوباره اینها می گویند نه ما نمی آییم و اصلاً تیم را نمی فرستیم، (صحبتی بود که خانم اکبرآبادی کردند) این به نوعی بازی کردن با یک فدراسیون جهانی می شود و اصلاً برایشان قابل قبول نیست که می تواند نه تنها برای ورزش بانوان که برای کل فوتبال ایران اثر نامطلوب بگذارد. مسئله حجاب ورزش بانوان ما را واقعاً متزلزل کرده است. سر مسئله حجاب به بازی های آسیایی هم نمی رویم.

آقای شیبانی با این نظر موافق است که مسئولان ورزش بانوان بیش از آنچه که به فکر پیشرفت ورزش بانوان باشند، به فکر اعمال سلیقه های شخصی خود هستند و می افزاید: «متاسفانه در ایران کل مقامات ورزشی ما غیر ورزشی اند. اگر خانم ها خودشان مسئول ورزش خود باشند، بالطبع همه مسائل را از دید ورزشی پیش می برند. ولی این دید سلیقه ای که بر ورزش ما حاکم است از یک سری اعتقادات مذهبی و چیزهایی سرچشمه گرفته که این روزها در کشور ما مد است. این خانم یا خانم هایی که تصمیم گیرنده هستند کلاً ورزشی نیستند.»

مرضیه مرتاضی لنگرودی، فعال مسائل زنان و از فعالان ملی مذهبی در تهران، که حجاب را مانعی نمی بیند، در همین زمینه می گوید: «حجاب نمادی است از هویت زن مسلمان ایرانی. اگر ما قائل باشیم که دغدغه حکومت حجاب زنان است، باید قائل باشیم که حکومتی که دغدغه اش اینهاست، چه لزومی دارد که بپذیرد زنان درعرصه های ورزشی حضور یابند. پس از انقلاب حجاب زنان یک رویکرد مهمی پیدا کرد. حکومت جمهوری اسلامی و زنان در ایران با انتخاب حجاب نه اینکه محدودیت هایی پیدا کردند، بلکه آنها می خواهند آن مدلی را که خودشان می خواهند در عرصه های مختلف اجتماعی، هنر، ورزش یا اقتصاد و اجتماع گام بردارند. یکی از بارزترین نمونه ها و نشانه های این هویت برای زنان مسلمان ایرانی در جمهوری اسلامی حجاب است.»

به نظر می رسد که یکی از دغدغه های جمهوری اسلامی نه حفظ اصول و مقررات کلی حجاب است، بلکه در حال حاضر مسئولان فدراسیون زنان دارند روی جزییات حجاب اعمال سلیقه شخصی می کنند. یعنی در عین حال که فیفا لباس نمونه ای را که مسئولان فدراسیون فوتبال ایران برایشان فرستاده اند، مورد تایید قرار داده اند، مسئولان ورزش زنان ایران با جزیی نگری مردان مذهبی از آن ایراد می گیرند و عملاً مانع پیشرفت زنان می شوند. این نگاه ریشه در کجا ها دارد؟

مرضیه مرتاضی لنگرودی می گوید: بدیهی است که نگرش سنتی به مسئله حجاب دچار تناقض های عدیده ای است. اصولاً نگرش سنتی به مسئله زنان. این تناقضات را ما در اعمال سلایق مختلف در سیاست های کلان می بینیم. اگر سیاست کلان بر این است که زنان می توانند در میادین بین المللی در رقابت با سایر زنان در حوزه های ورزشی بپردازند، اعمال سلیقه ها دیگر مسائل جزیی است. متاسفانه وضعیتی که در سیستم هست سلیقه ها می توانند در آن اعمال نفوذ کنند. مجوز ورود زنان به عرصه های بین المللی ورزش داده شده. ما باید از این زاویه به مسئله نگاه کنیم. اعمال سلیقه ها چالش هایی است که البته در برابر یک چنین سیاستی مقاومت می شود از طرف نگرش سنتی که در جامعه وجود دارد اما این حضور خودش باعث تغییرات بعدی می شود برای اینکه گام های بعدی برداشته شود.

خانم مرتاضی لنگرودی مورد ارغوان تنیس باز ایرانی را مثال می زند که بدون حجاب بود ولی رسانه های ایران از او به عنوان زن ایرانی افتخار آفرین یاد کردند. به گفته مرضیه مرتاضی لنگرودی این دستاوردها می تواند در پیشرفت زنان ایران در ورزش موثر باشد و راه را برای مدارا باز کند.

گفته‌های رحیم پور ازغدی درباره زنان

هفته گذشته بینندگان شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی شنونده سخنان حسن رحیم پور ازغدی، استاد دانشگاه و عضو شورای انقلاب فرهنگی بودند که به تفاوت های خانواده مسلمان و خانواده اسلامی پرداخت. بخشی از سخنان وی در مورد ازدیاد جمعیت و زاد و ولد در جامعه بود.

«تو این هیکل را می خواهی چکار کنی؟ غیر از اینکه می خواهی ببری توی قبر، یا اینکه می خواهی هیکلت را ببری توی خیابان نشان دهی؟ استفاده هیکلت برای شوهرت است و شوهرت برای تو.»
از فریبا داووی مهاجر، فعال امور زنان در واشینگتن پرسیدم آقای رحیمپور ازغدی در این سخنرانی با لحن و واژگانی نه در شأن و در خور رسانه عمومی نسبت به زنان ایران صحبت کردند. ایشان گفتند که تو این هیکل را می خواهی چکار کنی؟ غیر از اینکه می خواهی ببری توی قبر، یا اینکه می خواهی هیکلت را ببری توی خیابان نشان دهی؟ استفاده هیکلت برای شوهرت است و شوهرت برای تو. آیا پیش از این هم سابقه داشته که فردی به عنوان استاد دانشگاه و عضو شورای انقلاب فرهنگی از چنین لحنی و چنین بیانی در خطاب به زنان ایرانی استفاده کند؟

فریبا داووی مهاجر: اگرچه این موضوع را با این شدت -که نشان دهنده حداکثر خصومت و کینه و دشمنی و تحقیر علیه یک جنس است- را از رحیم پور ازغدی و آن هم در رسانه ملی شاهد نبودیم. ولی تقریباً مانند این را از منابر نمازهای جمعه و در اظهار نظر های دیگری که وجود داشته توسط اصول گرایان و یا توسط افرادی که این دوره روی کار آمده اند، بسیار بسیار دیدیم. کلماتی که نشان دهند نگاه آنها نه تنها به جنس زن، بلکه به نظر من نسبت به انسان و انسانیت است. همانطور که گفتید آقای رحیم پور ازغدی دقیقاً از عبارتی استفاده کرده و گفته که (برای من هم سخت است که بگویم)... از عبارت «مرده شور هیکل را ببرد» استفاده کرده. نشان می دهد که ایشان چه نگاهی به زن دارند: نگاه ابزاری. بعد می گوید که بدن تو فقط برای مرد هست و برای نگهداری بچه و در واقع نقش های نه تنها اجتماعی بلکه حق زن بر بدن خودش را ندیده گرفته است.

  • چه اتفاقی در جامعه ایران می افتد که رسانه های ایران به این صراحت زنان را به کناره گیری از فعالیت های اجتماعی تشویق می کنند؟

به نظر من اظهار نظر هایی که این اواخر می بینیم، عقایدی است که در این سی سال هم در مورد زنان در جمهوری اسلامی وجود داشته. فقط دارد پرده ها می افتد. هرچه احساس ترس بیشتری می کنند، از فعالیت های زنان و این حرکت های هویت خواهانه زنان، سعی می کنند که با تحقیر زنان آنها را به عقب برانند. یک عکس العمل تام و تمام در مقابل زن هایی است که نگاه هویت خواهانه دارند.

خام داوودی مهاجر معتقد است که مسئولان نظام جمهوری اسلامی همواره مسئله زن را سیاسی دیده اند و از این رو خواهان تسلط بر زن برای تسلط بر کل جامعه اند.

فریبا داوودی مهاجر بر این مسئله تاکید می کند که این فشارها نمی تواند سبب این شود که زنان به خانه ها بازگردند بلکه چالش بیشتری را در پیش روی زنان می گذارد: «شکاف را عمیق تر می کند. هر چه شکاف عمیق تر شود، شدت منازعه و شدت حق خواهی زنان بیشتر می شود. اینطور نیست که هر چه شدت خشونت را بیشتر کنید، زنان را به عقب برانید. مسئله زنان با زندگی و ادامه حیات آنها بستگی دارد. این مسئله برای زنان مسئله سیاسی نیست. برای آنها مسئله هویتی است گرچه کارکرد سیاسی دارد.»

به باور خانم مهاجر، با اشاره به تبعیض در بسیاری از دیگر کشورهای جهان معتقد است، نیازی جهانی وجود دارد که با ستم ها و تبعیض هایی که بر علیه زنان در جهان می شود، به مبارزه برخیزد.
  • 16x9 Image

    رویا کریمی مجد

    رویا کریمی مجد روزنامه‌نگاری را در سال ۱۳۷۱ در ایران آغاز کرد و اردیبهشت ۱۳۸۷ به رادیو فردا پبوست. او تهیه‌کنندگی برنامه هفتگی صدایی دیگر را که به بررسی مسایل زنان اختصاص دارد، برعهده دارد.  در سال ۲۰۱۵ میکروفن طلایی جشنواره رادیویی نیویورک به  برنامه رادیویی «سنت تیغ» که رویا کریمی مجد آن را تهیه کرده بود تعلق یافت. 

XS
SM
MD
LG