در ادامه کشمکش ها بر سر برنامه هسته ای ایران، دولت جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه پاسخ خود را به پیشنهادها و توافق هایی که هفته گذشته میان ایران و کشورهای روسیه، آمریکا و فرانسه شده بود، به طور شفاهی به این کشورها اعلام کرد. به گزارش رسانه های جهان ایران خواهان تغییراتی در توافق انجام شده با این کشورها شده است.
در اولین دور مذاکرات وین پیرامون تامین سوخت رآکتور تهران که هفته پیش در این شهر برگزار شد، جمهوری اسلامی پذیرفته بود که حدود هفتاد و پنج درصد از یک و نیم تن اورانیوم کم غنی شده خود را برای غنی سازی بیشتر به روسیه بفرستد و در پایان سوخت اتمی خود را از فرانسه تحویل بگیرد.
اکنون گفته می شود که ایران مایل به تحویل همه اورانیوم کم غنی شده خود یک جا به روسیه نیست، بلکه مایل است آنرا مرحله به مرحله و پس از دریافت اورانیوم غنی شده در یک مرحله به روسیه تحویل دهد.
هنوز واکنش نهایی این سه کشور به ایران روشن نیست. اما سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت ما احتیاج به روشن شدن موضوع و دریافت پاسخ رسمی ایران داریم.
محمود احمدی نژاد هم روز پنجشنبه در مشهد از این توافقنامه دفاع کرد و گفت شرایط برای همکاری های هسته ای در سطح بین الملل فراهم شده است. آقای احمدی نژاد اما همزمان گفت ایران راه خود را ادامه می دهد و «سر سوزنی هم از حقوق قطعی ملت ایران عقب نشینی نخواهد کرد.»
اما به رغم دفاع آقای احمدی نژاد از این توافق، شماری از مقامات و شخصیت های ایران از جمله محمدرضا باهنر، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی و رضا امراللهی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران و میرحسین موسوی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری اسلامی از آن انتقاد کردند.
در برنامه دیدگاه های این هفته به همراه آقایان هوشنگ امیراحمدی، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی در نیوجرسی، مجید محمدی، تحلیلگر سیاسی در نیویورک و سعید رضوی فقیه، تحلیلگر سیاسی در تهران به بحث درباره گفت‌وگوهای ایران و کشورهای غربی درباره برنامه هسته ای، می پردازیم.
آقای امیراحمدی با اشاره به این نکته که تحویل اورانیوم به کشورهای غرب برای غنی سازی بیشتر اساساً پیشنهاد ایران بود اما هرگز درباره جزییات آن بحث نشده بود می گوید ایران طبعاً خواهان تضمین در جریان این مبادله است و درصورتی که تضمین های لازم به ایران داده نشود، ایران ترجیح می دهد اورانیوم را در محموله های کوچکتر به غرب تحویل دهد.
آقای امیراحمدی می افزاید: بحث اکنون میان ایران و آمریکا غنی سازی نیست بلکه اعتماد سازی است... نکته دیگر اینست که در ایران اینکه با آمریکا حرف نمی زنیم کم کم تبدیل شده است به اینکه جز با آمریکا با کسی حرف نمی زنیم.
آقای محمدی می گوید به اندازه آقای امیراحمدی به این جریان خوشبین نیست گرچه با وی همراه است که هر دو طرف مذاکره خواهان حل مسئله از راه گفت‌وگو هستند. اما به باور آقای محمدی مشکل در جزییات کار است که تعیین کننده خواهد بود: در شکل کنونی ماجرا به سمتی پیش می رود که امکان رسیدن به بن بست وجود دارد. شرایط به گونه ای است که برداشت می شود ایران به دنبال وقت کشی است تا بتواند با فرصت بیشتر با دستیبابی به امکانات بیشتر با دست قوی تر وارد مذاکرات بعدی شود.
آقای رضوی فقیه با اشاره به اختلاف نظر موجود در میان مقام های ایران بر سر مذاکرات هسته ای می گوید به طور طبیعی در یک نظام می تواند اختلاف نظرهایی میان مقام ها وجود داشته باشد. از سوی دیگر به باور وی این اختلاف نظرها یا بیان آنها می تواند تاکتیکی باشد. وی می افزاید: «برای اینکه این موضع آقای احمدی نژاد یا بعضی نزدیکان او، ضعف در برابر آمریکا و شیفتگی برای برقراری مجدد رابطه تعبیر نشود، عناصر دیگری از حکومت بیایند و موضع مخالفی در این زمینه اتخاذ کنند و با طرح مسئله تصمیم گیری نهایی در این زمینه توسط رهبری، صورت مسئله را به شکل دیگری تغییر دهند تا آمریکایی ها آماده برداشتن گام های جدی تری برای تقویت موضع اول بشوند... اگر تا به حال ایرانی ها بازی سیاسی فشرده ای پیش می بردند که بتوانند پروژه هسته ای خود را جلو ببرند، امروز دارند بازی هسته ای می کند که پروژه سیاسی خود را پیش ببرند.»
آقای رضوی فقیه بر این باور است که مسئله هسته ای ایران برای حکومت هدف نیست بلکه وسیله ای است برای اینکه ایران بتواند به جایگاهی برتر در نظام جهانی دست یابد.
پنج سال کشمکش
رادیو فردا: آقای امیراحمدی، بحث هسته ای ایران بیش از پنج سال است که مطرح بوده، به گفته شما پیشنهاد ایران موردی بوده که توانسته غرب را راضی کند که بر سر این پیشنهاد به بحث بنشیند. آیا هم غرب و هم ایران در مواضع شان عقب نشینی کرده اند؟
«یک وقتی بود که آقای بوش می گفت ایران حق ندارد حتی دانش غنی سازی داشته باشد. بعد موضع عوض شد و گفت دانش را جلویش را نمی توانیم بگیریم ولی باید جلوی غنی سازی را بگیریم. بعد دیدند این هم نمی شود گفتند ایران می تواند غنی سازی کند اما باید در یک مقطعی منجمد کند و همانجا بماند تا با آن حرف بزنیم. بعد به این نتیجه رسیدند که می شود همزمان با ادامه غنی سازی هم مذاکره کرد. بعد گفتند مسئله ما غنی سازی نیست، بمب سازی است. علتش هم روشن است، دیدند راهی ندارند. در رابطه ایران و آمریکا نه جنگ و نه صلح به نفع هیچکدام نیست. فقط به نفع جمهوری اسلامی است. اینها با جمهوری اسلامی نمی توانند به جنگ برسند، بنابراین تنها راهی که برای دولت اوباما مانده است، صلح با ایران است.»
آقای امیراحمدی معتقد است تهران هم دچار مشکلات بسیاری است. مسائل بعد از انتخابات و مسائل اقتصادی کشور فشارهای زیادی روی ایران گذاشته است و ایران نمی تواند بیش از این تحمل تحریم های بیشتر را بکند.
رادیو فردا: آقای محمدی، آیا شما این چشم انداز را می بینید که در ایران این توافق انجام شده، نهایی شود و به عنوان موضع تمام جناح های حکومتی ایران به طور یگانه عرضه شود؟
هوشنگ امیر احمدی: «در دوره آقای خاتمی بحث بر سر این بود که باید با غرب اعتماد سازی کرد، حتی به قیمت توقف غنی سازی. ولی موضع اقتدارگراها این بود که باید غنی سازی کرد به هرقیمت. الان یک نوع همگرایی در داخل کشور ظاهراً مشاهده می شود. هم اصلاح طلب ها و هم دولت آقای احمدی نژاد دنبال اعتمادسازی هستند.»
آقای محمدی بر این باور است که تحولات سیاسی داخل کشور سبب تغییر مواضع نظام شده است. به باور وی به دلیل اینکه دولت ایران در شرایط کنونی نمی تواند در چند جبهه بجنگد و ماجرای جنبش سبز هنوز پایان نیافته است، به دنبال این است که در صحنه بین المللی تاحدودی از تنش ها بکاهد.
آقای محمدی می افزاید: «دولت ایران الان نه قدرت تحمل حمله نظامی رادارد و نه تحریم های بیشتر. به همین دلیل موضع اعتمادسازی در برابر موضع غنی سازی به هر قیمت، جای خود را در میان حکومتی ها پیدا کرده و مواضعی هم که در میان اقتدارگراها در مخالفت با وجوهی از مذاکرات مشاهده می شود، بیشتر مصرف سیاسی داخلی دارد در رقابت میان گروه های اقتدارگرا.»
ایران، حقوق بشر و برنامه هسته‌ای
آقای رضوی فقیه در برابر این پرسش که پیوند میان مسائل مربوط به حقوق بشر و مذاکرات هسته ای ایران در ایران چگونه ارزیابی می شود می گوید چشم داشتن به دولت های غربی در زمینه مسائل حقوق بشر و دموکراسی و توسعه سیاسی در ایران ساده انگاری وساده لوحی است زیرا به باور وی در مناسبات جهانی منافع ملی، نظامی و اقتصادی بر مسائل دیگر اولویت دارند.
«به گمان من کشورهای غرب به مقوله حقوق بشر و دموکراسی همیشه به عنوان ابزاری برای پیگیری منافع اقتصادی و سیاسی خود نگاه می کردند. بهترین دلیل اینست که آمریکا و دولت های اروپایی با کشورهایی مانند عربستان، اردن، مصر حتی اخیراً لیبی به رغم اینکه نقض حقوق بشر در آن ها به مراتب بدتر است و فضای سیاسی به مراتب بسته تر است، روابط خیلی خوبی دارند. بنابراین ساده لوحی است که چشم به کمک دولت های غربی برای پیشبرد پروژه حقوق بشر و دموکراسی در ایران بدوزیم... به گمان من تصمیمهای حکومت ایران در زمینه سیاست خارجی، رابطه با آمریکا و مسئله هسته ای فراتر از درگیری ها و تنش های داخلی در ارتباط با نتیجه انتخابات پیش خواهد رفت.»
در اولین دور مذاکرات وین پیرامون تامین سوخت رآکتور تهران که هفته پیش در این شهر برگزار شد، جمهوری اسلامی پذیرفته بود که حدود هفتاد و پنج درصد از یک و نیم تن اورانیوم کم غنی شده خود را برای غنی سازی بیشتر به روسیه بفرستد و در پایان سوخت اتمی خود را از فرانسه تحویل بگیرد.
اکنون گفته می شود که ایران مایل به تحویل همه اورانیوم کم غنی شده خود یک جا به روسیه نیست، بلکه مایل است آنرا مرحله به مرحله و پس از دریافت اورانیوم غنی شده در یک مرحله به روسیه تحویل دهد.
هنوز واکنش نهایی این سه کشور به ایران روشن نیست. اما سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت ما احتیاج به روشن شدن موضوع و دریافت پاسخ رسمی ایران داریم.
محمود احمدی نژاد هم روز پنجشنبه در مشهد از این توافقنامه دفاع کرد و گفت شرایط برای همکاری های هسته ای در سطح بین الملل فراهم شده است. آقای احمدی نژاد اما همزمان گفت ایران راه خود را ادامه می دهد و «سر سوزنی هم از حقوق قطعی ملت ایران عقب نشینی نخواهد کرد.»
اما به رغم دفاع آقای احمدی نژاد از این توافق، شماری از مقامات و شخصیت های ایران از جمله محمدرضا باهنر، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی و رضا امراللهی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران و میرحسین موسوی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری اسلامی از آن انتقاد کردند.
در برنامه دیدگاه های این هفته به همراه آقایان هوشنگ امیراحمدی، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی در نیوجرسی، مجید محمدی، تحلیلگر سیاسی در نیویورک و سعید رضوی فقیه، تحلیلگر سیاسی در تهران به بحث درباره گفت‌وگوهای ایران و کشورهای غربی درباره برنامه هسته ای، می پردازیم.
آقای امیراحمدی با اشاره به این نکته که تحویل اورانیوم به کشورهای غرب برای غنی سازی بیشتر اساساً پیشنهاد ایران بود اما هرگز درباره جزییات آن بحث نشده بود می گوید ایران طبعاً خواهان تضمین در جریان این مبادله است و درصورتی که تضمین های لازم به ایران داده نشود، ایران ترجیح می دهد اورانیوم را در محموله های کوچکتر به غرب تحویل دهد.
آقای امیراحمدی می افزاید: بحث اکنون میان ایران و آمریکا غنی سازی نیست بلکه اعتماد سازی است... نکته دیگر اینست که در ایران اینکه با آمریکا حرف نمی زنیم کم کم تبدیل شده است به اینکه جز با آمریکا با کسی حرف نمی زنیم.
آقای محمدی می گوید به اندازه آقای امیراحمدی به این جریان خوشبین نیست گرچه با وی همراه است که هر دو طرف مذاکره خواهان حل مسئله از راه گفت‌وگو هستند. اما به باور آقای محمدی مشکل در جزییات کار است که تعیین کننده خواهد بود: در شکل کنونی ماجرا به سمتی پیش می رود که امکان رسیدن به بن بست وجود دارد. شرایط به گونه ای است که برداشت می شود ایران به دنبال وقت کشی است تا بتواند با فرصت بیشتر با دستیبابی به امکانات بیشتر با دست قوی تر وارد مذاکرات بعدی شود.
آقای رضوی فقیه با اشاره به اختلاف نظر موجود در میان مقام های ایران بر سر مذاکرات هسته ای می گوید به طور طبیعی در یک نظام می تواند اختلاف نظرهایی میان مقام ها وجود داشته باشد. از سوی دیگر به باور وی این اختلاف نظرها یا بیان آنها می تواند تاکتیکی باشد. وی می افزاید: «برای اینکه این موضع آقای احمدی نژاد یا بعضی نزدیکان او، ضعف در برابر آمریکا و شیفتگی برای برقراری مجدد رابطه تعبیر نشود، عناصر دیگری از حکومت بیایند و موضع مخالفی در این زمینه اتخاذ کنند و با طرح مسئله تصمیم گیری نهایی در این زمینه توسط رهبری، صورت مسئله را به شکل دیگری تغییر دهند تا آمریکایی ها آماده برداشتن گام های جدی تری برای تقویت موضع اول بشوند... اگر تا به حال ایرانی ها بازی سیاسی فشرده ای پیش می بردند که بتوانند پروژه هسته ای خود را جلو ببرند، امروز دارند بازی هسته ای می کند که پروژه سیاسی خود را پیش ببرند.»
آقای رضوی فقیه بر این باور است که مسئله هسته ای ایران برای حکومت هدف نیست بلکه وسیله ای است برای اینکه ایران بتواند به جایگاهی برتر در نظام جهانی دست یابد.
پنج سال کشمکش
رادیو فردا: آقای امیراحمدی، بحث هسته ای ایران بیش از پنج سال است که مطرح بوده، به گفته شما پیشنهاد ایران موردی بوده که توانسته غرب را راضی کند که بر سر این پیشنهاد به بحث بنشیند. آیا هم غرب و هم ایران در مواضع شان عقب نشینی کرده اند؟
«یک وقتی بود که آقای بوش می گفت ایران حق ندارد حتی دانش غنی سازی داشته باشد. بعد موضع عوض شد و گفت دانش را جلویش را نمی توانیم بگیریم ولی باید جلوی غنی سازی را بگیریم. بعد دیدند این هم نمی شود گفتند ایران می تواند غنی سازی کند اما باید در یک مقطعی منجمد کند و همانجا بماند تا با آن حرف بزنیم. بعد به این نتیجه رسیدند که می شود همزمان با ادامه غنی سازی هم مذاکره کرد. بعد گفتند مسئله ما غنی سازی نیست، بمب سازی است. علتش هم روشن است، دیدند راهی ندارند. در رابطه ایران و آمریکا نه جنگ و نه صلح به نفع هیچکدام نیست. فقط به نفع جمهوری اسلامی است. اینها با جمهوری اسلامی نمی توانند به جنگ برسند، بنابراین تنها راهی که برای دولت اوباما مانده است، صلح با ایران است.»
آقای امیراحمدی معتقد است تهران هم دچار مشکلات بسیاری است. مسائل بعد از انتخابات و مسائل اقتصادی کشور فشارهای زیادی روی ایران گذاشته است و ایران نمی تواند بیش از این تحمل تحریم های بیشتر را بکند.
رادیو فردا: آقای محمدی، آیا شما این چشم انداز را می بینید که در ایران این توافق انجام شده، نهایی شود و به عنوان موضع تمام جناح های حکومتی ایران به طور یگانه عرضه شود؟
هوشنگ امیر احمدی: «در دوره آقای خاتمی بحث بر سر این بود که باید با غرب اعتماد سازی کرد، حتی به قیمت توقف غنی سازی. ولی موضع اقتدارگراها این بود که باید غنی سازی کرد به هرقیمت. الان یک نوع همگرایی در داخل کشور ظاهراً مشاهده می شود. هم اصلاح طلب ها و هم دولت آقای احمدی نژاد دنبال اعتمادسازی هستند.»
آقای محمدی بر این باور است که تحولات سیاسی داخل کشور سبب تغییر مواضع نظام شده است. به باور وی به دلیل اینکه دولت ایران در شرایط کنونی نمی تواند در چند جبهه بجنگد و ماجرای جنبش سبز هنوز پایان نیافته است، به دنبال این است که در صحنه بین المللی تاحدودی از تنش ها بکاهد.
آقای محمدی می افزاید: «دولت ایران الان نه قدرت تحمل حمله نظامی رادارد و نه تحریم های بیشتر. به همین دلیل موضع اعتمادسازی در برابر موضع غنی سازی به هر قیمت، جای خود را در میان حکومتی ها پیدا کرده و مواضعی هم که در میان اقتدارگراها در مخالفت با وجوهی از مذاکرات مشاهده می شود، بیشتر مصرف سیاسی داخلی دارد در رقابت میان گروه های اقتدارگرا.»
ایران، حقوق بشر و برنامه هسته‌ای
آقای رضوی فقیه در برابر این پرسش که پیوند میان مسائل مربوط به حقوق بشر و مذاکرات هسته ای ایران در ایران چگونه ارزیابی می شود می گوید چشم داشتن به دولت های غربی در زمینه مسائل حقوق بشر و دموکراسی و توسعه سیاسی در ایران ساده انگاری وساده لوحی است زیرا به باور وی در مناسبات جهانی منافع ملی، نظامی و اقتصادی بر مسائل دیگر اولویت دارند.
«به گمان من کشورهای غرب به مقوله حقوق بشر و دموکراسی همیشه به عنوان ابزاری برای پیگیری منافع اقتصادی و سیاسی خود نگاه می کردند. بهترین دلیل اینست که آمریکا و دولت های اروپایی با کشورهایی مانند عربستان، اردن، مصر حتی اخیراً لیبی به رغم اینکه نقض حقوق بشر در آن ها به مراتب بدتر است و فضای سیاسی به مراتب بسته تر است، روابط خیلی خوبی دارند. بنابراین ساده لوحی است که چشم به کمک دولت های غربی برای پیشبرد پروژه حقوق بشر و دموکراسی در ایران بدوزیم... به گمان من تصمیمهای حکومت ایران در زمینه سیاست خارجی، رابطه با آمریکا و مسئله هسته ای فراتر از درگیری ها و تنش های داخلی در ارتباط با نتیجه انتخابات پیش خواهد رفت.»
