سال ۹۴ را می‌توان سال خبرهای خوش برای صنعت هوانوردی ایران دانست. چرا که ابتدای سال با خرید و ورود چندین فروند ایرباس مدرن ۳۴۰ خریداری شده توسط شرکت ماهان آغاز شد و با خرید ۱۱۸ فروند ایرباس و ۲۰ فروند ای تی آر ادامه یافت. در این سال مذاکراتی هم برای خرید ۵۰ فروند هواپیما از شرکت امبرائر برزیل و حدود ۱۰۰ فروند از بوئینگ انجام شده است.
در ابتدای سال ۹۴ شرکت هواپیمایی ماهان، تعداد ۹ فروند ایرباس را وارد خطوط هوایی‌اش کرد.
۸ فروند از این هواپیما‌ها ایرباس ۳۴۰ سری ۶۰۰ است که تاریخ تولید آن بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ گزارش شده و یک فروند دیگر ایرباس ۳۲۱ است.
با ورود این هواپیما‌ها بیش از سه هزار صندلی به ظرفیت ناوگان حمل و نقل هوایی کشور اضافه شد. با این خرید ناوگان هوایی شرکت ماهان بزرگ‌تر و کار آمد‌تر از هواپیمای ملی ایران، «هما» شد. اکنون ماهان ۵۷ فروند و ایران ایر ۴۴ فروند هواپیمای عملیاتی دارند.
با پیشرفت مذاکرات هسته‌ای ایران و نزدیک شدن به زمان توافق، خبرهای بسیاری از مذاکرات پشت پرده ایران ایر و وزارت راه شهرسازی با شرکت‌های بوئینگ و ایرباس منتشر می‌شد خبر‌هایی که اکثرا توسط این دو شرکت بزرگ هواپیما سازی تکذیب می‌شدند. در این بازه زمانی البته انتشار یک خبر دیگر باعث بروز نگرانی در بدنه صنعت هوایی ایران شد.
در اواخر بهار برخی خبر‌ها از مذاکره با شرکت روسی سوخو برای خرید گسترده هواپیمای سوپر جت ۱۰۰ حکایت می‌کردند.
پیش از پایان مذاکرات هسته‌ای ایران، ابتدا این منابع خبری روسی بودند که از مذاکره طرف ایرانی برای خرید هواپیمای سوخو خبر دادند. در آن زمان اینگونه استدلال می‌شد که ایران با روس‌ها مذاکره می‌کند تا در صورت شکست مذاکرات گزینه‌ای برای نوسازی ناوگان هوایی ایران داشته باشد. اما پس از انجام توافق و برداشته شدن تحریم‌های صنایع هوایی ایران و امکان خرید هواپیمای جدید از بوئینگ و ایرباس، باز هم منابع روسی این خبر را منتشر کردند. در ابتدا سازمان هواپیمایی کشوری ایران این خبر را تکذیب کرد، اما در نهایت مشخص شد این خبر درست بوده است.
حمید حبیبی، معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری، گفته است: «برای مشارکت ساخت هواپیما میان ایران و روسیه مذاکراتی صورت گرفته است و این دیدگاه وجود دارد که این دو کشور با یکدیگر همکاری لازم را انجام دهند.»
پیش‌بینی می‌شود در صورت ساخت داخل شدن حدود ۱۰۰ فروند سوخو سوپر جت وارد خطوط هوایی ایران شود.
البته خرید هواپیما از سوخو فعلا در حد خبر باقی مانده است و تا آنجا که مشخص شده احتمالا این خرید نه توسط شرکت ایران ایر، بلکه توسط شرکت‌های دیگر هوایی ایران انجام خواهد شد.
البته همه اخبار خرید هواپیما در سال ۹۴ مانند خرید هواپیما سوخو نبودند.
در پی رفع تحریم‌های اتمی، ایران ایر با خرید ۲۰ فروند هواپیمای جدید شرکت هواپیماسازی فرانسوی-ایتالیایی ای‌تی‌آر سعی می‌کند ناوگان سبک تجاری کشور را نوسازی کند.
پس از این خرید، با سفر رئیس جمهور ایران به فرانسه خرید ۱۱۸ فروند هواپیمای ایرباس که بزرگ‌ترین خرید تاریخ هوانوردی ایران است رخ می‌دهد.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی با اشاره به مذاکرات فشرده با مدیران ایرباس و توافق با آن‌ها درباره تحویل هواپیماهای خریداری شده گفته است «در سال جاری میلادی هشت فروند هواپیمای ایرباس به ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) اضافه می‌شود. با توافق طرف فرانسوی قرار شد تا سال ۲۰۲۴ یعنی ۸ سال آینده ۱۱۰ فروند انواع هواپیمای ایرباس به ناوگان هوایی هما افزوده شود.»
بر آورد می‌شود ایران به حدود ۶۰۰ هواپیمای نو نیاز داشته باشد که خرید ۱۱۸ فروند هواپیما از ایرباس تنها ۲۰ درصد این نیاز را تامین می‌کند. ایران برای بر آورده شدن باقی نیاز هوای خود هم اکنون به غیر از ایرباس مذاکراتی را با شرکت‌های مختلف مانند بوئینگ برای خرید حدود ۱۰۰ فروند هواپیما و بمباردیر برزیل برای خرید ۵۰ فروند هواپیما انجام داده است.
مشخص شده است پس از توافق اولیه هسته‌ای، مذاکرات شرکت ایران ایر با ایرباس آغاز شده بود این مذاکرات موازی با مذاکرات شرکت بوئینگ در جریان بود. پس از چند ماه مذاکره کار‌شناسی اولیه، در جریان نمایشگاه هوایی پاریس ۲۰۱۵ که در تیر ماه ۹۴ برگزار شد عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ایران با مقامات ایرباس مذاکرات را در سطح مدیران کل پیگیری می‌کند. در این تاریخ ایرباس این مذاکرات را منکر می‌شود اما عباس آخوندی در مصاحبه با رسانه‌های ایران بر انجام مذاکرات و رسیدن به نتایج اولیه تاکید می‌کند.
یکی از مشکلات این طرح تامین هزینه خرید حجم زیادی هواپیما بود که عملا از توان ایران ایر خارج بود. دولت هم در شرایط دشوار اقتصادی قادر به تامین چنین مبلغی نبود.
برای همین، طرح خرید لیزینگی این هواپیما‌ها مطرح شد. وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده ایران ایر در هنگام تحویل هر هواپیما تنها ۱۵ درصد قیمت را پرداخت می‌کند و باقی پول خرید هواپیما را می‌تواند از بخشی از در آمدش طی ۱۵ سال پرداخت کند.
ایران ایر در این خرید ۴۵ فروند هواپیمای ۳۲۰، ۴۵ فروند هواپیمای ۳۳۰، ۱۶ فروند هواپیمای ۳۵۰ و ۱۲ فروند هواپیمای ۳۸۰ خریداری کرده است.
البته خرید ایرباس ۳۸۰ انتقاداتی را در پی داشت مخصوصا به این دلیل که تنها یک فرودگاه ایران می‌تواند به این هواپیما سرویس دهد. با این همه عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ایران می‌گوید «با قرار داد‌های بسته شده با شرکت‌های ایتالیایی و فرانسوی برنامه گسترده‌ای برای نوسازی فرودگاه ایران وجود دارد. امیدواریم طی چهار سال آینده ظرفیت مسافری فرودگاه بین‌المللی امام به ۴۵ میلیون مسافر در سال افزایش یابد تا به هاب منطقه تبدیل شود. برای اغلب کلانشهر‌ها و فرودگاه‌های بین‌المللی برنامه‌هایی در دست اجراست.»
نرخ بلیت‌ها
البته به غیر از خرید هواپیما و نوسازی فرودگاه‌های ایران، در سال ۹۴ بحث نرخ بلیت هم بحث داغی بود.
در سال ۹۴ آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در مسیرهای داخلی در حالی از سوی سازمان هواپیمایی کشوری برای اجرا ابلاغ شد، که مسئولان افزایش نرخ بلیت را محتمل نمی‌دانند اما ایرلاین‌ها با استفاده از این موقعیت به دنبال بهبود شرایط اقتصادی خود هستند.
یکی از مواردی که در دستورالعمل آزادسازی نرخ بلیت هواپیما اهمیت فراوان دارد نبود سقف برای تعیین نرخ بلیت است. پرسش این است؛ آیا ایرلاین‌ها که همواره گفته‌اند دخل و خرجشان جور نیست، در شرایطی که مانع قانونی ندارند نرخ‌ها را افزایش می‌دهند؟ معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به این سوال جواب منفی داده است. محمد خدا کرمی به خبرگزاری مهر گفته است: «پیش بینی افزایش قیمت پس از آزادسازی را به غیر از ایام خاص و پیک پرواز‌ها نداریم.»
شرکت‌های هواپیمایی می‌توانند در شرایط تعیین آزادانه، نرخ بلیت را حتی برای جذب مشتری کاهش دهند و در رقابت با دیگر ایرلاین‌ها، مسافر بیشتری جذب کنند و با افزایش مسافر نیاز مالی خود را تامین کنند.
البته زمانی خطوط هوایی ایران می‌توانند قدرت رقابت داشته باشند و سعی کنند با نرخ‌های متنوع مشتریان را به سمت استفاده از خدمات خود جذب کنند که در کنار مدیریت صحیح بتواند هواپیماهای مدرن در اختیار داشته باشند. در سال ۹۴ همانطور که گفته شد تنها هواپیمایی ملی ایران توانست قرار داد خرید هواپیمای نو با ایرباس و‌ای تی آر منعقد کند و شرکت‌های دیگر تنها به خرید هواپیمای دست دوم اقدام کردند. گذشته از خرید شرکت ماهان که خرید ایرباس‌هایش کم سن سال است باقی ایرلاین‌های خصوصی در ایران در سال ۹۴ اکثرا اقدام به خرید هواپیما‌ها بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس ۳۲۰ با سن بالا از خطوط هوایی درجه دو کردند.
توان مالی کم این خطوط هوایی یکی از مشکلات صنعت هوانوردی ایران است. در ایران هم اکنون تعداد زیادی شرکت هوایی با داشتن تعداد محدودی هواپیما فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها معمولا توان خرید هواپیمای نو را ندارند برای همین دولت ایران به دنبال راهی برای ا دغام این شرکت‌ها در یکدیگر است. تا این شرکت‌های حاصل از ادغام توان خرید هواپیما مدرن و نو را داشته باشند.
البته برخی خطوط هوایی ایران مانند زاگرس که توان مالی بیشتری دارند هم اکنون مذاکره برای خرید هواپیمای نو را با شرکت‌هایی مانند امبرائر برزیل آغاز کرده‌اند.
گزارش شده شرکت‌های ایرانی قصد دارند ۵۰ فروند هواپیما امبرائر از برزیل خریداری کنند.
