درحالی که جمهوری اسلامی ایران حدود سه دهه است که سیاست خارجی خود را با حمایت از حزب الله لبنان پیوند زده و بخاطر آن متحمل اتهامات سنگینی درجامعه بین المللی شده است، و آن هم درشرایطی که حزب الله بخشی مهم ازدولت لبنان است، نماینده دولت لبنان درشورای امنیت در جریان تصویب قطعنامه جدید تحریم ها علیه ایران، از جمهوری اسلامی حمایت نکرد.
شورای امنیت سازمان ملل چهارشنبه با رای ۱۲ کشور، ازجمله هرپنج قدرت عضو دائم شورا، قطعنامه چهارم تحریم ها علیه ایران را درمیان مخالفت ترکیه و برزیل و رای ممتنع لبنان تصویب کرد؛ قطعنامه ای که شماره ۱۹۲۹ برپیشانی آن زده شد.
این پرسش که چرا لبنان حاضربه همراهی با ترکیه مسلمان و برزیل غیرمسلمان نشده اما رای صریح موافق نیز نداده است، ازلحظه نخست صدور قطعنامه ۱۹۲۹ درشورای امنیت، صحنه سیاسی لبنان را به خود مشغول داشته است- هرچند که نحوه رای دادن لبنان ازماه ها قبل که این کشوربه عضویت غیردائمی شورای امنیت درآمد، در محافل سیاسی لبنان و درمیان کشورهای عرب مورد بحث بود.
لبنان ماه گذشته رئیس دوره ای شورای امنیت بود و آمریکا صریحا گفته بود که مایل نیست رای گیری بر سرپیش نویس تحریم های جدید علیه ایران در زمان ریاست لبنان براین نهاد صورت گیرد، و همه شواهد نشان می داد که دولت لبنان نیز ازاین نظر آمریکا نفسی به آسودگی کشید زیرا آشکارا نمی خواست خود را درچنان تنگنای ناخوشایندی ببیند.
سعد حریری، نخست وزیر لبنان همین روزهای اخیر درکاخ سفید میهمان باراک اوباما بود؛ گفت‌وگو درباره برنامه اتمی ایران و زرادخانه «ایرانی و سوری» حزب الله لبنان بخش مهمی از مذاکرات بود. دیداری که دراوج اتهامات مشترک اسرائیل و آمریکا، مبنی بر انتقال ساز و برگ نظامی جدید سوری و ایرانی ازطریق خاک سوریه برای حزب الله درلبنان صورت گرفت.
اکنون درنتیجه رای ممتنع لبنان به قطعنامه ۱۹۲۹، حزب الله که عملکردش درادامه بقای هم پیمانی دولت سعد حریری نقش مهمی دارد، دیگرتنها بخاطر زرادخانه خود در مظان اتهام نیست بلکه باید پاسخگو و توجیه کننده موقعیت «ناخوشایند» دربرابر ایران نیزباشد تا به خوردن نمک ایران و شکستن نمکدانش متهم نشود، و ازسوی دیگر نیز نشان داده باشد که با رای و نظراتحادیه عرب نیز همراهی کرده است.
حزب الله لبنان دربیانیه رسمی درپی رای ممتنع دولت لبنان در نشست چهارشنبه شورای امنیت نوشته است که «امیدواربودیم که لبنان که درد آشناست، موضعی ارزشمند تر را که بازتاب توافق لبنانی ها باشد، پیشه می کرد».
شبکه المنار، شبکه رسمی تلویزیونی حزب الله نیز در تفسیری گفته است که «رای لبنان، ضعیف، و سزاوارملت لبنان نبود»، و طیف «۱۴ مارس» (ملی گرایان لبنان به رهبری نخست وزیر) را عامل این «رفتارناشی از ترس» معرفی کرده است.
برخی از خطبای وابسته به حزب الله و جریان های همسو با آن، روز آدینه، درآئین های نماز جمعه درشهرهای مختلف لبنان مدعی شده اند که «دولت لبنان زیر فشار آمریکا رای جبونانه ممتنع داد»، و سفیرآمریکا دربیروت را به نقش آفرینی درپشت پرده متهم کرده اند.
ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران، این سخن را به نبیه بری، رئیس مجلس شیعه لبنان، نسبت داده که گویا گفته است که «از رای ممتنع سفیرمان درشورای امنیت، بهت زده شدم».
روزنامه لبنانی النهار، که هوادار حزب الله است، مدعی شده که نواف سلام، سفیرلبنان درشورای امنیت دراقدامی «خودسرانه» رای ممتنع داده زیرا به ادعای این روزنامه، علی الشامی، وزیر خارجه به او گفته بود که رای مخالف بدهد؛ ادعایی که از سوی شبکه تلویزیونی المنار حزب الله نیز تکرارشده، اما ناظران می گویند که به راحتی نمی توان این ادعا را پذیرفت.
دولت سی نفره لبنان، درغیاب دو وزیر بدلیل -سفر خارجی آنها- روزچهارشنبه تشکیل جلسه داده بود تا به نماینده این کشور در شورای امنیت رهنمود دهد که چگونه رای بدهد. وزیران حزب الله می گویند که ۱۴ وزیرلبنانی خواهان رای ممتنع بودند ولی ۱۴ وزیر دیگر (شامل ده وزیر حزب الله، جنبش شیعه امل و «جریان آزاد ملی») رای دادند که نواف سلام با دادن رای مخالف به قطعنامه تحریم ها ازایران حمایت کند.
عمرموسی، دبیرکل اتحادیه عرب گفته بود چون لبنان به نمایندگی ازگروه کشورهای عربی به عضویت غیردائم شورای امنیت درآمده، رای لبنان دراین شورا باید بازتابی از رای کشورهای عربی باشد و لذا تاکید کرده بود که اتحادیه عرب مایل است که نماینده لبنان رای ممتنع بدهد.
نظر به نبود تصمیم گیری قاطع در خود دولت لبنان، این دولت نظر اتحادیه عرب را ملاک عملکرد خود قرار داد.
هرچند لبنان باید همواره مراقب مواضع سوریه، کشورهم پیمان ایران، و ایفا کننده نقش مهم درر خدادهای لبنان باشد و نیز علیرغم حساسیت تداوم هم پیمانی گروه ملی گرای «۱۴ مارس» با حزب الله، ناظران می گویند که آقای سعد حریری یک بار نشان داد که همگامی اش با عربستان سعودی و مصر، دو مهره مهم اتحادیه عرب، برای او ازاهمیت بیشتری نسبت به نظرسوریه و ایران برخوردار است.
آقای سعد حریری پنج سال پیش بارها سوریه را عامل قتل پدرش، رفیق الحریری، نخست وزیر پیشین لبنان معرفی می کرد.
اما رای دولت لبنان می تواند یک جنبه دیگر نیز داشته باشد، و احتمالا بازتابی از روندی است که برخی ازناظران منطقه ازیکسال پیش ازآن سخن می گویند و توجه داده اند که حزب الله لبنان از بعد از انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۱۳۸۸ ایران، عملا تا حد زیادی ازحاکمیت کنونی ایران فاصله گرفته است.
سید محمد خاتمی، علی اکبرمحتشمی پور، و سایرمهره های جناح اصلاح طلب درایران مناسبات نزدیکی با حزب الله داشته اند. رخدادهای یک سال اخیر ایران و درتنگنا قرارگرفتن این جناح ازسوی احمدی نژاد و حامیانش، تردیدهای زیادی را درمیان لبنانی ها و هواداران حزب الله برانگیخت.
ضرب وشتم ایرانیان درتظاهرات و راه پیمایی های یکسال اخیرایران، ازسوی نیروهای حکومتی که خود را داعیه دار حمایت ازشیعیان و مسلمانان جهان می نامد، شگفتی بسیاری ازنیروهای حزب الله و حامیان لبنانی آنرا درپی داشته است. کم نبوده اند لبنانی های هوادارحزب الله که ازسران معترضین به انتخابات ریاست جمهوری ایران حمایت کرده اند.
علی اکبرمحتشمی پور، که درپایه گذاری حزب الله لبنان نقش موثری داشت و تا کنون نیز روابط نزدیک با حزب الله و سایر مهره های مهم شیعه و فلسطینی های لبنان را حفظ کرده، در رخدادهای داخلی پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران، از ریاست «کمیته حمایت ازانتفاضه فلسطین» و نمایندگی امورایران درقبال حزب الله کنار نهاده شد و جای او به حسین شیخ الاسلام داده شد.
اما از دیگر سو، درجریان رخدادهای سال گذشته، این «شایعه محبوب» درمیان برخی از ایرانیان تکرارشد که نیروهایی ازحزب الله لبنان درسرکوبگری های معترضین ایران نقش داشته اند، و حتی درگزارش هایی به وجود برخی از «مهره های سرکوبگرحزب الله» درجریان حمله نیروهای حکومتی به دفتر آقای میرحسین موسوی و یا رخدادهای روز عاشورا با ذکر برخی اسامی و عکس های افراد «لبنانی» اشاره شد تا جایی که روزنامه بریتانیائی ساندی تایمز نیز درگزارشی از ادعای دست داشتن نیروهای حزب الله درقتل دکتر مسعود علی‌محمدی، استاد فیزیک کوانتوم دانشگاه تهران «بدلیل حمایت وی ازجنبش اعتراضی» سخن راند.
اما اکنون با رای ممتنع لبنان درقبال تحریم های جدید علیه ایران، صلاح و مصلحت سرمایه گذاری چشم گیرایران بروی لبنان درطول سه دهه، بویژه تلاش پرهزینه ایران با هدف بازسازی خرابی های لبنان در پی عملیات ۳۳ روزه نظامی ارتش اسرائیل علیه حزب الله، زیر علامت سوال می رود. همین هفته گذشته بود که دولت ایران به وزیر مسکن و شهرسازی لبنان گفت که «ایران برای طرح های ساخت مسکن در لبنان هیچ محدودیتی ندارد».
اما این نخستین بار نیست که آب سردی بر دست ملتهب یاری دهنده ایران به خارجی ها پاشیده می شود. درقطعنامه های پیشین شورای امنیت درمورد ایران نیز علیرغم سرمایه گذاری های کلان ایران بر کشورهایی مانند بوسنی و اوگاندا، آن دولت ها نیز به ایران پشت کردند و حال درجریان قطعنامه ۱۹۲۹، یک بار دیگر این پرسش مطرح است که آیا سرمایه گذاری های دست و دلبازانه ایران درکشورهای خارجی، هنگامی که ایران به رای حمایتی این دولت ها در جامعه جهانی نیاز دارد، پاسخ مطلوب را می گیرد یا خیر- حتی اگرروزنامه لبنانی السفیر نوشته باشد که خوب است از ایران که همواره یار غار لبنان بوده، پوزش بخواهیم.
شورای امنیت سازمان ملل چهارشنبه با رای ۱۲ کشور، ازجمله هرپنج قدرت عضو دائم شورا، قطعنامه چهارم تحریم ها علیه ایران را درمیان مخالفت ترکیه و برزیل و رای ممتنع لبنان تصویب کرد؛ قطعنامه ای که شماره ۱۹۲۹ برپیشانی آن زده شد.
بیشتر بخوانید:
لبنان ماه گذشته رئیس دوره ای شورای امنیت بود و آمریکا صریحا گفته بود که مایل نیست رای گیری بر سرپیش نویس تحریم های جدید علیه ایران در زمان ریاست لبنان براین نهاد صورت گیرد، و همه شواهد نشان می داد که دولت لبنان نیز ازاین نظر آمریکا نفسی به آسودگی کشید زیرا آشکارا نمی خواست خود را درچنان تنگنای ناخوشایندی ببیند.
سعد حریری، نخست وزیر لبنان همین روزهای اخیر درکاخ سفید میهمان باراک اوباما بود؛ گفت‌وگو درباره برنامه اتمی ایران و زرادخانه «ایرانی و سوری» حزب الله لبنان بخش مهمی از مذاکرات بود. دیداری که دراوج اتهامات مشترک اسرائیل و آمریکا، مبنی بر انتقال ساز و برگ نظامی جدید سوری و ایرانی ازطریق خاک سوریه برای حزب الله درلبنان صورت گرفت.
اکنون درنتیجه رای ممتنع لبنان به قطعنامه ۱۹۲۹، حزب الله که عملکردش درادامه بقای هم پیمانی دولت سعد حریری نقش مهمی دارد، دیگرتنها بخاطر زرادخانه خود در مظان اتهام نیست بلکه باید پاسخگو و توجیه کننده موقعیت «ناخوشایند» دربرابر ایران نیزباشد تا به خوردن نمک ایران و شکستن نمکدانش متهم نشود، و ازسوی دیگر نیز نشان داده باشد که با رای و نظراتحادیه عرب نیز همراهی کرده است.
حزب الله لبنان دربیانیه رسمی درپی رای ممتنع دولت لبنان در نشست چهارشنبه شورای امنیت نوشته است که «امیدواربودیم که لبنان که درد آشناست، موضعی ارزشمند تر را که بازتاب توافق لبنانی ها باشد، پیشه می کرد».
شبکه المنار، شبکه رسمی تلویزیونی حزب الله نیز در تفسیری گفته است که «رای لبنان، ضعیف، و سزاوارملت لبنان نبود»، و طیف «۱۴ مارس» (ملی گرایان لبنان به رهبری نخست وزیر) را عامل این «رفتارناشی از ترس» معرفی کرده است.
برخی از خطبای وابسته به حزب الله و جریان های همسو با آن، روز آدینه، درآئین های نماز جمعه درشهرهای مختلف لبنان مدعی شده اند که «دولت لبنان زیر فشار آمریکا رای جبونانه ممتنع داد»، و سفیرآمریکا دربیروت را به نقش آفرینی درپشت پرده متهم کرده اند.
ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران، این سخن را به نبیه بری، رئیس مجلس شیعه لبنان، نسبت داده که گویا گفته است که «از رای ممتنع سفیرمان درشورای امنیت، بهت زده شدم».
روزنامه لبنانی النهار، که هوادار حزب الله است، مدعی شده که نواف سلام، سفیرلبنان درشورای امنیت دراقدامی «خودسرانه» رای ممتنع داده زیرا به ادعای این روزنامه، علی الشامی، وزیر خارجه به او گفته بود که رای مخالف بدهد؛ ادعایی که از سوی شبکه تلویزیونی المنار حزب الله نیز تکرارشده، اما ناظران می گویند که به راحتی نمی توان این ادعا را پذیرفت.
دولت سی نفره لبنان، درغیاب دو وزیر بدلیل -سفر خارجی آنها- روزچهارشنبه تشکیل جلسه داده بود تا به نماینده این کشور در شورای امنیت رهنمود دهد که چگونه رای بدهد. وزیران حزب الله می گویند که ۱۴ وزیرلبنانی خواهان رای ممتنع بودند ولی ۱۴ وزیر دیگر (شامل ده وزیر حزب الله، جنبش شیعه امل و «جریان آزاد ملی») رای دادند که نواف سلام با دادن رای مخالف به قطعنامه تحریم ها ازایران حمایت کند.
عمرموسی، دبیرکل اتحادیه عرب گفته بود چون لبنان به نمایندگی ازگروه کشورهای عربی به عضویت غیردائم شورای امنیت درآمده، رای لبنان دراین شورا باید بازتابی از رای کشورهای عربی باشد و لذا تاکید کرده بود که اتحادیه عرب مایل است که نماینده لبنان رای ممتنع بدهد.
نظر به نبود تصمیم گیری قاطع در خود دولت لبنان، این دولت نظر اتحادیه عرب را ملاک عملکرد خود قرار داد.
هرچند لبنان باید همواره مراقب مواضع سوریه، کشورهم پیمان ایران، و ایفا کننده نقش مهم درر خدادهای لبنان باشد و نیز علیرغم حساسیت تداوم هم پیمانی گروه ملی گرای «۱۴ مارس» با حزب الله، ناظران می گویند که آقای سعد حریری یک بار نشان داد که همگامی اش با عربستان سعودی و مصر، دو مهره مهم اتحادیه عرب، برای او ازاهمیت بیشتری نسبت به نظرسوریه و ایران برخوردار است.
آقای سعد حریری پنج سال پیش بارها سوریه را عامل قتل پدرش، رفیق الحریری، نخست وزیر پیشین لبنان معرفی می کرد.
اما رای دولت لبنان می تواند یک جنبه دیگر نیز داشته باشد، و احتمالا بازتابی از روندی است که برخی ازناظران منطقه ازیکسال پیش ازآن سخن می گویند و توجه داده اند که حزب الله لبنان از بعد از انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۱۳۸۸ ایران، عملا تا حد زیادی ازحاکمیت کنونی ایران فاصله گرفته است.
سید محمد خاتمی، علی اکبرمحتشمی پور، و سایرمهره های جناح اصلاح طلب درایران مناسبات نزدیکی با حزب الله داشته اند. رخدادهای یک سال اخیر ایران و درتنگنا قرارگرفتن این جناح ازسوی احمدی نژاد و حامیانش، تردیدهای زیادی را درمیان لبنانی ها و هواداران حزب الله برانگیخت.
ضرب وشتم ایرانیان درتظاهرات و راه پیمایی های یکسال اخیرایران، ازسوی نیروهای حکومتی که خود را داعیه دار حمایت ازشیعیان و مسلمانان جهان می نامد، شگفتی بسیاری ازنیروهای حزب الله و حامیان لبنانی آنرا درپی داشته است. کم نبوده اند لبنانی های هوادارحزب الله که ازسران معترضین به انتخابات ریاست جمهوری ایران حمایت کرده اند.
علی اکبرمحتشمی پور، که درپایه گذاری حزب الله لبنان نقش موثری داشت و تا کنون نیز روابط نزدیک با حزب الله و سایر مهره های مهم شیعه و فلسطینی های لبنان را حفظ کرده، در رخدادهای داخلی پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران، از ریاست «کمیته حمایت ازانتفاضه فلسطین» و نمایندگی امورایران درقبال حزب الله کنار نهاده شد و جای او به حسین شیخ الاسلام داده شد.
اما از دیگر سو، درجریان رخدادهای سال گذشته، این «شایعه محبوب» درمیان برخی از ایرانیان تکرارشد که نیروهایی ازحزب الله لبنان درسرکوبگری های معترضین ایران نقش داشته اند، و حتی درگزارش هایی به وجود برخی از «مهره های سرکوبگرحزب الله» درجریان حمله نیروهای حکومتی به دفتر آقای میرحسین موسوی و یا رخدادهای روز عاشورا با ذکر برخی اسامی و عکس های افراد «لبنانی» اشاره شد تا جایی که روزنامه بریتانیائی ساندی تایمز نیز درگزارشی از ادعای دست داشتن نیروهای حزب الله درقتل دکتر مسعود علی‌محمدی، استاد فیزیک کوانتوم دانشگاه تهران «بدلیل حمایت وی ازجنبش اعتراضی» سخن راند.
اما اکنون با رای ممتنع لبنان درقبال تحریم های جدید علیه ایران، صلاح و مصلحت سرمایه گذاری چشم گیرایران بروی لبنان درطول سه دهه، بویژه تلاش پرهزینه ایران با هدف بازسازی خرابی های لبنان در پی عملیات ۳۳ روزه نظامی ارتش اسرائیل علیه حزب الله، زیر علامت سوال می رود. همین هفته گذشته بود که دولت ایران به وزیر مسکن و شهرسازی لبنان گفت که «ایران برای طرح های ساخت مسکن در لبنان هیچ محدودیتی ندارد».
اما این نخستین بار نیست که آب سردی بر دست ملتهب یاری دهنده ایران به خارجی ها پاشیده می شود. درقطعنامه های پیشین شورای امنیت درمورد ایران نیز علیرغم سرمایه گذاری های کلان ایران بر کشورهایی مانند بوسنی و اوگاندا، آن دولت ها نیز به ایران پشت کردند و حال درجریان قطعنامه ۱۹۲۹، یک بار دیگر این پرسش مطرح است که آیا سرمایه گذاری های دست و دلبازانه ایران درکشورهای خارجی، هنگامی که ایران به رای حمایتی این دولت ها در جامعه جهانی نیاز دارد، پاسخ مطلوب را می گیرد یا خیر- حتی اگرروزنامه لبنانی السفیر نوشته باشد که خوب است از ایران که همواره یار غار لبنان بوده، پوزش بخواهیم.
