لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۱:۰۳

مذاکرات اتمی با گروه وین بعد از گزارش آمانو


على اکبر صالحى طى تازه ترین اظهارات رسانه اى خود ضمن اعلام آمادگى جمهورى اسلامى براى آغاز مذاکرات فورى و بدون پیش شرط با گروه وین از تعلل گروه یاد شده در برقرارى تماس رسمى با ایران ابراز تعجب کرده است. انتظار می رود گروه وین انجام مذاکرات اتمى با ایران را بعد از انتشار گزارش تازه آمانو به شوراى حکام و طى چند روز آینده در دستور کار خود قرار دهد.

پیشنهاد مبادله سوخت اتمى مورد نیاز راکتور آزمایشگاهى تهران با ۷۰ در صد از اورانیوم ۳.۵ در صد غنى سازى شده ایران یک سال پیش براى اولین بار از سوى محمد البرادعى، دبیر کل سابق آژانس بین المللى انرژى اتمى، مطرح شد. هدف اصلى طرح یاد این بود که با خارج ساختن بخش عمده اورانیوم غنى سازى شده ایران امکان استفاده احتمالى از آن در تولید بمب اتمى از میان برود .

در آن تاریخ حجم اورانیوم ۳.۵ در صد غنى سازى شده ایران در حدود ۲۰۰۰ کیلوگرم بود. بنا بر طرح مزبور از جمهورى اسلامى خواسته شده بود که با تحویل ۱۲۰۰ کیلوگرم از اورانیوم غنى سازى شده در مقابل دریافت سوخت اتمى موافقت به عمل آورد. تهران ابتدا موافقت کلى خود را با مفاد پیشنهاد اعلام داشت ولى متعاقبا از پذیرش آن خوددارى ورزید.

تشکیل گروهى مرکب از نمایندگان آمریکا، روسیه و فرانسه بمنظور انجام مذاکرات مربوط به مبادله سوخت با ایران بخش دیگرى از طرح پیشنهادى البرادعى بود. به موجب کلیات پیشنهاد یاد شده روسیه مسئولیت دریافت و تبدیل غلظت اورانیوم ۳.۵ در صد به ۱۹.۷ در صد را عهده دار می شد و فرانسه نیز در مرحله بعد از آنها میله هاى سوخت می ساخت.

تدارک آمریکا

هفت ماه پس از بى نتیجه ماندن فرمول وین و عدم انجام هر نوع گفت و گوى رسمى اتمى با نهاد هاى بین المللى، ایران از مداخله و میانجیگرى ترکیه و برزیل در آنچه پرونده اتمى ایران نامیده میشود خبر داد. طى این فاصله (هفت ماهه ) آمریکا تلاش هاى دیپلماتیک گسترده اى را بمنظور شکل دادن به یک ائتلاف جهانى علیه ایران و تصویب قطعنامه تنبیهى تازه اى در شوراى امنیت تدارک می دید.

ایران انتظار داشت که با تکیه بر حمایت برزیل و ترکیه ( اعضاء غیر دائم شوراى امنیت ) از مواضع تازه خود، و اعلام پذیرفتن پیشنهاد سال قبل آژانس ( فرمول وین ) قادر خواهد شد از تصویب قطعنامه تنبیهى تازه اى در شوراى امنیت خوددارى بعمل آورد.

طى نشست سه جانبه روز ۲۷ اردیبهشت تهران که در آن لولا دو سیلوا، رئیس جمهور برزیل، و رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، حضور داشتند، موافقت جمهورى اسلامى با ارسال ۱۲۰۰ کیلو گرم اورانیوم خود به خارج اعلام شد. بنا بر بیانیه تهران، مقصد بعدى ۱۲۰۰ کیلو گرم اورانیوم غنى سازى ایران به جاى روسیه، ترکیه در نظر گرفته شده بود.

بعد از اندکى تاخیر، دولت آمریکا بیانیه تهران را رد کرد و اندکی بعد قطعنامه تنبیهى ۱۹۲۹ شوراى امنیت در ۹ ماه ژوئن، تصویب شد. ایران به طور کامل ابتکار عمل را در مذاکرات با جامعه جهانى از دست داد. از آن تاریخ به بعد تمامى تلاش هاى ایران براى تجدید مذاکرات با گروه ۱+۵ و جامعه اروپا بى نتیجه ماند.

در تاریخ ۶ مرداد و در حدود دو هفته پس از تصویب قطعنامه تنبیهى ۱۹۲۹ ، محمود احمدى نژاد طى گفت و گویی با پرس تى وى علام کرد که به عنوان تنبیه جامعه جهانى مذاکرات اتمى را به مدت دو ماه به تعویق خواهد انداخت حال آنکه در آن زمان اصولا تاریخى براى آغاز مذاکرات با ایران در نظر گرفته نشده بود.

تنبیه پیش از مذاکره

پیش از طرح این موضوع، محمود احمدى نژاد توسط سعید جلیلى اطلاع یافته بود که کاترین اشتون دیپلمات ارشد جامعه اروپا تنها از میانه ماه سپتامبر به بعد آماده از سر گیرى مذاکرات با تهران خواهد بود. خانم اشتون پیش از آغاز هر نوع گفت و گوى تازه اتمى با تهران قصد داشت آنجام آنرا به تکمیل فشار هاى جامعه جهانى علیه ایران موکول سازد.

پس از تصویب قطعنامه ۱۹۲۹ شوراى امنیت ابتدا کنگره آمریکا و به دنبال آن جامعه اروپا، کانادا، استرالیا و ژاپن تنبیهات یک جانبه ای علیه ایران وضع کردند.

در نتیجه اعمال مجموعه تحریم هاى تازه اینک میزان تولید و صادرات نفت خام ایران به صورت محسوس رو به کاهش نهاده است. به دلیل توقف رشد اقتصادى ناشى از بحران جارى واحد پول ملى در حال از دست دادن مستمر ارزش برابرى خود با ارزهاى خارجى است. ادامه این وضع به گرانى بیشترکالا و منجر خواهد شد. رشد بیکارى نیز سرعت تازه اى گرفته است. در این میان دولت به منظور مقابله با عوارض تحریم ها، خود را ناگزیر از اجراى طرح حذف یارانه ها و افزایش ۴۰۰ درصدى قیمت فروش بنزین می بیند.

توقف طرح هاى غیر نظامى

هفت سال پس از آغاز غنى سازى اورانیوم، تعداد سانتریفیوژ هاى فعال در ایران کمتر از ۱۰.۰۰۰ واحد است حال آنکه ایران براى دست یافتن به ظرفیت تولید سوخت اتمى، حتى براى یک راکتور آب سبک در اندازه هاى بوشهر، به تولید ۶۰.۰۰۰ سانتریفیوژ و تامین کیک زرد و گاز اورانیوم به همین نسبت نیازمند است. از مجموع کمتر از ۱۰.۰۰۰ سانتریفیوژ تنها نیمى از آنها به غنى سازى مشغول اند. آقاى صالحى رئیس سازمان انرژى اتمى ایران در گفت و گوى اخیر خود اعلام کرده که به کار گرفتن سانتریفیوژ هاى تازه در ایران شاید تا سه سال آینده نیز مقدور نگردد.

به این ترتیب اعمال تحریم ها و تنبیهات علیه ایران دوران تاثیر گذارى قاطع خود را آغاز کرده اند حال آنکه برنامه هاى غیر نظامى اتمى ایران عملا از پیگیرى هدف هاى اسمى خود باز مانده اند.

گزارش فصلى آمانو پیرامون فعالیتهاى اتمى ایران، از جمله آخرین برآورد از میزان کنونى ذخیره اورانیوم غنى سازى شده ( بیش از ۲۵۰۰ کیلوگرم ) و همچنین تعداد سانتریفیوژ هاى فعال در نطنز نشان خواهد داد که برنامه افزایش ظرفیت غنى سازى اورانیوم، عمدتا به دلیل ممانعت جامعه جهانى از دست یافتن ایران به قطعات مورد نیاز در مونتاژ سانتریفیوژ ها و همچنین پیش گیرى از خرید مواد خام اتمى، کاملا متوقف شده و در مقایسه با روند سال گذشته، ظرفیت غنى سازى تا حدودى کاهش یافته است. به این ترتیب ایران به جاى چند سال انتظار می باید دست کم بیش از یک دهه به انتظار دست یافتن به حد اقل ظرفیت تولید سوخت اتمى بنشیند در حالى که تاثیر تحریم هاى شکننده اقتصادى همچنان در حال افزایش اند.

به این دلیل جمهورى اسلامى با از دست دادن ابتکار عمل در رویارویى با جامعه جهانى علاقمند به آغاز گفت و گوهایى است که بتواند به خروج تدریجى از شرایط جارى بیانجامد. جامعه اروپا با توجه به سابقه گفت و گو هاى بى نتیجه گذشته تنها زمانى آماده مذاکرات رسمى با نمایندگان جمهورى اسلامى خواهد شد که طى تماس هاى مقدماتى که اکنون در جریان است آمادگى ایران را براى قبول خواست هاى جامعه جهانى جدى تشخیص دهد. در صورت حصول پیشرفت هاى ابتدایى می توان انتظار داشت که گفت و گو هاى آینده بعد از انتشار گزارش آمانو و از نیمه ماه سپتامبر جارى به بعد برنامه ریزى شود.
XS
SM
MD
LG