هشت مارس، روز جهانی زن در سراسر جهان است. در این روز زنان و سازمان‌هایشان در کشورهای آزاد به همراه مردانی که خواهان برابری حقوق زن و مرد هستند، برنامه های متعددی برگزار می کنند از کنفرانس و سمینار و نمایش فیلم گرفته تا راهپیمایی و جشن و مهمانی.
به همین مناسبت هر سال سازمان ملل نیز کنفرانسی در مقر این سازمان در نیویورک تحت عنوان «مقام زن در جهان» برگزار می کند. امسال پنجاه و چهارمین سالی است که این کنفرانس برگزار می شود و یکی از مسایل مشخص مورد بحث در آن «خشونت علیه زنان» است.
کنفرانس امسال به مدت یک هفته از پنجم تا ۱۱ مارس با شرکت تعداد بسیار زیادی از زنان کشورهای مختلف عضو سازمان ملل برگزار می شود. از ایران نیز نمایندگانی در این کنفرانس حضور دارند از جمله دکتر شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل، که در این زمینه به رادیو فردا می گوید: « شرکت کنندگان مختلفی در مورد وضعیت زنان در این کنفرانس صحبت می کردند و تمرکز بحث ها بیشتر روی تبعیض و نابرابری‌های قانونی و خشونت علیه زنان بود.»
دکتر مهناز افخمی، موسس و مدیر اجرایی سازمان بین المللی «آموزش و همکاری های زنان» می گوید علاوه بر تاکید روی خشونت در کنفرانس مقام زن، قرار است برای هماهنگ کردن سازمان های زنان درسراسر جهان کوشش شود.
وی می افزاید: « نهادهایی که برای مقام زن در سازمان ملل وجود دارد بسیار پراکنده و ضعیف هستند و قرار است سازمان های مختلف در هم ادغام شده و یک سازمان جدید در سطح معاون دبیر کل تشکیل شود و یک بودجه حدود یک میلیارد دلار هم برای آن در نظر گرفته اند.»
دکتر مهناز افخمی درباره فعالیت اعضای سازمان بین المللی آموزش و همکاری زنان در کنفرانس «مقام زن» سازمان ملل به رادیو فردا می گوید: « در این کنفرانس یک سری گردهمایی ها وجود دارد که نمایندگان دولت ها در آن شرکت می کنند. سازمان بین المللی آموزش و همکاری زنان در ۲۰ کشور فعالیت داشته و حداقل سه تا از سازمان های ما در برزیل، اردن و مراکش درمیان هیئت های دولتی نماینده دارد. تعدادی از همکاران ما در نشست های گروه های غیر دولتی صحبت کردند و بعضی از این نشست ها را ما برنامه ریزی کرده و تشکیل دادیم، از جمله یک برنامه مفصل درباره نقش جوانان در حرکت زنان داشتیم و بحث این بود که جوانان چگونه وارد عرصه مدیریت و رهبری شده و برای آینده نقش سازنده‌ای عهده دار شوند. یک برنامه هم در مورد تکنولوژی و استفاده از وسایل ارتباطی بود که چگونه اینها از برقراری ارتباط شبکه های بین المللی و از نهضت های مختلف حمایت کنند. مثلا چگونه از فیس بوک، توئیتر و یوتیوب برای تبادل نظر و ایجاد یک همفکری بین المللی استفاده می شود.»
او می افزاید: « البته روز پنجم مارس هم نشستی داشتیم و افرادی که در زمینه حقوق بشر و نقش زن فعالیت مهمی در سطح بین المللی داشتند در آن شرکت کردند از جمله خانم مری رابینسون، رئیس جمهوری سابق ایرلند و مسئول حقوق بشر در سازمان ملل و خانم ثریا عبید، معاون دبیرکل سازمان ملل و رئیس برنامه جمعیت سازمان ملل، معاون وزیر خارجه آمریکا و مشاور مخصوص رئیس جمهور در امور زنان در سطح بین المللی، خانم شیرین عبادی از ایران، ژاکلین پیت انگه از برزیل که درگذشته وزیر زنان بوده و نماینده ما در برزیل است و همچنین وزیر سابق فرهنگ در اردن که همکار ما در آن کشور است. تاکید این نشست روی مسئله خشونت علیه زنان بود که یکی از ۱۲ ماده تصویب نامه پکن است.»
دکتر مهناز افخمی با بیان این که خشونت علیه زن جنبه های مختلف دارد و همه گیر است، می گوید: « یکی از دلایل اعمال خشونت علیه زنان مسئله عدم توازن قدرت بین مرد و زن در جامعه و سهیم نبودن زنان در تصمیم گیری های مهم محلی، ملی و بین المللی است. این مسئله هم به حقوق بشر مربوط می شود، هم به حقوق زن و هم به مسایل مهم سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و نقش زن در این زمینه ها و عدم توازن و مساوات در این زمینه ها در قالب خشونت علیه زن نمود می یابد. البته نقش زن در خانواده هم یکی از مسایل مهم است و قوانین خانواده یکی از دلایل اعمال خشونت علیه زنان، چون این قوانین یک فضای غیرمتعادل و ناعادلانه را در اولین نهاد جامعه ایجاد می کند.»
امسال کنفرانس «مقام زن درجهان» هم زمان با پانزدهمین سالگرد گردهمایی پکن در سال ۱۹۹۵ است که در آن پیمان منع تبعیض علیه زنان امضا شد؛ پیمانی که با نام مخفف «سیدا» خوانده می شود و مفاد آن را راه کارهای پیشرفت به سوی برابری زن و مرد در قوانین و آیین نامه های کشورها تشکیل می دهد.
به همین مناسبت در دو روز پایانی ماه فوریه و پیش از شروع کنفرانس مقام زن، سازمان ملل کنفرانس دیگری تشکیل داد که در آن صدها سازمان غیردولتی زنان شرکت کردند و علاوه بر تبادل نظر، گفت وگو و برقراری تماس با یکدیگر نتایج «سیدا» یا پیمان بین المللی رفع تبعیض علیه زنان را پس از ۱۵ سال بررسی کردند.
دکتر شیرین عبادی که موسس نهاد «زنان برنده جایزه صلح نوبل» است و در این کنفرانس شرکت داشته، می گوید: « ۱۵ سال از کنفرانس پکن گذشته و کشورهای مختلف جهان گردهم آمده بودند تا ارزیابی کنند که چقدر در راه تساوی حقوق گام برداشته‌اند. در این ۱۵ سال تمام کشورهای دنیا به استثنای هفت کشور به پیمان سیدا یا منع هرگونه تبعیض علیه زنان پیوستند و این آماری افتخارآمیز است. فقط هفت کشور در دنیا به این پیمان ملحق نشده که ایران و آمریکا جزو این هفت کشور هستند. مهمترین خواست زنان شرکت کننده در کنفرانس های متعددی که در سازمان ملل برگزار شد، این بود که دولت ایران به سیدا ملحق شود و مقررات آن را اجرا کند.»
مهناز افخمی علت نپیوستن آمریکا به پیمان پکن را مشکلات قانونی درون این کشور می داند نه عدم تعهد به برابری زنان و توضیح می دهد: « وضعیت آمریکا از نظر سیاسی بغرنج است، یعنی با این که بیشترین گرایش به حقوق بشر و حقوق زن در این کشور وجود دارد و جمعیت زنان این کشور بسیار فعال، پویا و تحصیل کرده هستند ولی در قانون اساسی آمریکا مسئله ای وجود دارد که هنوز نتوانسته اند آن را حل کنند تا بشود قوانین بین المللی را به گونه ای بالاتر از قانون اساسی آمریکا به حساب نیاورد. مثلا آمریکا به کنوانسیون حقوق کودکان هم ملحق نشده و این به مشکلات قانونی در داخل امریکا مربوط است و به اصل اولیه حقوق اطفال و حقوق زنان ربطی ندارد.»
شیرین عبادی در مورد بررسی کارنامه دولت ایران در مورد حقوق زن در کنفرانس پیامدهای پکن می گوید: « وقتی کارنامه ایران را در ۱۵ سال گذشته بررسی کنیم می بینیم یک پیروزی برای زنان ایران وجود داشته و آن هم مربوط به قانون حضانت در سال ۲۰۰۴ است که به نفع مادران ایرانی اصلاح شد. البته تا تساوی حقوق راهی بس طولانی درپیش داریم، زیرا قوانین نابرابر زیادی وجود دارد از جمله دیه، شهادت زنان، کار کردن و مسافرت زنان.»
در لندن نیز در روز هشت مارس یک نهاد غیردولتی ایرانی موضوع خشونت و خشونت علیه زنان در ایران را در دستور کار خود قرار داده است. روحی شفیعی، نویسنده و بنیان گذار ائتلاف بین المللی علیه خشونت که مخفف آن «ایکاوی» است، در مورد فعالیت هایشان برای روز زن به رادیو فردا می گوید: « بسیاری از زنان در ایران دلشان می خواهد این روز را جشن بگیرند ولی به دلیل محدودیت های موجود نمی توانند این کار را انجام دهند. ما روز ششم مارس گردهمایی حامیان مادران عزادار را در میدان ترافالگار لندن داشتیم که هم به یاد مادران عزادار ایران بودیم و هم روز زن را جشن گرفتیم سپس بعد از مراسم خودمان هم به زنان انگلیس از هر طبقه و نژادی که درمیدان جمع شده بودند پیوستیم که از ما به شدت استقبال کردند. ما پلاکاردها و عکس هایی داشتیم که نشان می داد بر سر زنان ایرانی چه آمده است. روز دوشنبه هم گروه بین المللی «زنان برای زنان» همزمان در لندن و نیویورک برای صلح راهپیمایی دارند و ما هم در لندن با ائتلاف بین المللی علیه خشونت و گروه حامیان مادران عزادار و تعداد زیادی از زنان منفرد ایرانی به آنها بپیوندیم. در انتهای راهپیمایی روبه‌روی تیت گالری سخنرانی انجام می شود و میزهای مختلفی وجود دارد که اطلاعاتی در مورد روز زن و شرایط زنان درکشورهای مختلف پخش می کنند. قرار است خانم سارا براون در انتهای راهپیمایی به راهپیمایان بپیوندد و از میزهای مختلف بازدید کند. ما امیدواریم او را ملاقات کرده و بخواهیم از خواست های زنان ایران حمایت کرده و به مسایل خاص زنان ایران توجه کند تا ما بتوانیم علیه قوانین تبعیض آمیز در ایران مبارزه کنیم از جمله مواردی چون ازدواج در سنین پایین برای دختران و این که دختران در سن ۹ سالگی به بلوغ رسیده اند و جوابگوی اعمال خود هستند.»
رویا کاشفی یکی دیگر از بنیان گذاران نهاد «ائتلاف بین المللی علیه خشونت» است. او که مسئول بخش مطالعاتی این نهاد است، درباره ضرورت پژوهش های مربوط به این موضوع به رادیو فردا می گوید: « خشونت علیه زنان مختص کشور ایران نیست. تمام کشورهایی که در ۱۰۰ سال گذشته مبارزه های برابری طلب برای زنان داشتند، مشکلاتی را که ما اکنون در ایران با آن مقابله می کنیم پشت سر گذاشته و بهبود قوانین را تجربه کرده اند. مشکل ما در ۳۰ سال گذشته در ایران علاوه بر مسایل فرهنگی و آداب و رسوم، قانونی شدن تبعیض علیه زنان بوده است، یعنی نظام بر اساس تعبیر و تفسیر شورای نگهبان از قوانین شرع، تبعیض علیه زنان را درتمام سیاست ها نهادینه کرده است. بنابراین کار ما دو برابر است، هم باید فرهنگ سازی و تغییر باورهای سنتی را داشته باشیم و هم مبارزه با قوانین تبعیض آمیز. ما باید بدانیم با چه چیزهایی روبه‌رو هستیم تا بتوانیم برای آن برنامه ریزی کنیم. بخش مربوط به تحقیقات وظیفه دارد با بررسی ریشه های اجتماعی خشونت، راه‌های برخورد با آن را پیدا کند البته با استفاده از تجربیات کشورهای دیگری که از ما در این زمینه جلوتر هستند.»
به همین مناسبت هر سال سازمان ملل نیز کنفرانسی در مقر این سازمان در نیویورک تحت عنوان «مقام زن در جهان» برگزار می کند. امسال پنجاه و چهارمین سالی است که این کنفرانس برگزار می شود و یکی از مسایل مشخص مورد بحث در آن «خشونت علیه زنان» است.
کنفرانس امسال به مدت یک هفته از پنجم تا ۱۱ مارس با شرکت تعداد بسیار زیادی از زنان کشورهای مختلف عضو سازمان ملل برگزار می شود. از ایران نیز نمایندگانی در این کنفرانس حضور دارند از جمله دکتر شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل، که در این زمینه به رادیو فردا می گوید: « شرکت کنندگان مختلفی در مورد وضعیت زنان در این کنفرانس صحبت می کردند و تمرکز بحث ها بیشتر روی تبعیض و نابرابری‌های قانونی و خشونت علیه زنان بود.»
دکتر مهناز افخمی، موسس و مدیر اجرایی سازمان بین المللی «آموزش و همکاری های زنان» می گوید علاوه بر تاکید روی خشونت در کنفرانس مقام زن، قرار است برای هماهنگ کردن سازمان های زنان درسراسر جهان کوشش شود.
وی می افزاید: « نهادهایی که برای مقام زن در سازمان ملل وجود دارد بسیار پراکنده و ضعیف هستند و قرار است سازمان های مختلف در هم ادغام شده و یک سازمان جدید در سطح معاون دبیر کل تشکیل شود و یک بودجه حدود یک میلیارد دلار هم برای آن در نظر گرفته اند.»
روز جهانی زن:
او می افزاید: « البته روز پنجم مارس هم نشستی داشتیم و افرادی که در زمینه حقوق بشر و نقش زن فعالیت مهمی در سطح بین المللی داشتند در آن شرکت کردند از جمله خانم مری رابینسون، رئیس جمهوری سابق ایرلند و مسئول حقوق بشر در سازمان ملل و خانم ثریا عبید، معاون دبیرکل سازمان ملل و رئیس برنامه جمعیت سازمان ملل، معاون وزیر خارجه آمریکا و مشاور مخصوص رئیس جمهور در امور زنان در سطح بین المللی، خانم شیرین عبادی از ایران، ژاکلین پیت انگه از برزیل که درگذشته وزیر زنان بوده و نماینده ما در برزیل است و همچنین وزیر سابق فرهنگ در اردن که همکار ما در آن کشور است. تاکید این نشست روی مسئله خشونت علیه زنان بود که یکی از ۱۲ ماده تصویب نامه پکن است.»
دکتر مهناز افخمی با بیان این که خشونت علیه زن جنبه های مختلف دارد و همه گیر است، می گوید: « یکی از دلایل اعمال خشونت علیه زنان مسئله عدم توازن قدرت بین مرد و زن در جامعه و سهیم نبودن زنان در تصمیم گیری های مهم محلی، ملی و بین المللی است. این مسئله هم به حقوق بشر مربوط می شود، هم به حقوق زن و هم به مسایل مهم سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و نقش زن در این زمینه ها و عدم توازن و مساوات در این زمینه ها در قالب خشونت علیه زن نمود می یابد. البته نقش زن در خانواده هم یکی از مسایل مهم است و قوانین خانواده یکی از دلایل اعمال خشونت علیه زنان، چون این قوانین یک فضای غیرمتعادل و ناعادلانه را در اولین نهاد جامعه ایجاد می کند.»
امسال کنفرانس «مقام زن درجهان» هم زمان با پانزدهمین سالگرد گردهمایی پکن در سال ۱۹۹۵ است که در آن پیمان منع تبعیض علیه زنان امضا شد؛ پیمانی که با نام مخفف «سیدا» خوانده می شود و مفاد آن را راه کارهای پیشرفت به سوی برابری زن و مرد در قوانین و آیین نامه های کشورها تشکیل می دهد.
به همین مناسبت در دو روز پایانی ماه فوریه و پیش از شروع کنفرانس مقام زن، سازمان ملل کنفرانس دیگری تشکیل داد که در آن صدها سازمان غیردولتی زنان شرکت کردند و علاوه بر تبادل نظر، گفت وگو و برقراری تماس با یکدیگر نتایج «سیدا» یا پیمان بین المللی رفع تبعیض علیه زنان را پس از ۱۵ سال بررسی کردند.
دکتر شیرین عبادی که موسس نهاد «زنان برنده جایزه صلح نوبل» است و در این کنفرانس شرکت داشته، می گوید: « ۱۵ سال از کنفرانس پکن گذشته و کشورهای مختلف جهان گردهم آمده بودند تا ارزیابی کنند که چقدر در راه تساوی حقوق گام برداشته‌اند. در این ۱۵ سال تمام کشورهای دنیا به استثنای هفت کشور به پیمان سیدا یا منع هرگونه تبعیض علیه زنان پیوستند و این آماری افتخارآمیز است. فقط هفت کشور در دنیا به این پیمان ملحق نشده که ایران و آمریکا جزو این هفت کشور هستند. مهمترین خواست زنان شرکت کننده در کنفرانس های متعددی که در سازمان ملل برگزار شد، این بود که دولت ایران به سیدا ملحق شود و مقررات آن را اجرا کند.»
مهناز افخمی علت نپیوستن آمریکا به پیمان پکن را مشکلات قانونی درون این کشور می داند نه عدم تعهد به برابری زنان و توضیح می دهد: « وضعیت آمریکا از نظر سیاسی بغرنج است، یعنی با این که بیشترین گرایش به حقوق بشر و حقوق زن در این کشور وجود دارد و جمعیت زنان این کشور بسیار فعال، پویا و تحصیل کرده هستند ولی در قانون اساسی آمریکا مسئله ای وجود دارد که هنوز نتوانسته اند آن را حل کنند تا بشود قوانین بین المللی را به گونه ای بالاتر از قانون اساسی آمریکا به حساب نیاورد. مثلا آمریکا به کنوانسیون حقوق کودکان هم ملحق نشده و این به مشکلات قانونی در داخل امریکا مربوط است و به اصل اولیه حقوق اطفال و حقوق زنان ربطی ندارد.»
شیرین عبادی در مورد بررسی کارنامه دولت ایران در مورد حقوق زن در کنفرانس پیامدهای پکن می گوید: « وقتی کارنامه ایران را در ۱۵ سال گذشته بررسی کنیم می بینیم یک پیروزی برای زنان ایران وجود داشته و آن هم مربوط به قانون حضانت در سال ۲۰۰۴ است که به نفع مادران ایرانی اصلاح شد. البته تا تساوی حقوق راهی بس طولانی درپیش داریم، زیرا قوانین نابرابر زیادی وجود دارد از جمله دیه، شهادت زنان، کار کردن و مسافرت زنان.»
در لندن نیز در روز هشت مارس یک نهاد غیردولتی ایرانی موضوع خشونت و خشونت علیه زنان در ایران را در دستور کار خود قرار داده است. روحی شفیعی، نویسنده و بنیان گذار ائتلاف بین المللی علیه خشونت که مخفف آن «ایکاوی» است، در مورد فعالیت هایشان برای روز زن به رادیو فردا می گوید: « بسیاری از زنان در ایران دلشان می خواهد این روز را جشن بگیرند ولی به دلیل محدودیت های موجود نمی توانند این کار را انجام دهند. ما روز ششم مارس گردهمایی حامیان مادران عزادار را در میدان ترافالگار لندن داشتیم که هم به یاد مادران عزادار ایران بودیم و هم روز زن را جشن گرفتیم سپس بعد از مراسم خودمان هم به زنان انگلیس از هر طبقه و نژادی که درمیدان جمع شده بودند پیوستیم که از ما به شدت استقبال کردند. ما پلاکاردها و عکس هایی داشتیم که نشان می داد بر سر زنان ایرانی چه آمده است. روز دوشنبه هم گروه بین المللی «زنان برای زنان» همزمان در لندن و نیویورک برای صلح راهپیمایی دارند و ما هم در لندن با ائتلاف بین المللی علیه خشونت و گروه حامیان مادران عزادار و تعداد زیادی از زنان منفرد ایرانی به آنها بپیوندیم. در انتهای راهپیمایی روبه‌روی تیت گالری سخنرانی انجام می شود و میزهای مختلفی وجود دارد که اطلاعاتی در مورد روز زن و شرایط زنان درکشورهای مختلف پخش می کنند. قرار است خانم سارا براون در انتهای راهپیمایی به راهپیمایان بپیوندد و از میزهای مختلف بازدید کند. ما امیدواریم او را ملاقات کرده و بخواهیم از خواست های زنان ایران حمایت کرده و به مسایل خاص زنان ایران توجه کند تا ما بتوانیم علیه قوانین تبعیض آمیز در ایران مبارزه کنیم از جمله مواردی چون ازدواج در سنین پایین برای دختران و این که دختران در سن ۹ سالگی به بلوغ رسیده اند و جوابگوی اعمال خود هستند.»
رویا کاشفی یکی دیگر از بنیان گذاران نهاد «ائتلاف بین المللی علیه خشونت» است. او که مسئول بخش مطالعاتی این نهاد است، درباره ضرورت پژوهش های مربوط به این موضوع به رادیو فردا می گوید: « خشونت علیه زنان مختص کشور ایران نیست. تمام کشورهایی که در ۱۰۰ سال گذشته مبارزه های برابری طلب برای زنان داشتند، مشکلاتی را که ما اکنون در ایران با آن مقابله می کنیم پشت سر گذاشته و بهبود قوانین را تجربه کرده اند. مشکل ما در ۳۰ سال گذشته در ایران علاوه بر مسایل فرهنگی و آداب و رسوم، قانونی شدن تبعیض علیه زنان بوده است، یعنی نظام بر اساس تعبیر و تفسیر شورای نگهبان از قوانین شرع، تبعیض علیه زنان را درتمام سیاست ها نهادینه کرده است. بنابراین کار ما دو برابر است، هم باید فرهنگ سازی و تغییر باورهای سنتی را داشته باشیم و هم مبارزه با قوانین تبعیض آمیز. ما باید بدانیم با چه چیزهایی روبه‌رو هستیم تا بتوانیم برای آن برنامه ریزی کنیم. بخش مربوط به تحقیقات وظیفه دارد با بررسی ریشه های اجتماعی خشونت، راه‌های برخورد با آن را پیدا کند البته با استفاده از تجربیات کشورهای دیگری که از ما در این زمینه جلوتر هستند.»
