شصتمین دوره جشنواره جهانی فیلم لندن در بخش مسابقه فیلم‌های مستند میزبان فیلم پرسروصدایی است به نام در جست‌و‌جوی پناهندگی (Chasing Asylum)، ساخته اوا اورنر، که جسورانه، یکی از نقاط تاریک قرن بیست و یکم به تصویر می‌کشد.
فیلمساز که خود استرالیایی است و در آمریکا زندگی می‌کند، موفق می‌شود با دوربین مخفی خود وارد یکی از اردوگاه‌های به شدت حفاظت‌شده پناهندگان در جزایر نائورو (در کنار مانوس و پاپوآ گینه نو که استرالیا پناهجویان را به آنجا می‌فرستد) بشود و تصاویری بسیار تلخ از وضعیت ناهنجار هزاران پناهجویی که در این بازداشتگاه‌ها نگهداری می‌شوند ثبت کند.
|برای دریافت تازه‌ترین خبرها به تلگــــرام رادیو فردا بپیوندید|
دولت استرالیا از سال ۲۰۱۲ تمام کسانی که به طور غیرقانون با کشتی عازم استرالیا می‌شوند تا پناهندگی بگیرند، را مستقیما به این جزایر که در واقع جزو خاک استرالیا محسوب نمی‌شوند می‌فرستد؛ این پناهجویان و مهاجران در این جزایر در شرایطی زندگی می‌کنند که با انتقادهای سازمان‌هایی مانند عفو بین‌الملل، دیدبان حقوق بشر و نیز سازمان ملل روبه‌رو شده‌است.
اخبار آنچه که در این چند سال در این اردوگاه‌ها گذشته- از وضعیت غیربهداشتی تا زندگی در چادر؛ از تجاوز به زنان تا وضعیت دلخراش کودکان- به تازگی در سلسله اسنادی در روزنامه گاردین به چاپ رسید و سر و صدای زیادی هم به پا کرد. این فیلم هم سند دیگری است که وضعیت این مراکز را به تصویر می‌کشد.
حساسیت دولتمردان استرالیایی به این مراکز، آنقدر هست که تمام پزشکان و مددکاران و نگهبانان اجازه حرف زدن درباره این مراکز را ندارند و هرگونه افشاگری آن‌ها جرم تلقی می‌شود و مجازات دارد.
فیلمساز که پس از جلسه نمایش فیلم در لندن سخن می‌گفت، در جواب سوالی درباره چگونگی ورودش به این مراکز و تصویربرداری از این محیط به شدت حفاظت شده گفت از آنجایی‌که «کار مجرمانه»ای انجام داده، نمی‌تواند اسرار این ماجرا را بازگو کند. او درباره امکان تحت تعقیب قرار گرفتن خودش یا افرادی که در فیلم حاضر به مصاحبه و افشاگری شده‌اند، گفت این امکان وجود دارد، «اما دولت استرالیا اینقدر احمق نیست، چون به محض دست زدن به ما اخبار صفحه اول همه روزنامه‌های استرالیا و جهان به ما اختصاص خواهد یافت.»
در تصاویر ضبط شده شاهدیم که پناهجویان در چادر زندگی می‌کنند و وضعیت بهداشتی آن‌ها در دستشویی و حمام، رقت انگیز است. فیلم از یک ایرانی به نام حمید خزایی حرف می‌زند که در این مرکز به دلیل شدت آلودگی، دچار عفونت پا شده و به دلیل این عفونت، در بیمارستانی در استرالیا درگذشته است، در حالی که مقامات استرالیایی از خانواده او در تهران اجازه گرفته‌اند که کمک‌های پزشکی را قطع کنند چون او دیگر به هوش نخواهد آمد.
یک ایرانی دیگر به نام رضا براتی هم شخصیت مهمی در طول فیلم است؛ کسی که در شورش‌هایی که در این مرکز اتفاق افتاده، مورد ضرب و شتم ماموران و محلی‌ها قرار گرفته و درگذشته است. فیلمساز با یکی از هم بندی‌های او در این مورد گفت‌و‌گو می‌کند و به سراغ خانواده او در یک روستا در ایران هم می‌رود. حرف‌های پدر و مادر او در کنار عکس پسرشان صحنه‌های تلخی را رقم می‌زند که می‌تواند اشک از چشم تماشاگران سرریز کند؛ همین طور حرف‌های والدین دیگر پناهجوی ایرانی در تهران که به دلیل عفونت پا درگذشته است.
یکی از مددکاران شجاع که حاضر شده جلوی دوربین صحبت کند (برخی دیگر در جلوی دوربین افشاگری می‌کنند اما ما صورت آن‌ها را نمی‌بینیم و فقط حرف‌هایشان را می‌شنویم) می‌گوید که از یک ماه ونیم پیش از مرگ حمید، گزارش داده بود که وضعیت بهداشتی و شیوع عفونت در این مکان غیرقابل تحمل است. به هنگام این صحبت‌ها تصویری از وضعیت دستشویی این مرکز می‌بینیم که مشمئز کننده است.
در لابه‌لای این تصاویر- که بیشتر به ثبت یک جنایت شبیه است- حرف‌های نخست وزیران و سیاستمداران استرالیایی را می‌شنویم که به شدت بر سیاست‌های خود در قبال عدم پذیرش مهاجران تاکید می‌کنند و جوابی در برابر وضعیت غیر انسانی این مراکز ندارند. فیلمساز در انتها، فهرست افرادی را که حاضر به گفت‌و‌گو در این فیلم نشدند با تماشاگر قسمت می‌کند؛ افرادی که نظرات آن‌ها را تنها از تریبون‌های رسمی می‌شنویم و فیلم به شکل طنزآمیزی این حرف‌ها را در لابلای تصاویر مختلف از وضعیت پناهجویان قرار داده است.
سینمای مستند کارکردهای گوناگونی دارد، از جمله روشن کردن زوایای تاریک یک موضوع کمتر پرداخت شده یا فراموش شده. از این حیث «در جست‌و‌جوی پناهندگی» در هدفش موفق است: جلب توجه به یک واقعه به شدت غیر انسانی که توسط دولت یک کشور دمکراتیک صورت می‌گیرد. این فیلم به گفته سازنده‌اش از چهار ماه پیش تاکنون در سینماهای استرالیا در حال نمایش است- به گفته او یک رکورد برای یک فیلم مستند- و باز به گفته خود فیلمساز «چشم استرالیایی‌ها را به آنچه در سرزمینشان می‌گذرد باز می‌کند تا شاید از استرالیایی بودن خود شرم کنند.» این فیلم قرار است در یک شبکه تلویزیونی استرالیا هم به نمایش درآید، همین طور به زودی در آمریکا و بریتانیا در سینما‌ها اکران خواهد شد.
-----------------------------------------
مقالات و یادداشت‌ها بیانگر آرای نویسندگان خود هستند و نه بازتاب دیدگاهی از رادیو فردا.
